rish quvvati bilan ta’minlangan. 3.7.2. Turlash usuli Standartlashtirishning turlash (tipizatsiya) usuli — funksional vazifalari bo‘yicha bir-biriga yaqin bo‘lgan turli obyektlarni yara- tishda asos (baza) sifatida qabul qilingan majmua uchun obyekt turlarini belgilashga qaratilgan usul hisoblanadi. 135
To ‘plagich Avtoklav Mernik Sisterna 0 1 2 Й o o ^ ' i 1
Ъ - Eritgich Reaktor Sovitkich Qizdirgichli qabul qilgich Ichki isituvchi kamerali bug ‘latgich apparati ! 0 1 2 0 0 ! 1 1
* ! D - t - g Gazni quritgich Tashqi isituvchi kamerali bug ‘latgich apparati 3.9-rasm. 12 ta unifikatsiyalashgan detallardan yig‘iladigan turli xil qo‘llanishga m o‘ljallangan kimyoviy apparatlarning konstruktiv- unifikatsiyalashgan qatori. 136
Р> (О) \о)—Со, ■ ю р ^—(о: tow o; 10)—(oj
P > ® 4 K O F
3.10-rasm. Bir o ‘qli shatak asosida yaratilgan turli maqsadlarga mo‘ljallangan mashinalar: 1 — meliorativ ishlar uchun mashinalar; 2 — umum m o‘ljallangan qurilish mashinalari; 3 — kommunal xo‘jaligi uchun mashinalar. 1 2
3 137
1 — —
v—
*@- ,c@-@ ^ 3.11-rasm. Ikki o ‘qli shatak asosida yaratilgan turli maqsadlarga m o‘ljallangan mashinalar: 1 — yuklash ishlari uchun mashinalar; 2 — o‘rmon ishlari uchun mashinalar. 5 3.12-rasm. Tayanch mashinalar: 1 — bir o ‘qli shatak; 2 — ikki o ‘qli shatak; 3 — ikki o ‘qli uzun tayanch shatak; 4 — ikki o ‘qli o ‘ziyurar shassi; 5 — maxsus shassi. 2
1 Turlash (tiplashtirish) ba’zan «bazaviy konstruksiyalar» deb ham ataladi. Chunki turlash jarayonida optimal xossalari bo‘yicha olingan majmuaga tegishli bo‘lgan obyekt tanlanadi, aniq bir obyekt — buyum yoki texnologik jarayon qabul qilinganda esa tanlangan obyekt faqat qisman o ‘zgarishi mumkin. Shunday qilib, turlash kam sonli obyektlarga ko‘p sonli funksiyalarni tatbiq etish hisoblanib, bunda berilgan majmuadagi alohida tur obyektlarining saqlanishini ta’minlaydi. 138
Turlashning samaradorligi yangi buyum ishlab chiqarilayot- ganda avval tekshirilgan, sinashgan yechimlarni qo‘llash, ishlab chiqarishni tayyorlashni tezlashtirish va tannarxini pasaytirish, alohida tur obyektlarini ishlatish sharoitlarini yengillatish va ularni modifikatsiyalash asosida amalga oshiriladi. Turlash standartlashtirishning samarali usullari qatorida uchta asosiy yo‘nalishda rivojlanadi: — umum mo‘ljallangan namunaviy buyumlarni standartlashtirish; — namunaviy texnologik jarayonlarni standartlashtirish;
