Mavzuning maqsadi

Mikroorganizmlar xujayra moddasining elementar tarkibi. 

(quruq moddaga nisbatan % Hisobida) 

Elementlarning 

nomi 

Bakteriyalar 

Turushlar 

Mog‘or 

zamburug‘lari 

Uglerod 

50,4 

49,8 

47,9 

Azot 

12,3 

12,4 

5,24 

Vodorod 

6,78 

6,7 

6,7 

P

2

O

5

 

4,95 

3,54 

4,85 

K

2

O

 

2,41 

2,34 

2,81 

SO

3

  

0,29 

0,04 

0,11 

Na

2

O 

0,07 

 

1,12 

---

MgO 

0,82 

0,42 

0,38 

CaO 

0,89 

0,38 

0,29 

Fe

2

O

3

 

0,08 

0,035 

0,16 

PbO

2

 

0,03 

0,09 

0,04 

 

Bu  jadvalda  mikroorganizmlar  hujayrasida  ko‘p  uchraydigan  moddalar  qayd 

kilingan,  bulardan  tashkari,  hujayra  tarkibida  oz  miqdorda,  lekin,  fiziologik 

aktivlik uchun zarur bo‘lgan bir qancha mikroelementlar: bor, marganes, molibden, 

rux, mis, kobalt, brom, yod va boshqalar ham uchraydi. 

Har  xil  moddalarning  ximiyaviy  tuzilishi  bilan  ularning  mikrob  hujayrasiga 

kira  olishi  o‘rtasida  mustahkam  bog‘liqliq  bor.  Ionlarga  ajralmaydigan 

uglevodorodlar  va  boshqa  birikmalar,  odatda,  hujayraga  juda  tez  o‘tadi,  agar 

organik birikmaning molekulasida aminogruppa, oksigruppa yoki karboksil gruppa 

bo‘lsa, bunda moddalarning xujayra ichiga kirish xususiyati keskin o‘zgaradi. 

Bunday  gruppalar  qancha  ko‘p  bo‘lsa,  organik  moddalarning  hujayra  ichiga 

kirishi  sskinlashadp.  Hujayra  ichiga  kiradigan  moddalar  iafas  olishda  hosil 

bo‘ladigan N

+

 va NSOionlariga almashinib o‘tadi. 

Oziqlanish  tipiga  ko‘ra,  bakteriyalar  juda  xilmaxil  gruppalarga  bo‘linadi. 

Geterotrof  va  avtotrof  usulda  oziqlanish  termini  hayvonlar  va  o‘simliklar  uchun 

qo‘llaniladi. Lekin mikroorganizmlar uchun yetarli emas, chuiki mikroorganizmlar 

ensrgiya manbaiga ko‘ra, uglerod manbaiga ko‘ra va donor elektronlarga kura turli 

gruppalarga  bo‘lipadi.  Energiya  manbai  yorug‘lik  bo‘lsa  —  fototroflar,  agar 

energiya manbai oksidlanish-qaytarilish protsesslari bo‘lsa — xemotroflar, agarda 

anorganik  moddalar  (H

2

,  NH

3

,  H

2

S,  CO

2

)  va  boshqalar  bo‘lsa  —  litotroflardir. 

Tayyor organik moddalarni o‘zlashtpruvchilar —organotroflar deb ataladi. 

Barcha  yashil  o‘simliklar,  ko‘kyashil  suv  o‘tlar,  qirmizi  va  yashil  rangli 

oltingugurt  bakteriyalari  —  fotolitotroflar,  nitrifikatorlar  —  xemolitotroflar, 

hayvonlar 

va 

ko‘pchilik  mikroorganiyamlar  —  xemoorganotroflardir. 

Oziqlanishning  eng  keng  tarkalgan  turi  geterotrof,  ya’ni  tayyor  organik  moddalar 

bilan oziqlanishdir.