Metrologiya, standartlashtirish va sifatni


o ‘lchashlar, haroratni qarshilik termometri orqali o ‘lchash



Yüklə 15,19 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə57/162
tarix14.12.2023
ölçüsü15,19 Mb.
#179450
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   162
1666003133-1

o ‘lchashlar, haroratni qarshilik termometri orqali o ‘lchash.
Birgalikdagi o ‘lchash — turli nomli ikki va undan ortiq katta-
liklar orasidagi munosabatni topish uchun bir vaqtda o ‘tkaziladigan
o ‘lchashlar. Misol uchun, rezistorning 20 °C dagi elektr qarshiligi
qiymatini turli temperaturalarda o ‘lchab topish.
Mutlaq o ‘lchash — bir yoki bir nechta asosiy kattaliklarning
bevosita o ‘lchanishi va (yoki) fizikaviy doimiylikning qiymatlarini
qo‘llash asosida o ‘tkaziladigan o ‘lchash.
Nisbiy o ‘lchash — kattalik bilan birlik o ‘rnida olingan nomdosh
kattalikning nisbatini yoki asos qilib olingan kattalikka nisbatan
nomdosh kattalikning o ‘zgarishini o ‘lchash.
O ‘lchash usuli deganda, o ‘lchash qonun-qoidalari va o ‘lchash
vositalaridan foydalanib, kattalikni uning birligi bilan solishtirish
usullari tushuniladi.
O‘lchashning quyidagi usullari mavjud:
Bevosita baholash usuli — bevosita o ‘lchash asbobining sanash
qurilmasi yordamida to ‘g‘ridan to‘g‘ri o ‘lchanayotgan kattalikning
qiymatini topish. Masalan, prujinali manometr bilan bosimni
o ‘lchash yoki ampermetr yordamida tok kuchini topish.
O ‘lchov bilan taqqoslash (solishtirish) usuli — o ‘lchanayotgan
kattalikni o ‘lchov orqali yaratilgan kattalik bilan taqqoslash (solish­
tirish) usuli. Masalan, tarozi toshi yordamida massani aniqlash.
O‘lchov bilan taqqoslash usulining bir nechta turi mavjud:
Ayirmali o ‘lchash (differensial) usuli — o ‘lchov bilan taqqoslash
usulining turi hisoblanib, o ‘lchanayotgan kattalikning va o ‘lchov
orqali yaratilgan kattalikning ayirmasini (farqini) o ‘lchash asbobiga
ta’sir qilish usuli. Misol tariqasida uzunlik o ‘lchovini qiyoslashda
uni komparatorda namunaviy o ‘lchov bilan taqqoslab o ‘tkaziladigan

Yüklə 15,19 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   162




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin