Menejment” kafedrasi n. Yo’ldoshev strategik menejment fani bo’yicha ma’ruzalar matni namangan

5.4. Vertikal integratsiya strategiyasi va raqobat ustunligi
Kompaniya mablaglarini vertikal integratsiyaga investitsiya qilishning asosiy sababi uning raqobat pozitsiyasini kuchayishidir. Agar vertikal integratsiya kompaniya xarajatlarini sezilarli darajada pasayishiga yoki kushimcha raqobatustunligiga erishishga olib kelmas ekan, u strategik xisoblanmaydi va unga mablag sarflashning foydasi yuq.
«Orqaga» integratsiya shundagina xarajatlarni pasayishiga olib keladiki, unda ishlab chiqarishning talab etiladigan xajmi shu darajada yuqori bo’ladiki, u xuddi ta’minotchilardagi kabi ishlab chiqarish miqyoslarida shunday tejamkorlikni ta’minlaydi.
«Oldinga» vertikal integratsiya xam ana shunday ildizlarga ega.
Vertikal integratsiyaning kamchiliklariga kuyidagilar kiradi:
1. Integrallashgan Korxonalar yangi texnologiyalarga sekin kunikish tendentsiyasiga ega bo’ladilar, chunki bu katta xarajatlar bilan bog’liq.
2. Integratsiya ta’minotchilarni erkin tanlash xususida Korxonaning imkoniyatlarini cheklaydi.
3. Vertikal integratsiya kadriyatlar zanjiridagi xar bir bosqichda kuvvatlarni balansligi bilan bog’liq bo’lgan muammolarga olib keladi.
4. «Oldingi» yoki «orkaga» integratsiya turli malaka, maxorat va ishbop kobiliyatlarini talab etadi.
SHunday qilib, vertikal integratsiya strategiyasining xam kuchli, xam kuchsiz tomonlari bo’lishi mumkin. Integratsiyaning kanday yunalish va kanday mikyoslarini tanlash kuyidagilarga bog’liq:
1. Integratsiya kompaniyaning strategik jixatdan muxim bo’lgan ish sohalari xarajatlarini pasaytirish yoki tabaqalashtirishni chuqurlashtirish tomoniga yaxshilashga kodirmi?
2. Kapital xarajatlar, javobiy reaktsiyaning chapdastligi va tezligiga, ma’muriy xarajatlarga kanday ta’sir ko’rsatadi?

3. Raqobat ustunligini yaratishga kodirmi?

   
   

5.5. Boshlovchilikning ustunliklari va kamchiliklari
Vakt omili strategiyani tanlashda xal qiluvchi rolь uynaydi:Ustunlikka erishish uchun «kaldirgoch» Korxonaning «kaltis vaktda strategik xarakat kerakmi yoki kerak emas?» degan savolga javob beradi.
Strategik qadamlarni birinchi bo’lib kuygan Korxona shundagina yuqori natijalarga erishishi mumkin, kachonki³⁶:

1. Tashabbuskorlik Korxonaning obro’ orttirishiga yordam bersa.

   
   

2. Xom ashyo, yangi texnologiyalar ta’minotchilari, sotish tarmoqlari bilan erta urnatilgan alokalar mutlok ustunlikni egallashga imkoniyat yaratishi mumkin.

   
   

3. Birinchi xaridorlar takroriy xaridlarni amalga oshirib kompaniyaga kuchli ixlosmandlikni saklab koladilar.

Ammo kutish xar doim xam muvaffakiyatsiz yondoshuv bo’lavermaydi.
«Qaldirgoch»lar uchun kiyinchiliklar paydo bo’ladi, qachonki:
1.Birinchi bo’lib yurish, yulboshchilardan keyin yurishga karaganda ancha kimmatga tushadi.
2.Texnologik o’zgarishlar shunchalik tez amalga oshadiki, ilk investitsiyalar tezda samarali bo’lmay koladi.
3.Kutayotganlarga bozorga kirish osonrok, chunki xaridorlar xar doim xam «kaldirgoch»larga sadokatni saklab kolavermaydilar.
4.Ilgarilab ketayotganlarning maxorat va nou-xaularidan osongina nusxa kuchirilishi mumkin yoki xatto orkada kolayotganlar tomonidan takomillashtirilishi xam mumkin.