Mavzusida yozgan mustaqil ishi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI SIRTQI BANK ISHI
3-BOSQICH TALABASI
MURODOVA E’TIBORNING
“Yaponiya Sug`urta Bozori”
MAVZUSIDA YOZGAN

MUSTAQIL ISHI

Bajaruvchi: MURODOVA E’TIBOR

Ilmiy rahbar: ____________

Yaponiya sugʻurta bozori 19-asr oxirida shakllana boshladi. 1970-yillargacha sugʻurta kompaniyalari faoliyati asosan ichki iqtisodiyotga qaratilgan boʻlsa, xalqaro maydonda ular asosan yapon kompaniyalari mahsulotlarini jahon bozoriga olib chiqishga qaratilgan edi.

Yaponiya sug‘urta kompaniyalarining xalqaro maydonga faol kirib borishi Yaponiyaning ko‘plab iqtisodiy ko‘rsatkichlar bo‘yicha sezilarli muvaffaqiyatlarga erishganligining natijasidir.
So'nggi 50 yil ichida Yaponiya eksportining jismoniy hajmi 70 baravardan ko'proq oshdi, uning sur'ati jahon eksportining o'sishidan deyarli ikki baravar oshdi. 1980-yillarda Yaponiyaning tovar eksportidan kapital eksportiga yoʻnalishi oʻzgardi. To'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar umumiy hajmi bo'yicha Yaponiya kompaniyalari AQShdan keyin ikkinchi o'rinni egalladi. 1970—1980-yillarda Yaponiya sugʻurta kompaniyalarining tez xalqaro ekspansiyasi boshlandi.
1996-moliya yilida Yaponiyada hayotni sug'urtalash bo'yicha to'lovlar 300 milliard AQSh dollariga, hayotdan tashqari sug'urta mukofotlari esa 80 milliard AQSh dollariga yetdi. Bu ko'rsatkichlar Yaponiya sug'urta bozorini dunyoda ikkinchi o'ringa olib chiqdi. Hozirda Yaponiyada hayotni sug'urtalash litsenziyasiga ega 27 ta milliy kompaniya va 3 ta xorijiy kompaniya mavjud. Yaponiyada 56 ta hayot bo'lmagan sug'urtalovchilar mavjud bo'lib, ulardan 30 tasi xorijda.
1996 yil 1 aprelda Yaponiyaning yangi sug'urta qonuni kuchga kirdi. Yaponiyadagi ko‘plab sug‘urta ekspertlari uning qabul qilinishini 1939-yilda qonun qabul qilinganidan keyin o‘tgan 56 yil ichida katta o‘zgarish deb hisoblash mumkinligiga rozi. Qonunni ishlab chiquvchilar 3 ta asosiy tushunchani hisobga oldilar: sug‘urtalanganlar uchun qulaylik, milliy iqtisodiyotga hissa qo‘shish va xalqaro bozor bilan uyg‘unlashtirish. Shuningdek, yangi sug'urta qonuni sug'urtalovchining xavfsizligini ta'minlash uchun iste'molchilar huquqlarini himoya qilish dasturlarini ishlab chiqish imkoniyatini beradi.
Yaponiyaning to‘rtta kompaniyasi dunyoning kuchli o‘ntaligidan, to‘qqiztasi esa elliktalikdan joy olgan. Men Yaponiyadagi beshta eng yirik sug'urta kompaniyasi haqida gapiraman. Men Yaponiya uchun muhim rol o‘ynaydigan qayta sug‘urta bozoriga ham to‘xtalib o‘taman.

Sug'urta kompaniyalari va ularning portfellari

Yaponiyaning eng yirik sug'urta kompaniyasi. Sug'urta mukofotlari, sotilgan sug'urta polislari soni va jami aktivlar bo'yicha yetakchi. 1997 yil natijalariga ko'ra u dunyodagi eng yirik sug'urta kompaniyalari ro'yxatida 2-o'rinni egallaydi. 1889 yilda cheklangan kompaniya sifatida tashkil etilgan. Nippon Life shaxsiy hayot sug'urtasining barcha turlarini (shu jumladan, aralashtirilgan, muddatli va hayot sug'urtasi, shu jumladan baxtsiz hodisalar, jarohatlar va kasalliklardan), shuningdek guruh sug'urtasini taqdim etadi, korporativ pensiya jamg'armalarini boshqaradi, chet elga sayohat qiluvchi odamlarni sug'urta qiladi.
Uning Tokio va Osakada filiallari, butun mamlakat bo'ylab ko'plab agentliklari, shuningdek, faoliyati sug'urta biznesiga aloqador bo'lmagan bir qator sho''ba korxonalari mavjud. Bularga Kobe tijorat kredit uyushmasi va Osako tijorat kredit uyushmasi, uy-joylarni ta’mirlash kompaniyalari, ko‘chmas mulk kompaniyalari va bir qator ixtisoslashgan kompaniyalar kiradi. Nippon Life eng yirik sanoat, savdo kompaniyalari va banklari bilan chambarchas bog'liq bo'lib, ularning ko'pchiligining kapitalida ishtirok etadi, pensiya jamg'armalarini boshqaradi, kreditlar beradi, aksiyalar va obligatsiyalarni sotib olishga investitsiya qiladi.
Yaponiyaning boshqa sug'urta kompaniyalari singari Nippon Life ham xalqaro faoliyatni rivojlantirdi. Uning xalqaro tarmogʻi AQSh, Kanada va Gʻarbiy Yevropaning qator mamlakatlaridagi filiallarini oʻz ichiga oladi. Jahonning yetakchi sug‘urta kompaniyalari bilan risklarni taqsimlash yoki risklarni taqsimlash bo‘yicha shartnomalar tuzdi, bu esa o‘z faoliyatini ko‘plab hududlarda kengaytirish imkonini berdi.
Kompaniya xorijiy xususiy va davlat qarz oluvchilari tomonidan kreditlar berish va garovga qo'yilgan kreditlarni joylashtirish bo'yicha sindikatlarning yetakchi menejeri va boshqaruvchisi sifatida faol ish olib boradi; iyenadagi obligatsiyalar bilan “svop” operatsiyalarida ham qatnashadi, yirik xorijiy qarz oluvchilar uchun bunday operatsiyalarni mustaqil ravishda tashkil qiladi, ularda eng yirik yapon banklarini taklif qiladi.