1391
METİN BİLGİSİNİN OLUŞUMU VE GELİŞMESİ
Ş
ƏRİFOV, Kamandar
AZERBAYCAN/AZERBAIJAN/
АЗЕРБАЙДЖАН
ÖZET
Şu makalede metin bilgisinin oluşum ve gelişme evreleri incelenerek,
onun ilk kaynaklarının Doğu ve Batı’da milattan önceki yüzyıllarla bağlı
olduğu belirtilmiştir. İslam’ın zaferinden sonra Doğu’nun müslüman kıs-
mında inceleme metninin oluşturulması Kuran’ın bir kitapta toplanmasıyla
başlatılarak Peygamberimizin hadislerinin düzgün metinlerinin onarılma-
sıyla devam ettirilmiştir. Daha sonra edebiyat bilim dalında başlayan med-
dahlık sanatı metin bilgisini yeni bir gelişim merhalesine ulaştırmıştır.
XI.-XVII. yüzyıllarda Hatip Tebrizi ve Yusuf Hoylu’nun metinlerle bağlı
faaliyeti, Mahmut Şebustari’nin “Gülşen-i Raz” mesnevisi ve Firdevsi’nin
“Şehname” eserinin inceleme metni, Türk alimleri Sururi, Şami ve Sudi’nin
Fars şairi Sadi Şirazi’nin “Gülüstan” eserinin inceleme metninin oluşturul-
ması konusundaki araştırmaları, Hakani Şirvani, İmadeddin Nesimi, Ni-
zami Gencevi vb. Azerbaycanlı şairlerinin eserlerinin metinleri üzerinde
yapılmış incelemeler makalede belirtilmiştir. Devamında XIX. yüzyılda
zengin ilmi faaliyeti ile metin bilgisinin bir ilmi alan gibi şekillenmesinde
ve onun nazari esaslarının oluşmasında büyük emeği geçmiş Azeri alimleri
Abdülgani Nuhevi Halisagarızade ve Mirze Kazımbey’in metin bilgisi ile
bağlı faaliyyetleri araştırılmıştır.