Media va axboriy savodxonlik bo'yicha myammoli/tarbiyasi ogir yoshlar toifasi bilan ishlash uchun

1-MAVZU.
DALILLAR VA FIKRLAR
 
 
Treningga kirish
 
 
Biz u yoki bu axborot bilan 
ishlaganimizda, 
–
gapirganimizda, 
yozib 
olganimizda, 
tinglaganimizda, o’qiganimizda, 
hattoki fikrlaganimizda, 
–
biz 
dalillar 
va 
fikrlar 
kabi 
tushunchalarga duch kelamiz.
Biz so’zlarni talaffuz etamiz, ulardan foydalanamiz
. Biroq biz ularning 
ma’nosini, asosiysi esa –
ular qismi bo’lgan axborotga ta’sirini o
hirigacha 
tushunamizmi? Dalillarni fikrlardan ajrata olamizmi? Va ularning farqiga 
borish nima uchun muhim? 
Auditoriya 
dalillar va fikrlarni ajratishning bilim va ko’nikmalariga qanchalik 
ega ekanliklarini tushinib olish uchun, razminka-
o’yindan foydalansa
bo’ladi
.
Mashq
 
2-BLOK. 
RAQAMLI OLAMDA BIZNI KIM VA QANDAY 
ALDAMOQDA?
 

---

46
М
P 1.
 
“3 ta dalilni aniqlash” intervyu
-mashqi
Trening ishtirokchilarini juftlarga birlashtirish kerak. Juftdagi 
ishtirkochilarning har biri 2 daqiqa ichida sherigidan intervyu olib, u 
haqida 3 ta qiziqarli dalilni o’rganishi kerak
. 
Belgilangan vaqt o’tgach, 
har bir ishtirokchi 30-
40 soniya ichida o’zining natijalarini e’lon qilishi 
kerak.
Trener flipchart varag’ini ikki qismga bo’lgan holda, axborotni qayd 
etadi (ajratilgan qismlar sarlavhaSiz qoldiriladi).
Odatda, ishtirkchilar 60-70% gacha dalillarni va 30-40% gacha fikrlarni 
taqdim etadi. Masalan:
-
dalillar: uchta tilni biladi, ertalabki beshda turadi, markalarni yig
’
adi, 
uySiz hayvonlarni qutqaradi;
-
fikrlar: baland bo
’
yli, sinfda hammadan yaxshi ashula aytadi,milliy 
taomlarni yaxshi tayyorlaydi.
Mashqni yakunagan holda, trener auditoriyaga murojaat qiladi: «Nima deb 
o
’
ylaySiz, nima uchun intervyuda aytib o
’
tilgan dalillar ikkita blokka ajratildi?» 
Variantlar kelib tushishi jarayonida trener auditoriyani, go’yoki “dalillarning” 
bir qismi alsida dalillar emas, degan xulosaga olib keladi. 
Bu fikrlashlar. Xo’sh, 
ularning farqi nimada?
Agar biz dalillar haqida gapiradigan bo'lsak, unda bu ishonchli, tasdiqlovchi 
ma'lumotlar. Buni tadqiqot, tahlil, chuqur eksperiment, matematik hisoblash 
va boshqalar yordamida tekshirish va isbotlash mumkin. Yoki qatd etilishi 
mumkin. Masalan, mana Siz uyg'ondingiz, soat ertalabki soat yettini 
ko'rsatmoqda. Ya'ni, dalil qayd etilgan: Siz ertalab soat yettida uyg'ongansiz. 
Ushbu haqiqat (ya'ni vaqt) qurilma tomonidan tasdiqlangan bo'lib, 
ko'rsatkichlari ishonchliligi tortishuvlarga olib kelmaydi. 
Yoki Siz uy ishlari bilan yordam beryapSiz. Idishlarni yuvdingiz va 15 ta idish 
yuvganingiz haqida xabar berdingiz. Bu dalil. Buni qanday tasdiqlash 
mumkin? Oddiy usul - sanash bilan. Nima uchun biz qayta sanashga 
ishonamiz? Chunki u ishonchli deb qabul qilingan tizimdir.