Ámeliy shınıǵıw №3 Tema. Ateroskleroz, qan aylaniwinıń jetispewshiligi hám júrektıń ishemik keselliklerinde edt. Gipertonik hám gipotonik jaǵdaylarda edt. Ayaq tamırlari keselliklerinde edt

Ámeliy shınıǵıw № 3
Tema. Ateroskleroz, qan aylaniwinıń jetispewshiligi hám júrektıń ishemik keselliklerinde EDT. Gipertonik hám gipotonik jaǵdaylarda EDT. Ayaq tamırlari keselliklerinde EDT.

Júrek ishemik keselliklerinde DJTni qóllaw.

Júrek ishemik keselliklerdiń klinikalıq keshiwi tósda kútpegende baslanatuǵın awrıw huruji menen xarakterlenedi, ol júrek bulshıq etleriniń qan menen támiyinleniwiniń ótkir etiwmasligi menen keshedi. Stenokardiyanıń tómendegi keshiwleri parıq etedi :
-kúshlanǵan stenokardiya - fizikalıq júkleme (júriw, joqarıǵa kóteriliw, salmaqlıq kóteriw) waqtında awrıw payda boladı ;
-tınısh stenokardiya - awrıwlar fizikalıq júklemesiz payda boladı.
Stenokardiyanıń 4 funksional klası parıq etedi :
1-funksional klass - oǵan qan aylanıwı jaqsı kompensatsiyalanǵan, fizikalıq júklemelerge tolerantligi 600 kgm/min yamasa 100 vatt bolǵan, stenokardiya huruji keskin payda bolatuǵın nawqaslar kiredi.
2-funksional klass - oǵan kúshlanǵan waqıtta stenokardiya huruji kem, júrgende hawa etiwmasligi hám fizikalıq júklemelerge tolerantligi 300-600 kgm/min yamasa 50-100 vatt bolǵan nawqaslar kiredi.
3-funksional klass - oǵan ápiwayı fizikalıq júkleme orınlaw waqtında, qan aylanıwı etiwmesliginiń I - II A dárejesinde, júrek ritminıń aynıwında júzege keletuǵın kúshlanǵan stenokardiya xurujli tez-tez bolatuǵın hám fizikalıq júklemelerge tolerantligi 300 kgm/min kem yamasa 50 vattdan kem bolǵan nawqaslar kiredi.
4-funksional klass - oǵan qan aylanıwı etiwmesliginiń II B dárejesi menen tınısh hám kúshlanǵan stenokardiya hurujlari tez-tez qaytarılatuǵın nawqaslar kiredi.
DJT qollanılıwına qarsı kórsetpeler :
-nostabil stenokardiya;
-rawajlanıp baratuǵın stenokardiya;
-spontan stenokardiya;
-birinshi ret bolǵan stenokardiya;
-anevrizm jaǵdayı ;
-júrek-ókpe etiwmesliginiń II B dárejesi;
-mersal (xilpilovchi) aritmiya;
-paraksizmal taxikardiya;
-tez-tez bolatuǵın ekstrasistola hám h. z.
DJTnıń wazıypaları :
1. Fizikalıq júklemelerge tolerantlikni asırıw.
2. Hurujlarnıń qaytarılıw sanı hám dawam etiw waqtinı kemeytiw.
3. Bulshıq et qısqarıwında tamırlardıń normal reaksiyasın qayta tiklew ushın neyrogumoral-rugulyator mexanizmin stimullash.
4. Júrek-qan tamır sistemasınıń iskerligin jaqsılaw.
5. Aterosklerotik processler menen gúresiw maqsetinde zat almasınıwın aktivlestiriw.
6. Qan aylanıwdıń ekstrakardial faktorların jaqsılaw.
7. Nawqastıń psixik-emotsional jaǵdayın jaqsılaw.
8. Organizmdi salamatlandırıw hám bekkemlew.
Nawqastıń jaǵdayı hám keselliktiń keshiwine qaray emleytuǵın dene tárbiyası kepren, yarım kepren hám erkin háreket tártipotlarida ótkeriledi. Nawqaslardı tós salasındaǵı awrıwlar tınısh jaǵdayda yamasa kiyim-kenshek fizikalıq júkleme (júriw) orınlaw waqtında tınıshsız qilsa, DJT kepren háreket tártipotida ótkeriliwi kórsetilgen. Bul tártipotda emleytuǵın gimnastika emlewi usınıs etilib, statikalıq hám dinamikalıq nápes shınıǵıwları, qol-ayaqlardıń distal bólegi ushın shınıǵıwlar, jaǵa tarawı, tós qápesi hám orqanıń massajı usınıs etiledi. Nawqastıń jaǵdayı jaqsılanıp barıwı menen ol yarım kepren háreket tártipotiga ótkeriledi. Bul nawqaslar fizikalıq shınıǵıwlardı orqada jatqan, stulda otırǵan yamasa súyene otirip turǵan hám turǵan dáslepki jaǵdaylarda atqaradı. YOtgan dáslepki jaǵdayda mayda, orta hám iri bulshıq et gruppalarına hám qol-ayaq buwınlariga aktiv shınıǵıwlar beriledi. Ayaq bulshıq etleri ushın statikalıq (izometrik) shınıǵıwlar, bulshıq etlerdi bosanıwtiruvchi shınıǵıw, nápes shınıǵıwları (diafragmal, dawıslı, fiziologikalıq) beriledi, nawqaslardıń arqası hám ayaqları massaj etiledi. Shınıǵıwlar aste pátda atqarıladı. Stulda otırǵan dáslepki jaǵdayda - dene hám qol-ayaq bulshıq etleri ushın, vestibulyar apparat hám itibarǵa, bosanıwtiruvchi, diafragmal hám dawıslı nápes shınıǵıwları atqarıladı. Súyene otirip turǵan yamasa turǵan dáslepki jaǵdayda - statikalıq hám dinamikalıq nápes shınıǵıwları menen birge denediń hámme bulshıq etleri ushın shınıǵıwlar usınıs etiledi. Shınıǵıw orınlawda kiyim-kenshek gimnastik snaryadlardan (gimnastik tayaqsha, top) paydalanıw múmkin. Erkin háreket tártipotida hámme bulshıq et gruppaları ushın aktiv shınıǵıwlar gimnastik snaryadlarni (gimnastik tayaqsha, top, kiyim-kenshek vazndagi gantella) qóllaw menen usınıs etiledi. SHu menen bir qatarda koordinatsiyaǵa, teń salmaqlılıqǵa, statikalıq hám dinamikalıq nápes shınıǵıwları, bulshıq etlerdi bosanıwtiruvchi shınıǵıwlar qollanıladı. Turǵan dáslepki jaǵdayda atqarılıwshı shınıǵıwlar sanı asırıp barıladı. Emleytuǵın gimnastika emlewinen tısqarı azandaki dene tárbiya, normalı júriw, zinopoyadan kóteriliw (1 den prolet qosıp barıladı ), ashıq, taza hawada seyil etiw usınıs etiledi. Stenokardiya menen kesellengen nawqaslar ushın fizikalıq júklemelerge tolerantlikni (shıdamlılıq ) asırıw úlken áhmiyetke iye boladı. SHunıń ushın bul awırıwlarǵa shıdamlılıqqa shınıqtırıw usınıs etiledi. CHiniqtirish ilajın baslawdan aldın nawqaslardıń jumıs orınlaw qábileti veloergometrde anıqlap alınadı, olardıń júrek qısqarıw sanı anıqlanadı. Awrıw, júrektiń tez urıwı, hawanıń etiwmasligi, EKGdagi ózgerisler hám kótere almasliknıń basqa belgileriniń payda bolıwı kritik dáreje bolıp esaplanadı. Nawqaslardıń funksional múmkinshiliklerin asırıwda 2 shınıqtırıw usılınan foylanish múmkin. Birinshisi - júkleme bolınıp -bolınıp beriledi; Ekinshisi - júkleme uzaq waqıt beriledi. Ikkila usılda da basında 15-20 minut dawamında tayarlaw shınıǵıwları beriledi, yaǵnıy 10 -12 umumrivojlantiruvchi shınıǵıwlar. Eki usılda siklik júklemelerdiń birin orınlaw usınıs etiledi, yaǵnıy veloergometr pedalini aylandırıw, arnawlı úskene degi eskekti esiw, turǵan jayında yamasa yuguruvchi trotuardı qóllaw menen juwırıw, zinopoyadan shıǵıp -túsiw yamasa ápiwayı júriw. Bolınıp -bolınıp beriletuǵın júkleme menen shınıqtırıw daǵı jumıs intensivligi pulsnıń kritik dárejege etguncha bolǵan jaǵdayında bolıwı kerek. Alınǵan jumıs tezligi 3 minut dawamında ustap turıladı, keyininen 3 minut dem aladı. Shınıǵıw dawamında bunday islew sikli 5-8 ret qaytarılıwı múmkin. 7-10 kúnden keyin uzaq dawam etiwshi júklemelerge ótiledi - 5 minut jumıs, 5 minut dem. Uzaq waqıt dawam etiwshi júkleme dem almastan 10 -30 minut dawamında atqarıladı. Puls kritik dárejeden minutına 10 -15 ret kem urıw menen xarakterlenedi. Bolınıp -bolınıp beriletuǵın júkleme menen shınıqtırıw talay nátiyjeli esaplanadı, lekin usınıń menen birge talay havfli da, sebebi júkleme pulsnıń kritik dárejesinde atqarıladı. SHunıń ushın fizikalıq jumıs orınlaw qábiletin emlewxanada bolınıp -bolınıp beriletuǵın júkleme menen, emlewxanadan shıqqanınan keyin uzaq waqıt beriluvchi júkleme menen shıpaker qadaǵalawı astında poliklinika yamasa dispanserda asırıp barıw maqsetke muwapıq boladı. SHifoxonada emlengeninen keyin nawqaslar reabilitatsiyani poliklinika, dispanser yamasa kórkem oneror-kurortlarda ótedi. Ol erda olarǵa emleytuǵın gimnastika emlewi, azandaki dene tárbiya, individual tapsırmalar, normalı júriw, sawlastırıwshı juwırıw, mexananoterapevtik apparatlarda, trenajer-larda shınıǵıwlar, háreketli oyınlar, sportqa tiyisli oyınlar, jaqın turizm, aylanıw etiw usınıs etiliwi múmkin.
Miokardnıń ótkir infarktida DJTni qóllaw.
Miokardnıń ótkir infarkti miokardnıń qan menen támiyinleniwiniń aynıwı esabına júz beretuǵın nekrotik processlerdiń payda bolıwı menen xarakterlenedi. Ol sozılmalı júrek ishemik keselliginen keyin rawajlanadı. Miokard infarktinıń xarakterine hám tásirine qaray (mayda hám iri o'chog'li, transmural) tómendegi qarsı kórsetpeler parıq etedi :
-dene temperaturasınıń eliriwi;
-turaqlı awrıw sindromi;
-mersal aritmiya;
-tez-tez bolatuǵın ekstrasistola.
Nawqaslardı emlewde kepren, yarım kepren (palata) hám erkin háreket tártipotlaridan paydalanıladı.
Qatań kepren háreket tártipotida nawqaslar jaǵdayına qaray orta esapta 4-7 kún boladılar.
DJTnıń wazıypaları :
-nawqaslardıń psixik-emotsional jaǵdayın jaqsılaw ;
-zat almasınıwın jaqsılaw, ásirese miokardda;
-bolıwı múmkin bolǵan tásirlerdiń aldın alıw ;
-ekstrakardial qan aylanıwı faktorların jaqsılaw ;
-diafragmal nápeske úyretiw;
-ózine-ózi xizmet etiwdiń ápiwayı usıllarına úyretiw;
-elka buwınida awrıwdıń rawajlanıwın yamasa elka-qol sindrominıń rawajlanıwınıń aldın alıw.
Emleytuǵın gimnastika emlewi orqada jatqan dáslepki jaǵdayda, orta esapta 6 -9 minut dawamında alıp barıladı. Emlew dawamında qol-ayaqlardıń mayda hám orta bulshıq et hám buwınlariga, diafragmal hám fiziologikalıq nápes shınıǵıwları hám bastı az-azdan aylandırıw shınıǵıwları usınıs etiledi.
Keńeytirilgen kepren háreket tártipotida nawqaslar orta esapta jaǵdayına qaray 1 kúnden 14 kungacha, birpara jaǵdaylarda 4-8 kúnden 18-20 kungacha yamasa 7-9 kúnden 20 -23 kungacha dawam etiwi múmkin.
DJTnıń wazıypaları :
-kerek bolsa tásirlerdiń aldın alıwdı dawam ettiriw;
-qan aylanıwdıń ekstrakardial faktorların az-azdan shınıqtırıw ;
-sistemalardıń óz-ara baylanısların jaqsılaw hám qayta tiklew;
-vestibulyar apparattıń funksional jaǵdayın qayta tiklew;
-nawqastı otırǵan jaǵdayǵa ótkeriw hám úyretiw;
-nawqastı turıwǵa hám júriwge tayarlaw hám h. z.
Emleytuǵın gimnastika emlewi waqtında shınıǵıwlar orqada, qaptal boshda jatqan, krovatda hám stulda otırǵan dáslepki jaǵdaylarda atqarıladı. Orqada jatqanda mayda hám orta bulshıq et hám buwın gruppalarına shınıǵıwlar berilip, shınıǵıwlar kompleksine az-azdan nawqastıń jaǵdayın aktivlestiriwshi shınıǵıwlar qosıp barıladı, yaǵnıy kópshikten bastı az-azdan kóteriw, qol menen keri dizelerge tartılıw, gádan tuwrı ayaqlardı qaptal táreplerge háreket etdiriw. YAz waqıt boshda jatqan dáslepki jaǵday - joqarıda ayaq dize hám tos-san buwınida iymeygen, bir waqtıniń ózinde ayaqtı tuwrılaw hám qo'lni joqarıǵa kóteriw, bul shınıǵıwlar diafragmal hám fiziologikalıq nápes shınıǵıwları menen birge alıp barıladı. Nawqas az-azdan krovatda otırıwǵa uyretiledi. Krovatda otırǵan jaǵdayda gádan ayaqlardı dize hám tos-san buwınida bukiladi, denesi az-azdan qaptal táreplerge hám aldınǵa bukiladi, “júriw” shınıǵıwı atqarıladı, iri bulshıq etlerge shınıǵıwlar beriledi. Nawqas az-azdan stulǵa ótkeriledi jáne bul jaǵdayda keskin háreketler atqarılmaydı. Bul jaǵdayda “júriw” imitatsiyası atqarıladı, nawqas stulǵa tayanǵan halda denesin kóteredi, dize, tos-san, elka hám bilek buwınlarida háreket etedi. Emlew waqtında hámme shınıǵıwlar aste pátda bosanıwtiruvchi shınıǵıwlar menen birge alıp barıladı. Emlew krovatda jatqan jaǵdayda tamamlanıladı. Emleytuǵın gimnastika emlewi 10 -15 minut dawamında ótkeriledi.
YArim kepren (palata) háreket tártipoti orta esapta 14-kúnden 18-kungacha, 18-kúnden 22-kungacha yamasa 23-29 kúngacha alıp barıladı.
DJTnıń wazıypaları :
-nawqaslardı vertikal jaǵdayǵa ótkeriw hám maslastırıw ;
-tayansh-háreket apparatın az-azdan shınıqtırıw ;
-az-azdan miokardnıń funksional jaǵdayın jaqsılaw ;
-palata kóleminde ózine-ózi xizmet etiwdi úyretiw hám h. z.
Emleytuǵın gimnastika emlewiniń dawam etiw waqti 15-20 minut. Emlewde jatqan, stulda otırǵan, stulǵa yamasa krovatga súyene otirip turǵan dáslepki jaǵdayları usınıs etiledi. Nápes shınıǵıwları menen birge mayda, orta hám iri bulshıq et gruppaları ushın shınıǵıwları usınıs etiledi. Shınıǵıwlar aste pátda atqarılıp, az-azdan páti asırıp barıladı. Emlewden emlewge shınıǵıwlardıń qaytarılıw sanı asırıp barıladı. Shınıǵıwlar kompleksine koordinatsiyaǵa, teń salmaqlılıqǵa shınıǵıwlar hám normativ júriw kiritiledi. Palatada normativ júriw 1-kúni 1-2 ret, 2-3 kúnleri 3-4 ret atqarıladı. Eger normativ júriwdiń 3-4 kúnlerinde unamsız tásirinler gúzetilbese, awırıwlarǵa xojatxonaga barıwǵa ruxsat etiledi. SHu menen nawqasqa arqa hám jaǵa tarawların massaj qılıw usınıs etiledi.
Erkin háreket tártipoti nawqaslardıń koridorga shıǵıwı menen baslanadı. Orta esapta 17-21 kúngacha, 22-25 kúngacha yamasa 29 -35 kúngacha dawam etedi.
DJTnıń wazıypaları :
-júrek-qan tamır sistemasın shınıqtırıw ;
-tayansh-háreket apparatın shınıqtırıwdı dawam ettiriw;
-teksheda júriw kónlikpesin úyretiw;
-mayishiy kónlikpelerge tayarlaw hám h. z.
Emlew DJT zalida alıp barıladı. Gimnastik shınıǵıwlar stulda otırǵan yamasa turǵan dáslepki jaǵdaylarda atqarıladı, kóbirek emlew waqtında stulda otırǵan dáslepki jaǵday qollanıladı. Hámme bulshıq et gruppalarına, koordinatsiyaǵa, teń salmaqlılıqǵa shınıǵıwlar, nápes shınıǵıwları, ulıwma bosanıwtiruvchi shınıǵıwlar usınıs etilib, aste hám orta pátda atqarıladı. Emlewdiń dawam etiw waqti 25-30 minut, shınıǵıwlar 5-8 retge shekem qaytarıladı. Emleytuǵın gimnastik emlewden tısqarı awırıwlarǵa azandaki dene tárbiya, normalı júriw, tekshedan kóteriliw hám basqalar usınıs etiledi. Normalı júriw 60 m/min tezlikten baslanıp, 100 m/min tezlikkacha alıp barıladı. Tekshedan kóteriliwde nawqas dem alıwdı tuwrı orınlawı kerek, yaǵnıy nápesti ustap turıp shınıǵıw orınlaw múmkin emes. Nawqas emlewxanadan shıqqanınan keyin kórkem oneror-kurortda reabilitatsiya ótiwi usınıs etiledi. DJT erkin avaylovchi-chiniqtiruvchi háreket tártipotida buyıriledi. Ol erda emleytuǵın gimnastika emlewinde snaryadlar menen ulıwma rawajlantıratuǵın shınıǵıwlar, nápes shınıǵıwları menen birge, trenajerlerde shınıǵıwlar - normativ júkleme menen veloternajerda, arqa hám jaǵa tarawlarına massaj, normalı júriw, aylanıw etiw, terrenkur - kishi aralıqlardan baslap, aralıqtı uzaytırıp barıw usınıs etiledi. Emlew waqtında hám odan keyin shınıǵıwlardıń natiyjeliligi tekseriledi, yaǵnıy nawqastıń AB hám pulsini ólshew, ob'ektiv hám sub'ektiv tekseriw nátiyjelerin bahalaw, EKG, Exokardiografiya, spirometriya, veloergometrde júkleme testin orınlaw, qan analizi nátiyjelerine qaray nátiyjelililik bahalanadı.
Háreket tártipotini keńeytiwge organizm tárepinen adekvat hám noadekvat reaksiyalar júzege keliwi múmkin. Adekvat reaksiyalarda - berilip atırǵan júkleme shıńında puls minutına 20 ret kóp urıwge shekem asadı, cistalıq qan basımı 10 -20 mm. sm. úst.ge shekem asadı. Nodeavat reaksiyalarda - aritmiya, awrıwlar, keskin taxikardiya payda boladı, sistolik qan basımı pasayadi, minutına 20 -30 ret urıwǵa asqan pulsnıń dáslepki kórsetkishine aste qaytıwı gúzetiledi.
Gipertoniya keselliginde DJT.
Gipertoniya keselligi periferik qan tamırlardıń torayishi nátiyjesinde arterial qan basımınıń eliriwi menen baradı. DJT usınıs etilgende tamırlardıń reaktivligine normallastırıwshı tásir etip, tamırlar tonusinıń tómenlewine alıp keledi.
Qarsı kórsetpeler :
arterial basımdıń 210/120 mm. sım. úst. hám odan joqarı bolıwı ;
gipertonik kriz;
tez-tez bolatuǵın ekstarsistola;
paraksizmal taxikardiya.
DJTnıń wazıypaları :
-tamırlar torayishini kemeytiw;
-bas mıy qabıqlog'ida qozǵalıw hám tormozlanıw processlerin normallastırıw ;
-MNS, endokrin, júrek-qan tamır hám basqa sistemalardıń korrelyativ iskerligin jaqsılaw ;
-buzılǵan qan tamır regulyasiyasini normallastırıw ;
-vestibulyar apparatınıń buzılǵan funksiyasın normallastırıw ;
-nawqaslardıń psixik-emotsional jaǵdayın jaqsılaw ;
-zatlar almasınıwın jaqsılaw ;
-organizmdi berilip atırǵan fizikalıq júklemelerge maslastırıw.
Emleytuǵın gimnastik emlewde fizikalıq shınıǵıwlar ritmik hholatda aste pátda, buwınlarda úlken amplitudali háreket menen atqarıladı. Shınıǵıwdıń birinshi kúnlerinde individual, nawqastıń jaǵdayı jaqsılanıwı menen kishi gruppa hám gruppa jaǵdaylarında ótkeriledi. Emlew stuldıń 1-yarımında (3-5 kún) DJT otırǵan hám jatqan (krovatnıń bas bólegi kóterilgen) dáslepki jaǵdaylarında ótkeriledi. Emlew dawamında kishi bulshıq et gruppalarına, ideomotor (insultga tán ózgerisler gúzetilgende), nápes shınıǵıwları hám bosanıwtiruvchi shınıǵıwlar usınıs etiledi. Awırıwlarǵa statikalıq shınıǵıwlar usınıs etilmeydi. Emlewdiń 2-yarımında (6 -8 kún) tiykarınan otırǵan hám turǵan dáslepki jaǵdaylarınan paydalanıladı, emlew dawamında koordinatsiyaǵa, teń salmaqlılıqǵa, bosanıwtiruvchi, nápes - diafragmal, fiziologikalıq shınıǵıwlar usınıs etiledi. Koordinatsiyaǵa tómendegi shınıǵıwlar usınıs etiledi - gimnastik snaryadlarni o'ynatish, qıyınlastırılgan júriw, qoldıń uyqas háreketine tiykarlanǵan shınıǵıwlar (qol menen bir waqtıniń ózinde bas hám qornini silash) beriliwi múmkin. Teń salmaqlılıqǵa shınıǵıwlar atqarılayotganda aldın tayanǵan, keyin tayanmagan jaǵdayda atqarıladı. Usınıs etiletuǵın dinamikalıq shınıǵıwlar gimnastik tayyoqcha, meditsinbol, sawlastırıwshı záńgiler menen atqarıladı. Emlew waqtında bas hám dene ushın úlken amplitudali keskin hám tez atqarılatuǵın háreketler usınıs etilmeydi (iymeyiw, aylanıw ), sonıń menen birge uzaq waqıt dawam etiwshi statikalıq kernewli shınıǵıwlar berilmaydi. Emlewdiń tamamlanıw bóleginde bosanıwtiruvchi shınıǵıwlar usınıs etiledi. Emleytuǵın gimnastik emlewden tısqarı azandaki dene tárbiya, normalı júriw, aylanıw etiw, terrenkur, jaqın turizm, sawlastırıwshı juwırıw formaları, júziw, eskek esiw, oyınlar - badminton, tennis, voleybol, trenajerlerde shınıǵıwlar, bas hám jaǵa tarawlarınıń massajı sıyaqlı qurallar usınıs etiledi.

Gipotoniya keselliginde DJT.

