manbayiga kondensatorni ulab, uni zaryadlaymiz, bunda tebranish konturiga
Elektr energiyasi beriladi. Bu energiyani kondensatorning elektr maydoni
konturda elektr toki paydo bo'lib, orta boradi, kondensator zaryadsizlana
(razryadlana) boshlaydi (2.17-1-rasm). G'altakda bu tok bilan bog'liq
o'zgaruvchi magnit maydon yuzaga keladi (2.17- 2- rasm) va orta boradi.
G'altak o'zining o'zgaruvchi maydonida bo'lgani uchun unda induksion elektr
maydon yuzaga keladi va Lens qoidasi bo'yicha konturdagi tok kuchining
ortishiga qarshilik qiladi. Shu bois konturdagi tok kuchi sakrab emas, balki
sekin-asta ortadi. G'altakdan tok o'tishi kondensatorning asta-sekin
to'liq zaryadsizlanadi, tok kuchi maksimal qiymatiga erishadi. Bu momentda
energiyasiga aylanadi (2.17- 3 rasm).
maydon induksiyasi kamaya boshlaydi. Bu yana induksion elektr maydon
qarshilik qiladi. Konturdagi kondensator qaytadan (oldingiga teskari
yo'nalishda) zaryadlana boshlaydi, uning elektr maydoni tokning ortishiga
to'sqinlik qiladi (2.17-4 rasm). Tok kuchi nolga tenglashgan momentda (
𝑡 =
𝑇/2 ), kondensatorning qayta zaryadlanishi to'xtaydi, magnit maydon
energiyasi to'lig'icha elektr maydon energiyasiga aylanadi (2.17- 5 rasm).
Keyingi yarim davr ichida jarayon teskari yo'nalishda takrorlanadi,
ya'ni konturdagi tok, kondensatordagi elektr va g'altakdagi magnit
maydonlar o'z yo'nalishlarini o'zgartiradi (2.17-5, 9 rasm).
Shunday qilib, kondensatorning g'altak orqali zaryadsizlanishida
(razryadlanishida) hosil qilingan zanjirda elektr tebranishlar yuzaga keladi.
Bu tebranishlar jarayonida davriy ravishda elektr maydon energiyasining
magnit maydon energiyasiga va, aksincha, magnit maydon energiyasining
elektr maydon energiyasiga aylanishi yuz beradi:
𝑊
𝑒
→ 𝑊
𝑀
→ 𝑊
𝑒
→ 𝑊
𝑒
→ . . .
Elektr tebranishlarning to'liq energiyasi har qanday vaqt momentida
elektr va magnit maydonlarning energiyalari yig'indisiga teng:
𝐸 = 𝑊
𝑒
+ 𝑊
𝑚
.
Energiyaning saqlanish qonuniga ko'ra ideal konturning to'liq energiyasi
o'zgarmasdan saqlanadi:
𝐸 =
𝐶𝑈
2
2
+
𝐿𝑖
2
2
= 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡,
bu yerda
𝑖 — konturdagi tokning oniy qiymati, 𝑢 — kondensatordagi
kuchlanishning oniy qiymati.
Konturning to'liq energiyasini kondensator elektr maydoni yoki g'altak
magnit maydoni energiyalarining maksimal qiymatlari orqali quyidagicha
ifodalash mumkin:
𝐸 =
𝐶 𝑈
𝑚
2
2
=
𝐿 𝐼
𝑚
2
2
Shuning uchun
𝐸 =
𝐶𝑈
2
2
+
𝐿𝑖
2
2
=
𝐶 𝑈
𝑚
2
2
+
𝐿 𝐼
𝑚
2
2