М
P 3.
Т
rener bir parcha qog
’
ozni (tog
’
ri to
’
rtburchak shaklida) qo
’
liga olib,
auditoriyaga murojaat qiladi: «Bu uchburchak, shunday emasmi?»
Auditoriya qarshilik bildiradi
–
bu to’g’ri to’rtburchak, uning burchagi 4
ta va tomonlari 4 ta, uchburchakning esa, 3 ta tomoni va 3 ta burchagi
bor.
Siz nimaga asoslanib, bunday xulosaga keldingiz? Bilim asosida. Men
aytgan gapni siz ega bo’lgan bilimlar bilan taqqosladingiz va tahlil
o’tkazdingiz –
ikkita shaklni taqqosladingiz.
20
qo’yiladigan qadam esa
, oddiy: savollarni berish qobiliyati! Avvalom bor,
o’zingizga
. Agar biz kundalik hayotimiz, turli manbalardan katta miqdorda
oladigan, hamda ular bizning harakatlarimizga va o’zimizni qanday
tutishimizga ta’sir qiladigan yangiliklar va xabarlar haqida gapiradigan
bo’lsak
.
Misol uchun, sevimli do’koningizda chegirmalar ekanligini eshitib,
xaridlar qilishga yugurib ketdingiz. Axborotning rost ekanligini tushunish
uchun qanday savollarni berishimiz mumkin?
Savollarning variantlari:
1.
Yangilik qanday maqsadda yozilgan, muallif qaysi auditoriyaga murojaat
qilmoqda, qanday fikrni yetkazmoqchi?
2.
Xabarda qanday muammo ta’riflangan
, uni yagona hal qilish usulu
mavjudmi yoki har hil variantlar ham bormi?
3.
Muallifning muammoga nisbatan nuqtai nazari qanday?
4.
Muallif o’z nuqtai nazarining
himoyasi uchun qanday dalillar keltiradi, ular
shakllantirilgan muammoga to’g’ridan
-
to’g’ri tegishlimi yoki bevosita
?
5.
Muallif o’z fikrlarini qanday yuritmoqda
: har bir keltirilgan dalilni
ibotlamoqdami yoki borligicha qabul qilishni taklif qilmoqdami: «Barchaga
ma’lumki,
…»?
Odatda, aynan shunday umumlashtirishlarda
, o’quvchini
yo’ldan ozdirishga qaratilgan, unda muammoga nisbatan noto’g’ri
munosabat shakllantirishga mo’ljallangan noto’g’ri axborot bekitilgan
.
6.
Yangilikda ta’riflangan voqea yoki
vaziyat haqida qanday dalillar bor?
7.
Matnda
biron bir yashirin ma’no bormi
?
Bor bo’lsa, u matnning umumiy
ma’nosini qanday o’zgartiradi
?
8.
Matnning tahlilini o’tkazayotganda, albatta, ta’riflangan vaziyatga bo’lgan
munosabatingizni shakllantiring.
|
