MəHƏRRƏm hüseynov poetik frazeologiYA



Yüklə 0,93 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə15/68
tarix02.01.2022
ölçüsü0,93 Mb.
#40440
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   68
frazeoloji

Kök
əlt köhlən kefini 
Bir sümükdü, bir d
əri, 
Qışda kefinə baxdın, 
Yay götür 
çıxar dağa. 
De, s
oğan əkməsinlər, 
Kefin
ə doğramağa (99, 135). 
 
Anan bir 
ağbirçək el anasıydı, 
Atan yan s
əngərdə canını qoydu. 
Quyruq 
bulamağı, diş qıcamağı, 
Göz
ə soxulmağı, tələ qurmağı, 
Kiçikl
ərə hər gün qan uddurmağı, 
X
əlvətdə pambıqla baş kəsməyi sən 
Kimd
ən öyrənmisən, 
 
 
hardan öyr
ənmisən, 


          
 
 
45 
 
 
 
ay evi 
yıxılmış?! (88, 65) 
 
Küs
ən yox şair sözündən, 
Öp
ən yox şair gözündən, 
Şerin astarı üzündən, 
Baha 
çıxır, baha çıxır (92, 58). 
 
T
əcrübə  göstərir  ki,  şeir  üslubunu  yarıtmayan  dil  faktı 
yoxdur  v
ə  bədii  mətnə  daxil  olan,  bütün  üslubi  layları  təmsil 
ed
ən  vahidlərin  konkret  səciyyəsindən  asılı  olmayaraq  şeir  dili 
öz  t
əravətini  mühafizə  edə  bilir.  Mətnin  lirik  məzmununda  da 
sabitl
əşmə  qabiliyyəti  kəsb  edən  hər  bir  söz  şeir  dilinin 
leksikonu kimi t
əqdim olunmaq fürsəti qazanmağa qabildir. Şeir 
dilini  bel
ə  bir  məziyyət  xarakterzə  edir  ki,  burada  fərdi  ovqat 
b
ədii  detallara  söykənir  və  bu  detallar  obrazlı  ifadə  tərzi 
yaratmaq, b
ədii niyyəti aşkar etmək baxımından gərəklidir. Belə 
m
əqamlarda  sözün  estetik  keyfiyyəti  daha  qabarıq  formalarda 
üz
ə çıxır. Üslubi mövqeyinin fəallaşması ilə əlaqədar sözün ilkin 
v
ə əsl mənası bir qayda olaraq arxa plana keçir. Nominativ məna, 
m
əntiqi  amil,  ünsiyyət  vasitəsi  funksiyası  öz  yerini  emosional-
ekspressiv  v
ə  estetik  keyfiyyətlərə  güzəştə  gedir.  Bədii 
situasiyanın,  mətn  şəraitinin  dəyişməsi  eyni  linqvistik  vahidi 
başqa-başqa  üslubi  məna  istiqamətə  yönəldir.  Deməli,  konkret 
m
ətn mühitində sözə daxili məzmun və xarici əlamətlərinə görə 
yox,  üslubi  elastikliyi,  poetik  ovqat  üçün  yarar
lığı  baxımından 
yanaşmaq  lazım  gəlir.  Bu  baxımdan  frazeoloji  söz  birləşmələri 
daha orijinal t
əsir bağışlayır. 
Ulu 
babalarımızın  yadigarlarını  –  hər  biri  bir  bitkin  bədii 
m
ətn təsiri bağışlayan frazeoloji nümunələri sevə-sevə, əzizləyə-
əzizləyə şeir nitqinə daxil etməyə cəhd edən şairlər bu ifadələrə 
öz poetik siql
ətinə, estetik  məna yükünə görə, onların sanbalına 
v
ə  üslubi  kəsərinə  görə  müraciət  etməyi  üstün  tutmuşlar.  Xalq 
t
əfəkküründən süzülən, xalqın zəngin mənəviyyatından sızan bu 
ifad
ələr şeiri folklor ab-havası ilə zinətləndirir. Nümunələr əyani 


          
 
 
46 
şəkildə  göstərir  ki,  frazeologizmlər  bədii  əhval-ruhiyyənin  mü-
k
əmməlləşməsinə xidmət edən bir estetik keyfiyyətdir, xalq zə-
kasının, xalq müdrikliyinin yığcam ifadəsidir. 
 
Aşığın sözü qurtaranda 
«Neynim», «neynim», - deyir. 
S
ərxoşun – içkisi, pulu, 
Əliəyrinin gəlir yeri, 
Yalançının – haqqa dirənəndə yolu (72, 79).  
 
Bu gec
ə şer yazacaydım, 

Yüklə 0,93 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   68




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin