Microsoft Word D. Ergasheva tmb maqola

qo’llanmasi» da dominantlik boshkaruvga zarur sifatlar ro’yxatida birinchi o’ringa 
qo’yiladi. Dominantlik so’zi bir necha ma’noni anglatadi. Rahbarlik mavzusidan 
kelib chiqilsa, o’zgalarga ta’sir etish degan bir jumla mazmunan hamma gapga 
asos bo’ladi. Yuqorida ta’kidlangan ma’nodagi «ta’sir etish» iborasi xissiyot
tufayli o’zgalarni o’ziga jalb eta bilish, o’zaro munosabat natijasida o’ziga 
nisbatan xayrixoxlik hissini yaratishni anglatadi. Chunki tashkilotning ilgor 
faoliyati uchun rahbar o’z zimmasidagi rasmiy majburiyat va vakolatlar o’zi etarli 
emas. Boshqaruv sohasidagi mutaxassislar G.Kunts va S.O.Donnelning fikricha 
«agar xodimlar rahbariyat tomonidan o’rnatilgan tartib va qoidalargagina rioya 
etib mehnat qilganlarida, ular o’zlarining 60-65% imkoniyatlarini ishlata olar 
va o’z majburiyatlarini bajarib, shunchaki ishdan bo’shamasliklariga bahona topar 
edilar, xolos. Xodimlarning qobiliyatlaridan to’la foydalanish niyatidagi rahbar
ularda shunga loyiq his tuyguni uyg’ota olishi lozim». Bu erda gap 
rahbarning o’z liderlik qobiliyatini namoyish eta olishi, xodimlar orasidagi obro’-
e’tibori haqida borayapti. Tashkilot doirasidagi norasmiy munosabatlar tizimida 
peshqadam o’rinni egallagan rahbargina o’z xodimlari qobiliyatini 100% jamoa 
ishiga jalb eta olishi mumkin. 
Peshkadam rahbarga xos fazilatlardan biri - vazminlik va sabru 
bardoshlikdir. Rahbar xissiyotini muvozanatlashganligi, uning ichki dunyosiga 
xos qarama-qarshi tuyg’ularning tug’yoniga yo’l qo’ymaslikda va kayfiyatdagi 
sokinlikda ifodalanadi. 
Boshkaruv faoliyatini samarali bajarish uchun rahbarga zarur fazilatlardan 
yana biri — muvaffaqiyatga intilishdir. Rahbar o’z oldiga maqsad qo’ya olishi va 

---

6 6
uni bajarishga urinishi lozim. Umuman olganda, insonga xos intilishni ikki toifaga 
bulish mumkin: 
muvaffakiyatga intilish; 
maglubiyatdan qochish. 
Biron-bir qiyin va inqirozli vaziyat paydo bo’lganda, ba’zi birlar mazkur
vaziyatni xal etish orkali muvaffaqiyatga erishish haqida o’ylasa, boshqa birov 
esa talofotga uchramaslik g’amida o’zini iloji boricha «ofat» dan olib qochadi. 
Bu bir xil vaziyatga ikki xil yondoshuv bulib, uning egalari turlicha 
xarakterdagi insonlardir. Boshqaruvni samarali olib boruvchi rahbar esa aynan 
birinchi toifaga mansub bo’lgani sababli, u muammolarni tez hal etadi va yanada 
o’z maqsadi sari oldinga intiladi. Bunday toifa kishisi odatda tavakkalchilikka xam 
borishi mumkin. Kezi kelganda u katta maqsadni kichik bo’laqlarga bo’lib, xar bir 
kichik maqsad ortida turgan natijani oldindan tasavvur etadi. Biroq, bunday omilni 
xamisha amalga oshirish oson emas. Binobarin, rahbar tavakkalga bora oladigan va 
xavf-xatardan qo’rqmaydigan xarakterga ega bulishi lozim.
Maksadga erishish ishtiyoqi bilan yashaydigan odam doim o’z faoliyat 
natijalari haqida xabardor bo’lishni istaydi. Mehnat bilan bogliq vaziyat esa 
faoliyatidan ma’lumot olish orqali o’z hayot mazmunini taxdil etish imkonini 
beradi. Aynan shu toifaga mansub shaxslardan birining aytishicha: «Men uchun 
biznes faqatgina boyish vositasi emas, boylik orttirish men uchun xech qachon 
maqsadga aylanmagan. Biznes shuning uchun xam menga roxatbaxshki, u xar kun 
cheksiz muammolarni xal qilish maqsadida aql-idrokimni bir nuqtaga jamlashga 
undaydi» 
Rahbarning, nafaqat, obro’sini oshiradigan, balki qiyin vaziyatda uni asosiy 
maqsad yo’lidan yetaqlaydigan fazilatlardan biri - mustaqillikdir.