Mediasavodxonlik va axborot madaniyati evalyutsiyasi hamda jamiyatdagi ahamiyati

MASning afzalliklaridan to’la- qonli 
foydalanish uchun quyidagi shart-sharoitlarni ta’minlash zarur:
1.
Media va axborot savodxonligi yaxlit butunlik sifatida qabul qilinishi va o’z mazmunida 
kompetensiya(bilimlar, ko’nikmalar va malakalar)lar majmuini qamrab olishi;
2.
MAS talaba-jurnalistlarni media va axborot kanallari bilan o’zaro hamkorlik qilishi uchun 
kasbiy savodxonlikni shakllantirishga maqsadli ravishda yo’naltirishi;
3.
Bo’lajak jurnalistlar axborotni izlash, saralash, baholash va tarqatish ko’nikmalariga ega 
bo’lishi;
4.Ayollar va erkaklar, shuningdek, aholining marginal guruhlari, jismoniy imkoniyati cheklangan 
shaxslar, tub aholi yoki kam sonli millatlarning axborotga egalik qilishi uchun bir xil 
imkoniyatlarni yaratish;
5.MAS jurnalistlar tomonidan halqlar va ularning madaniyatini tushunish, madaniyatlararo 
muloqotni ijtimoiy hayotning muhim vositasi sifatida qabul qilinishi.
2. O’zbekistonning demokratiya sari taraqqiyotida, fuqarolarning ijtimoiy hayotdagi 
ishtirokining faollashuvida media va axborotning ahamiyati. 
OAV va ommaviy kommunikatsiyalar fuqaro o’z fikrini erkin bayon qilishida, hurfikrlikni, 
madaniyatlararo muloqotni, bag’rikenglikni va mamlakatni boshqarishda mas’uliyatni 
ta’minlashda alohida ahamiyat kasb etadi. Ularning ahamiyati quyidagi yo’nalishlarda ko’rinadi:
– ommaviy axborot kommunikatsiyalari fuqarolarning bir birlari bilan uzluksiz muloqotlarini 
amalga oshirishga ko’mak berish;
–
xabarlar, g’oyalar va axborotni tarqatish;
–
jamiyatning barcha a’zolarini axborotga egalik qilishini ta’minlash, ular o’rtasidagi tengsizlikni 
hamda shakllanayotgan fuqarolik jamiyatining uch sektori o’rtasidagi tengsizlikni bartaraf etish;
– turli ijtimoiy jarayonlar ishtirokchilari o’rtasida muloqot o’rnatish va ularni demokratiya 
usullari vositasida ziddiyatlarni bartaraf etishga rag’batlantirish;
–
fuqarolarda mamlakat kelajagi uchun mas’uliyat va birlashish hissini shakllantirish, jamiyat 
o’zo’zini anglashi uchun turli imkoniyat va vositalarni taqdim etish;
–
madaniy o’zligini namoyon qilish hamda millatlar ichida va millatlararo madaniy 
munosabatlarni o’rnatish uchun mexanizm taklif etish;
–
ijtimoiy hayot shaffofligini ta’minlash va davlat hokimiyati organlari faoliyatini nazorat qilish 
uchun, shuningdek, korrupsiya, lavozimni suiste’mol qilish holatlarini jamoatchilikka oshkor 
qilish maqsadida kuzatuvchi funksiyasini bajarish;
–
demokratlashtirish, modernizatsiyalash jarayonlarini rag’batlantirish va erkin saylovlarni qo’llab 
–quvvatlash;
–
turfa fikrlilik qadriyatlarini hurmat qiluvchi ijtimoiy hamkor funksiyalarini amalga oshirish; – 
madaniy meros saqlanishini ta’minlash;
–
aholining axborotga egalik qilishini kafolatlash vositasida uchun raqamli uzilishni qisqartirishga 
ko’maklashish;

---

–
jamiyatning ijtimoiy xotirasi sifatida(masalan, kutubxonalar) xizmat qilish;
–
kutubxonalarga axborot xizmatlari va o’quv-metodik markazlar funksiyalarini yuklash; bunda 
barcha axborot resurs turlaridan foydalanishni rag’batlantirish;
–
akademik (universitetlar) kutubxonalar orqali o’qitish va tahsil olish, shuningdek, 
teleradiokurslar, masofaviy ta’lim vositasida tahsil olish (axborot savodxonligi) ko’nikmalarini 
shakllantirishga yordam berish;
–
kutubxona foydalanuvchilarini o’qitish;
Ochiq media- va axborot tizimlari jamiyatni mas’uliyatli davlat boshqaruvi va o’z-o’zini 
boshqarish bilan ta’minlaydi, shuningdek, demokratiyaning asosiy qadriyatlari bo’lgan oshkoralik, 
mas’uliyat va fuqarolar faolligini ta’minlashni kafolatlaydi. Media- va axborot tizimlari kuchli 
fuqarolik jamiyatini quyidagi funksiyalarni amalga oshirish orqali barpo etilishini rag’batlantiradi:
–
aholining turli qatlamlari uchun tushunarli, qiziq va zarur bo’lgan axborot va bilimlarni taqdim 
etish;
–
fuqarolarda demokratiya qadriyatlari va me’yorlariga sodiqlikni va boshqaruvdagi mas’uliyatni 
tarbiyalash.
Media va axborot xizmatlari fuqarolarning kasbiy bilim olishi uchun platforma(zamin) 
yaratadi. Qator mamlakatlarda mazkur platformadan ochiq va masofaviy ta’lim olish (open and 
distance learning — ODL) va uzluksiz kasbiy ta’lim olish (continuing professional development 
— CPD) uchun ham foydalaniladi. Axborot savodxonligi borasidagi tadqiqotlarning 
ko’rsatishicha, texnologik ko’nikmalar yoshlarda kattalarga nisbatan yaxshiroq shakllangan ekan. 
Bu holat zamonaviy yoshlar texnika yangiliklari bilan bolaligidan boshlab tanishishi, ulardan 
shaxsiy yoki ijtimoiy maqsadlarda axborotni to’plashi, qayta ishlashi va uzatishda foydalanishi 
bilan bog’liq ekan. Shunday bo’lsa-da, yoshlar dalillar aniqligi va ishonchliligini baholashida 
ma’lum qiyinchiliklarga duch keladi.