Microsoft Word Арабов Дизайн 280613. doc

Şəkil 27. Qızıl bölgüyə 
uyğun şaquli 
çoxşpindelli burğu 
Şəkil 28. Mərkəzləmə 
dəzgahının həndəsi 
mütənasibliyi 

---

 
43
 
 
Şəkil 29. Pres dəzgahında mütənasiblik
. 
 
Şəkil 30. Şaquli burğu dəzgahında mütənasibliyin analizi. 
 
İş yerini layihə edən zaman hündürboy kişi boyuna istinad edilir. 
Bu bütün hündürboy insanların işləməsinə kamfort yaradır. İdarəetmə 
orqanlarının rahatlıq dərəcəsini analiz edərək, belə  nəticəyə  gəlmək 
olar ki, dəzgahların, maşınların, dəmir pres avadanlıqlarının , işçi 
yerlərini layihə edərkən aşağıdakı  bəzəmə hallarını  nəzərə almaq 
lazımdır. 
•
 
Dəzgah döşəmədən 100 – 250mm hündürlükdə olmalıdır. 

---

 
44
•
 
Operatorun boyunun 40....50mm dəyişməsi nəzərə 
alınmalıdır. 
•
 
Bədənin 2.....10 mm içəri və yanlara əyilməsi, idarəetmə 
orqanlarına qədər məsafənin 100.....120mm-ə qədər azalmasına səbəb 
olur. 
•
 
Yana bir az addım və ya bir ayağa ağırlıq salanda idarəetmə 
orqanlarına qədər  məsafə 150....200 mm azalır. 
•
 
Operatorla qabaq iş lövhəsinə  qədər məsafə 150....200 mm 
olmalıdır. 
•
 
Taxta ayaq altı yerdən 50....80 mm hündür olmalıdır.  
Ayaqqabının dabanının hündürlüyü kişilər üçün 25mm, qadınlar 
üçün 50mm olmalıdır.Son zamanlar münasib rəqəmlər sırasından və 
rəqəmlərin modul üzrə əlaqələndirilməsindən istifadə etmək məsləhət 
görülür. Kiçik qiymətlərdən istifadə edilməsi məsləhət görülmür. 
Böyük qiymətlər konstruksiyanın ümumilikdə yaraşıqlı olmasını 
təmin edir. 
 
11. MIQYAS
 
 
Mütənasiblik harmonikanın miqyas anlayışı ilə sıx əlaqədədir. 
İki anlayış mövcuddur: Miqyas və nisbi miqyas. 
Miqyas cizgidəki xətti ölçülər arasındakı nisbət miqyas vasitəsilə 
ifadə olunur. Məsələn: 1:2, 1:4, 1:5, 2:1, 5:1 və s. 
Həcmi fəza konstruksiyalarında, böyük əsaskonstruksiya, digər 
kiçik həcmli konstruksiyalar içərisində  əsas baş konstruksiya sayılır. 
Lakin, genişlikdə bəzən kiçik, böyüklər içərisində əsas sayıla bilər. Bu 
onu göstərir ki, bütün kateqoriyalardan olan kompozisiyaların 
harmonik vəhdəti ətraf mühitlə müəyyən miqyas əlaqəsində olmalıdır. 
Təbiət qanunlarına  əsasən bitki və heyvanlar aləmi eyni dəqiqlikli 
miqyasla  əhəta olunmuşdur.Misal üçün, quşun qanadı onun ümumi 

---

 
45
bədən ölçülərinə uyğun miqyasdadır. Eynilə  də istehsal olunan 
texnikanın ümumi görünüşü mexanika qanunlarına uyğun olmalıdır.  
Hissənin (məmulun) yaxşı miqyas ölçüsündə olması 
üçün,müəyyən miqyas qanunauyğunluqlarına riayət etmək lazımdır. 
Bu  qanunauyğunluqlara aşağıdakılar daxildir: 
•
 
Elementlərin ölçülərinin tam ölçüyə  və bir-birinə uyğun 
olması; 
•
 
Elementin maddi-predmet və ya təbii mühitə uyğunluğu; 
•
 
Ölçü və miqyasın insana nisbəti; 
Bu qanunauyğunluğa görə kiçik əşyaların detalları böyük, böyük 
əşyaların detalları isə kiçik olmalıdır. Misal üçün, uşağın başı boyuna 
nisbətən böyük, böyük adamın başı isə boyuna nisbətən kiçikdir. 
Nisbi miqyas – çox mürəkkəb anlayışdır.İnsanın baxdığı zaman 
gördüyü arxitektura əsərinə öz boyuna görə verdiyi qiymətdir. Hündür 
bina, böyük bina qarşısında dayanan zaman hündürlük  görünür, 
böyüklük isə görünmür. İnsana görə onu əhatə edən bütün əşya aləmi 
miqyasla olmalıdır.