1916 yilgi xalq qo'zg'oloni va lining xususiyati.. 1914-1916 yillarda CHor ma'murlarinnng jaxon urushi baxonasida milliy mustamlakachilik zulmi va istibdodini kuchaytirganliklari munosabati bilan Turkiston xalklari kurashga yanada faolrok tortilganlar. 1916 25 iyunda Rus podshosi Nikolay-2ning «Saltanatdagi bcgona xalklar erkak axolisini xarakatdagn armiya rayonlarida xarbiy inshoatlar va shuningdek davlat mudofasi uchun zarur bulgan boshka xar kanday ishlarga jalo kilish» xakidagi farmonga binoan Turkiston ulkasidagi rus bulmagan 19 yoshdan 43 yoshgacha bulgan jami 250 ming fukaroni front: orkasidagi kora islilarga safarbar kilish kuzda tucilgan edi. Mardikorlikka olishning butun ogirligi mexnatkash tabakalar zimmasiga tushar edi. Ularning ruyxatlarini tuzish Volost boshkaruvlari, oksokolpar va ellikboshilarga yuklatilgan edi. Ularbundan uz manfaatlari yulida fondalandilar. Maxalliy ma"murlar katta poralar evaziga boylar va amaldorlar, turalaming bolalarini mardikorlikdan koldirar, kuprok kambagal oilalarning farzandlarini rayxatga kushib kulr edilar.CHorizm mustamlaka zulmi siyosatiga karshi kurashning yuksak chukkisi Jizzax kuzgoloni buldi. Bu kuzgolon xalk kurashiga aylandi va butun Turkiston buyicha yoyildi. Kuzgolon shafkatsixtarcha bostnrildi. Katnashchilardan 3000 mingdan ortik kishi sudga berilib, ulardan 347 tasi osib uldirishga xukm qilingan.
