MəHƏRRƏm hüseynov poetik frazeologiYA
Yüklə 0,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
MƏHƏRRƏM HÜSEYNOV POETİK FRAZEOLOGİYA (1960-1980-ci ill ər Azərbaycan poeziyasının materialları əsasında) BAKI – 2013 “ELM VƏ TƏHSİL” 2 REDAKTOR: RƏYÇİLƏR: M əhərrəm Abbasəli oğlu Hüseynov. Poetik frazeologiya. Bakı, “Elm v ə təhsil”, 2013, 166 səhifə Kitabda 1960-1980-ci ill ər Azərbaycan poeziyasında frazeoloji dil vahidl ərinə sənətkarcasına yanaşma prinsipləri obrazlılığın bünövrəsində dayanan idiomların bədii m əzmunluluğu, sabit söz birləşmələrinə novotorcasına yanaşma üsulları təhlildən keçirilmişdir. 3 GİRİŞ Frazeoloji birl əşmələrin şeir mətnində özünəməxsus z əngin bədii həyatı var. Mühüm estetik ünsür kimi, poetik mətni t əşkil edən ilkin dil materiallarından biri kimi frazeoloji vahidlər adi danişiq, məişət-ünsiyyət funksiyasindan fərqli olaraq özün d ə, daxili semantikasında gözlənilməz əsrarəngizliklər gizlədir. Ondaki potensial imkanlar söz s ənətkarlarinin qələmindən misralara süzüldükc ə açilir. Lakin heç zaman tükənib-qurtarmir. Gözl ənilməz bədii-estetik kəşflər, üslubi tapintilar üçün həmişə etibar lı bünövrə, qüdrətli özül rolunu oynayır. Bu məziyyət – sabit söz birl əşmələrinin obrazlı deyim mühitinin yeni-yeni çalarlar da t əzahür etməsi ürəyə yatan üslubi məna rəngləri qazanmasi da spesifik dünya baxışından və söz üzərində ç əkdiyi zəhmətin səmərəsindən asılı olaraq frazeoloji dil materiallarının rəngarəng, üslubi keyfiyyətləri təzahür edir. M əşhur fransız şairi Pol Valerinin frazeoloji birləşmələri “hazır verilmiş şeir” kimi səciyyələndirməsi, onun poeziya üçün misilsiz dil materialı adlandırması şəksiz ki, əsaslı arqumentl ərlə özünü doğruldur. Əlamətdar cəhət ondan ibar ətdir ki, frazeoloji birləşmələr dilin leksik sistemin də öz x əlqi təbiətinə görə seçilir. Onlar bir sıra ciddi tədqiqat əsərlərin d ə sözə ekvivalent hesab edilsə də, ekspressivliyinə, emos ionallıq keyfiyyətlərinə görə mühüm özünə m əxsusluqları vardır. Buna görə də onlar şeirdə daha çox dil hadis əsi ki mi yox, nitq hadisəsi kimi çıxış edərək semantika və normalardan yayınmahallarına məruz qala bilir. Söz sənətkarı onun semantik h ərəkətinin istiqamətini, komponentlərini d əyişmə imkanlarını duyur və bədii gözəllik naminə linqvistik normalara müdaxil ə etmə səlahiyyətləri əldə edə bilir. Poeziyada frazeoloji vahidl ər – zəngin semantik-üslubi xüsusiyyətlərlə çıxış edir. Düşdüyü kontekstdə onlar təsvir və tərənnüm obyektini t əsirli poetik vüsətlə canlandirir. Məhz bunun nəticəsidir ki, “bütün zamanlarda frazeoloji birl əşmələr ədəbiyyatşünaslar 4 t ərəfindən adi leksik vahiddən daha çox obrazlılıq, yüksək ifad əlilik vasitəsi kimi dəyərləndirilmişdir. O da xüsusi vurğulanmışdır ki, xalq frazeologiyası bu baximdan daha apar ıcı mövqelidir”. (bax: Б.А.Ларин. История русского языка и общее языкознание. Москва, «Просвещение», 1977, стр.158) Hamı uca tutsun insan adını Qoy q əlbi qaralar yanıb yaxilsın Yaxşılıq açanda qol-qanadını Yamanlıq əlləri qoynunda qalsın. (58, 120) Dün ən külək qabağından yemirdi Dün ən göylər belə nabıl demirdi Yüklə 0,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|