Gipotoniya keselligi arterial qan basımınıń tómenlewi hám qan aylanıwınıń regulyator mexanizmleriniń aynıwı menen xarakterlenedi. Bul óz gezeginde arteriyalardıń periferik qarsılıgınıń azayıwına hám maksimal qan basımdıń 100 mm. sım. usi. den, minimal qan basımdıń 60 mm. sım. úst. den tómenlewine sebep boladı.
DJTga qarsı kórsetpeler : gipotonik kriz; mersal aritmiya; paraksizmal taxikardiya; tez-tez bolatuǵın ekstrasistola hám h. z.
DJTnıń wazıypaları :
-bas mıy qabıqlog'ida qozǵalıw hám tormozlanıw processlerin normallastırıw ;
-jańa shártli-reflektor baylanıslardı payda etiw;
-tamır tonusini normallastırıw ;
-miokardnıń qısqariluvchanligini asırıw ;
-toqımalarda almasinuvni jaqsılaw ;
-bulshıq et tonusini asırıw ;
-fizikalıq júklemelerge organizmdiń kelisiwin jaqsılaw ;
-háreket koordinatsiyasın hám teń salmaqlılıqtı jaqsılaw hám jetilistiriw;
-nawqaslardıń psixik-emotsional jaǵdayın jaqsılaw ;
-organizmdi salamatlandırıw hám ulıwma bekkemlew.
Emleytuǵın gimnastik emlewde tiykarınan otırǵan hám turǵan dáslepki jaǵdaylardan keń paydalanıladı. Organizmdi beriletuǵın fizikalıq shınıǵıwlarǵa maslastırıw ushın aste hám orta pátda, statikalıq hám dinamikalıq nápes shınıǵıwları, koordinatsiyaǵa hám bulshıq etlerdi bosanıwtiruvchi shınıǵıwlar usınıs qılıw menen alıp barıladı. Emlewdiń tiykarǵı bóleginde arnawlı shınıǵıwlar beriledi, atap aytqanda snaryadlar menen atqarılatuǵın (1-2 kg vazndagi gantella, meditsinbol), qarsılıqta atqarılatuǵın shınıǵıwlar (sherigi menen, trenajerlerde, rezinalı espander), statikalıq hám izometrik shınıǵıwlar (bulshıq etlerdi kúshlantırıw, tuwrı aldınǵa shozılǵan qol menen gantellani ustap turıw, háreketlerge qarsılıq kórsetiw), kúshli, tez atqarılatuǵın shınıǵıwlar - juwırıw, shabıw, koordinatsiyaǵa shınıǵıwlar, vestibulyar apparatqa shınıǵıwlar (basın háreketlentiriw, turǵan jayında hám háreket waqtında teń salmaqlılıqǵa shınıǵıwlar, ashıq hám jabıq kóz menen háreket), nápes shınıǵıwları hám h. z. Arnawlı shınıǵıwlar ulıwma rawajlantıratuǵın hám bosanıwtiruvchi shınıǵıwlar menen birge hám almastırıp alıp barıladı. Shınıǵıwlar tiykarınan turǵan, otırǵan hám jatqan dáslepki jaǵdaylarda alıp barıladı. Emleytuǵın gimnastika emlewinen tısqarı awırıwlarǵa azandaki dene tárbiya, terrenkur, normativ júriw, jaqın turizm, oyınlı shınıǵıwlar usınıs etiledi. Qurallarından sportqa tiyisli oyınlar, trenajerlerde shınıǵıwlar, suwda atqarılatuǵın shınıǵıwlar, ámeliy sport shınıǵıwları, ayaqlarǵa massaj usınıs etiledi.
Júrek-qan tamır sisteması keselliklerinde berilip atırǵan DJTnıń natiyjeliligin bahalaw usılları: pulsni ólshew; arterial qan basımın ólshew; nawqaslardıń ob'ektiv hám sub'ektiv jaǵdayları ; shıpaker-pedagogikalıq qadaǵalaw (shınıǵıw qısıqlıǵı, fiziologikalıq iymek sızıq hám shınıǵıwlardıń organizmge adekvatlıǵı anıqlanadı ); EKG; exokardiografiya; tamırlar tonusini anıqlaw; qan analizi; júrek-qan tamır sistemasınıń funksional sinamalari hám h. z.