Mayenin səthi gərilməsi

Mayenin səthi gərilməsi

Maye daxilində olan hər bir molekula qonşu molekullar tərəfindən itələmə və cəzb etmə qüvvələri təsir edir. Molekulun yerləşməsindən asılı olaraq molekula təsir edən yekun əvəzləyici qüvvə müxtəlif olacaq.

• 
  Molekul mayenin daxilində yerləşir.
  

Qonşu molekullar tərəfindən molekula təsir edən qüvvələr bir birini tarazlaşdırır və, deməli, əvəzləyici qüvvə sıfıra bərabər olur.

• 
  Molekul mayenin səthində yerləşir.
  

Maye səthində olan molekula təsir edən molekullararası qüvvələr molekulun bir tərəfindən təsir edir. Bu molekula təsir edən əvəzləyici qüvvə sıfıra bərabər deyil və maye daxilinə yönəlib. Beləliklə səthə yaxın olan hər bir molekul maye daxilinə nüfuz etməyə “çalışır”.
Maye səthində olan bütün molekullara təsir edən
əvəzləyici qüvvələr ümumi olaraq maye daxilinə yönəlib və birlikdə mayenin səthi gərilmə qüvəsini təşkil edir.
Sabun köpüklərinin yaranması və su damcılarının sferik şəkildə olması mayedə səthi gərilmə qüvvəsinin təsirinə nümunədir. Üfüqi müstəvi üzərində olan kiçik civə damcıları kürə formasında olur. Maye öz sərbəst səthinin sahəsini azaltmağa “çalışır”. Həcmi eyni olan fiqurlardan ən kiçik səthin sahəsinə malik olan fiqur – kürədir.
Mayenin səthi gərilmə qüvvəsi mayeni səthinə toxunan kimi yönəlib və maye səthinin sərhədinin uzunluğuna düz mütənasibdir:
^Fsəthi gərilmə ^{= σ ∙ l,}
burada σ – səthi gərilmə əmsalıdır. l – maye səthinin sərhədinin uzunluğudur. Dairəvi boruda olan maye üçün: l = 2πr, en kəsiyi kvadrat olan borudakı maye üçün: l = 4a.
Mayenin σ səthi gərilmə əmsalı:

• 
  mayenin növündən və temperaturdan asılıdır. Temperatur artdıqda mayenin səthi gərilmə əmsalı azalır.
  
• 
  səthi gərilmə qüvvəsindən və sərhədin uzunluğundan asılı deyil: