Maykop davlat texnologiya universiteti

2.1.1. Xaritadagi buzilishlar. Buzilish ellipsi.
hududlar.
Ba'zan xarita proektsiyalarining buzilishi, masalan, juda sezilarli
qit'alarning konturlari g'ayrioddiy cho'zilgan yoki tekislangan ko'rinadi va tasvirning
boshqa qismlari shishib ketadi. Unda xaritalar mavjud
Grenlandiya Janubiy Amerikadan kattaroq, lekin aslida u kichikroq
Sferik yer yuzasining xuddi shunday miniatyura tasviri
turli hududlar uchun prognozlar, tahlil texnikasi va algoritmlarini yaratadi
sakkiz marta va Antarktida ba'zan hatto xaritaning butun janubini egallaydi.
Ob'ektlarning nafaqat o'lchamlari, balki shakllari ham
buziladi. Xarita proektsiyalari quyidagi turlarni o'z ichiga olishi mumkin:
burchak buzilishi - xaritadagi yo'nalishlar orasidagi burchaklar buzilgan
faqat dunyoda olish mumkin. Jismoniy yuzadan o'tish
prognozlar, buzilishlarni taqsimlash baholari, buzilishlarni hisobga olish usullari
buzilishlar:
a) uzunlikdagi buzilishlar - buning natijasida xarita masshtabi doimiy bo'lmaydi
xaritalardan o'lchovlar. Kompyuter texnologiyalari hisoblash imkonini beradi
Yerni xaritada tekis tasvirga aylantirish ikki bosqichda amalga oshiriladi.
Birinchidan, vaziyat va relyef ellipsoid yoki sharga proyeksiyalanadi, keyin
13
Machine Translated by Google

---

ellips markazi). a - masshtabning eng katta cho'zilish yo'nalishi; b - yo'nalish
eng katta miqyosda siqish; m - meridian bo'ylab masshtab; n – parallel shkala.
1-rasm. Berilgan nuqtada shkala buzilishlarini tavsiflovchi buzilish ellipsi (da
nuqtalarning geografik joylashuviga qarab ma'lum
parallellar mos ravishda meridian m bo'ylab alohida masshtablarni xarakterlaydi
Agar asosiy o'lchov bitta sifatida qabul qilinsa, unda qisman og'ishlar
va parallellar
n. Buzilish ellipsi o'zining markaz nuqtasidan masshtabni ko'rsatadi
d) burchaklarning buzilishi bilan bevosita bog'liq bo'lgan erdagi
raqamlar. Xarita proyeksiyalari nazariyasida har qanday cheksiz kichikligi isbotlangan
tasvir yo'nalishning o'zgarishi bilan, eng katta bilan o'zgaradi
tekislikda ellipsoid (to'p) yuzasida aylana tasvirlangan
birlikka teng va qisman uzunlik o'lchovlari asosiyning kasrlarida ifodalanadi.
Qiymati xaritaning asosiy masshtabidan farq qiladigan masshtab deyiladi
birlikdan tarozilar buzilish miqdorini tavsiflaydi
masshtab (a) uning katta o‘qi yo‘nalishida, eng kichigi (b) esa kichik o‘qi
yo‘nalishida bo‘ladi. Ushbu tarozilar asosiy deb ataladi , ular qabul qilinadi