MəHƏRRƏm hüseynov poetik frazeologiYA

S
ən vuran yaranı Vətən sağaltdı, 
Ell
ərin yanında ağ oldu üzüm. 
Gül
ə bilməyirsən daha bığaltı, 
Gözüm
ə tikan tək basıram özüm. 
Ömründ
ə yamanlıq gözləmə məndən 
Yamana 
yamanlıq mükafat olar. 
Unutma, 
ər törər ər oğlu ərdən, 
Ondan da dünyada 
yaxşılıq qalar (53, 30). 
 
Pişik istədiyindən 
 
 
yeyir 
balasını 
M
ən də səni yeyəcəyəm istədiyimdən. 
T
əndirindən çıxan çörəyi yeyəcəyəm, 
Ağacın gətirən barın yeyəcəyəm. 
P
ətəyinlən sülüzən balı yeyəcəyəm, 
Yemişəm, yeyəcəyəm... (60, 16) 
 
Dağlar düşdü qabağa 
Daşlar nişan verdi. 
Daşlar gətirdi adamları bura 
Bir d
ə 

---

          
 
 
56 
 
 
daşlar dişinə vurdu 
 
 
 
 
adamları burda. 
Adamlar 
daşların izinə düşdü 
Burdan da keçib ged
ən gördülər Zərdüştü! 
Sudan quru 
çıxan daşlar 
d
ənizlə vuruşanlara, 
dalğayla tutaşanlara, 
tufanlarla gül
əşənlərə 
Od yerini 
nişan verdi. 
Diz çökm
ədi dəniz, 
dil tökm
ədi dəniz, 
can verm
ədi dəniz, 
qan verdikc
ə qan verdi (98, 14). 
 
Frazeoloji  material 
şairdən-şairə,  şeirdən-şeirə  keçərək 
cilalanan,  poetik  ruhun, 
poetikamızın  misilsiz  ünsürünə  dönüb 
m
ətnin siqlətini artırır. Bədii mətnə orijinal naxışları həkk edib 
poetik 
ovqatı,  lirik  obrazı  həddən  ziyadə  aydınlaşdırır.  Bədii 
qavrayış  prosesində  frazeologiya  şeirin  elə  bir  detalıdır  ki,  öz 
m
əqamında  işlədilərsə,  lirik  düşüncələr  silsiləsinə  təravətli  ab-
hava  b
əxş  edir,  lirik  «mən»in  ruhunu  və  intellektini  poetik 
dolğunluqla  canlandırır.  Lirik  əhval-ruhiyyə  frazeoloji 
birl
əşmələrin şeirin forma sərrastlığında iştirakı ilə bahəm məna 
axarına qovuşması ilə də birbaşa bağlıdır. 
Poetik  yükd
ən  nisbətən  məhrum,  üslubi  siqlət  daşımaq 
funksiyasında  məhdudluq  olan  dil  vahidlərindən  fərqli  olaraq, 
cilalandıqca,  əsərdən-əsərə  keçdikcə  bədii  leksikasımızın 
mühüm  ünsürün
ə çevrilir, özünəməxsus poetik nəfəsi ilə diqqət 
ç
əkir. Həzin düşüncə intonasiyası, kövrək lirizm frazeologizmlə-
rin 
ilıq nəfəsi ilə isinir. 
Frazeoloji  birl
əşmələrdə  şeir  poetikasının  vacib  tələblərini 
öd
əyib  fikri-hissi  vüsətin  genişliyini  yaratma  xassəsi  vardır. 
Onlar obraza m
əxsus poetik cizgiləri dərindən səciyyələndirir və 
şeirin daxili poetik pafosu frazeoloji tərkibin yaratdığı forma və 

---

          
 
 
57 
münd
əricədən bu qənaət hasil olur ki, şeir dilində frazeologizm-
l
ərə belə münasibət onun üslubi incəliyini, daxili mündəricəsini 
d
ərindən duymağın və qavramağın nəticəsidir. Buna görə sadəcə 
quruluş təzahürü, forma əlaməti kimi çıxış etmir, müəyyən bədii 
qay
ənin ifadəçisi olaraq üslubi fəallığa yiyələnir. 
Düşmənin güclüdür 
 
 
 
 
əgər sözünü