8 2.9-rasm. Magitoelektrik asbob qurilmasi:
1 — doimiy magnit;
2 — magnito‘tkazgich;
3 — qutbli uchlik;
4 — harakatlanuvchi
ramka;
5 — o ‘zak;
6 — asbobning sezgirligini rostlash uchun magnitli shunt;
7 — uzaytirgich;
8 — kuchaytirgich;
9 — ko‘rsatuvchi strelka.
ko‘p b o ‘lmagan — bir necha mkA dan bir necha o ‘n mA gacha
tok kuchi o ‘tkazilib, g‘altak va uzatuvchi qimirlamasligiga olib
keladi. Tok va kuchlanish b o ‘yicha o ‘lchash chegaralarini kengay-
tirish uchun ramaga shunt va q o ‘shimcha qarshiliklar qo‘shiladi.
Magnitoelektrik o ‘lchash mexanizmlari ampermetr, voltmetr,
ommetr va galvanometrlar sifatida ishlatiladi.
Bu asboblarning bir qancha afzalliklari mavjud: shkalasi to‘g‘ri
chiziqli; sezgirligi yuqori; o ‘lchash xatoligi kichik.
Shuningdek, kamchiliklari bor: faqat o ‘zgarmas tok zanjirlari-
dagina ishlay oladi; bevosita katta qiymatdagi toklarni o ‘lchay ol-
maydi; tannarxi baland.
Elektromagnit o ‘lchash asboblari. Ularning ishlash prinsipi
ferromagnit materialdan qilingan o ‘zak bilan o ‘lchanayotgan kattalik
proporsional magnit maydon ta’sirlashuviga asoslangan.
Elektromagnit asboblarning asosiy elementi elektromagnit
tizimda o ‘zgarmas yoki o ‘zgaruvchan tokda o ‘lchanayotgan katta
likni o ‘zgartiruvchi o ‘lchash sxemasidir (2.10-rasm).
Elektromagnit tizimi g‘altagida elektr toki g ‘altak b o ‘yicha
o ‘tuvchi tok kuchiga proporsional kvadratda o ‘ qning aylanish
60
2.10-rasm. Elektromagnit asboblarining asosiy elementlari:
1 — g‘altak;
2 — o ‘zak;
