May toshkent viloyati Chirchiq Davlat Pedagogika universiteti Gumanitar fanlar fakulteti O'zga tilli guruhlarda rus tili rtu 21/2 guruh 2-bosqich talabalari Abdunazarova Mavluda Eshonqulova Zebo Fan: Hozirgi o'zbek adabiy tili Fan

Ishlash, 
 ko‘rish, 
o‘lchash mumkin 
bo‘lgan 
predmetlarning 
nomi 
Qo‘shimchasi 
Ishlash, 
 ko‘rish, 
o‘lchash mumkin 
bo‘lmagan 
predmetlarning 
nomi 
Qo‘shimchasi 
avtobus 
ishchi zavod 
mahsulot 
- 
- 
- chi 
- - 
- - 
xushmuomallik 
isrofgarchilik 
oqim 
tuyg‘u 
-
 
lik 
-
 
lik 
- - 
- - 
O‘quvchilarning so‘z boyligini oshirishida otli birikmalar ustida ishlash muhim o‘rin 
egallaydi. Matndan otli birikmalarni ajratish, berilgan so‘zlar ishtirokida shunday 
birikmalar hosil qilish kabi ijodiy-amaliy ishlar o‘quvchilar lug‘atini shunday birikmalar 
bilan boyitishda muhim ahamiyatga ega. Ayniqsa, berilgan bosh yoki tobe so‘zga muvofiq 
keladigan tobe yoki bosh so‘zlar tanlash ancha samarali ish usullaridan biridir. Masalan, 
maktabimiz o‘quvchilari so‘z dovrug‘i, g‘alabasi, to‘yi, yigitlari, qizlari kabi so‘zlarni 
topib qo‘shib, maktabimiz kutubxonasi, maktabimiz qizlari kabi so‘z birikmalari hosil 
qiladilar. 

---

113 
2023 MAY 
O‘quvchilar uchun ancha qiyinchilik tug‘diradigan muammolardan biri qo‘shma 
otlar va ularning imlosidir. Bu mavzuni o‘rganishda berilgan so‘z birikmalaridan joy 
nomlari hosil qilish (qora ko‘l-qorako‘l, yangi er-yangier, etti o‘g‘il-ettio‘g‘il, ko‘hna 
machit-Ko‘hnamachit, katta qo‘rg‘on-Kattaqo‘rg‘on v.h.) qo‘shma so‘zlarni so‘z 
birikmalariga aylantirish (paxtagul-paxta guli, boshog‘riq-bosh og‘rig‘i, badantarbiya- 
badan tarbiyasi, muzqaymoq-muz qaymog‘i, gulbozor-gul bozori, otbozor-ot bozori v.h.) 
berilgan qo‘shma so‘zlar lug‘atini tuzish, ularning imlosini sharhlash singari ijodiy-amaliy 
topshiriqlardan foydalanish bu mavzuning puxta o‘zlashtirishini ta`minlaydi. 
Ot so‘z turkumi haqida o‘rganilgan bilimlarni mustahkamlash, ularni uslubiyat bilan 
bog‘lab rivojlantirish uchun turli mavzulardagi matnlardan ma’rifiy foydalansa bo‘ladi. 
Matnni tahlil qilishda ta’limning oldingi bosqinchlarida o‘rganilgan ot so‘z turkumi 
haqidagi ma’lumotlariga tayaniladi. Bunda quyidagi amaliy topshiriqlar bajariladi. 
1 – topshiriq. Matnda uchragan otlarning lug‘aviy ma’nosini sharhlang. qanday 
so‘roqqa javob bo‘lishini ayting. 
2 – toshiriq. Ajratilgan so‘zlarga, ma’nodosh va uyadosh so‘zlar tanlang. 
3 – topshiriq. Kim? nima? qaer? So‘roqlariga javob bo‘lgan so‘zlar qaysi so‘z 
turkumiga qarashli ekanligini ayting. Ular bilan ot+ot, sifat+ot, son+ot qolipli so‘z 
birikmalarini tuzing. 
4. Hosil qilingan so‘z birikmalari ishtirokida gaplar tuzing. 
5. Muayyan mavzuga xos gaplar ishtirokida matn yarating. 
Ona tili mashg‘ulotlarini ana shunday rivojlantiruvchi o‘quv topshiriqlari, mashqlar 
va matn taqlillar vositasida olib borish tizimli va izchil bilim olishga zamin hozirlaydi, 
ta’lim mazm