11
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI
“TASDIQLAYMAN”
O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor
________dots.S.U. Xodjaniyazov
“___” avgust 2017-yil
«O‘ZBEK DIALEKTOLOGIYASI»
fani bo‘yicha bakalavr yo‘nalishlari uchun
ISHCHI O‘QUV DASTURI
(I kurs, 2-semestr)
B
B
i
i
l
l
i
i
m
m
s
s
o
o
h
h
a
a
s
s
i
i
:
:
100000
–
–
G
G
u
u
m
m
a
a
n
n
i
i
t
t
a
a
r
r
s
s
o
o
h
h
a
a
T
T
a
a
’
’
l
l
i
i
m
m
s
s
o
o
h
h
a
a
s
s
i
i
:
:
1
120000
–
–
G
G
u
u
m
m
a
a
n
n
i
i
t
t
a
a
r
r
f
f
a
a
n
n
l
l
a
a
r
r
T
T
a
a
’
’
l
l
i
i
m
m
y
y
o
o
‘
‘
n
n
a
a
l
l
i
i
s
s
h
h
i
i
:
:
5
5
1
1
2
2
0
0
1
1
0
0
0
0
–
–
F
F
i
i
l
l
o
o
l
l
o
o
g
g
i
i
y
y
a
a
v
v
a
a
t
t
i
i
l
l
l
l
a
a
r
r
n
n
i
i
o
o
‘
‘
q
q
i
i
t
t
i
i
s
s
h
h
(
(
o
o
‘
‘
z
z
b
b
e
e
k
k
t
t
i
i
l
l
i
i
)
)
K
K
u
u
r
r
s
s
:
:
1
1
S
S
e
e
m
m
e
e
s
s
t
t
r
r
:
:
2
2
I
I
s
s
h
h
c
c
h
h
i
i
o
o
‘
‘
q
q
u
u
v
v
r
r
e
e
j
j
a
a
s
s
i
i
d
d
a
a
a
a
j
j
r
r
a
a
t
t
i
i
l
l
g
g
a
a
n
n
s
s
o
o
a
a
t
t
:
:
U
U
m
m
u
u
m
m
i
i
y
y
s
s
o
o
a
a
t
t
:
:
1
1
1
1
4
4
A
A
u
u
d
d
i
i
t
t
o
o
r
r
i
i
y
y
a
a
s
s
o
o
a
a
t
t
i
i
:
:
7
7
2
2
M
M
a
a
’
’
r
r
u
u
z
z
a
a
:
:
3
3
6
6
A
A
m
m
a
a
l
l
i
i
y
y
m
m
a
a
s
s
h
h
g
g
‘
‘
u
u
l
l
o
o
t
t
:
:
1
1
8
8
S
S
e
e
m
m
i
i
n
n
a
a
r
r
m
m
a
a
s
s
h
h
g
g
‘
‘
u
u
l
l
o
o
t
t
i
i
:
:
1
1
8
8
M
M
u
u
s
s
t
t
a
a
q
q
i
i
l
l
t
t
a
a
’
’
l
l
i
i
m
m
:
:
4
4
2
2
U
U
r
r
g
g
a
a
n
n
c
c
h
h
–
–
2
2
0
0
1
1
7
7
12
Ushbu Ishchi o‘quv dasturiga 5120100 ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha O‘zMUda
2017-yilda tasdiqlangan namunaviy o‘quv dasturi asos qilib olindi va UrDUning
o‘zbek
tilshunosligi kafedrasida muhokama qilindi. (Bayonnoma № __ 28-avgust 2017-yil)
Tuzuvchi:
k. o‘q. Quvondiq Olloyorov
ANNOTATSIYA
Ishchi dastur O‘zbеkistоn Rеspublikasi Оliy va o‘rta-maхsus ta’lim vazirligi
tоmоnidan 2017-yil 2-iyunda tasdiqlangan namunaviy o‘quv dasturi asоsida tuzilgan
bo‘lib, «O‘zbek tilshunosligi» kafеdrasining 28-avgust 2017-yildagi yig‘ilishida
muhоkama qilingan va tasdiqlangan.
Ushbu ishchi dastur filologiya fakultetining o‘zbek tili yo‘nalishlari 2-kurs
talabalariga mo‘ljallangan bo‘lib, unda ma’ruzalar materiallari, amaliy va seminar
hamda mustaqil ta’lim mashg‘ulotlarini o‘tkazish bo‘yicha me’yoriy hujjatlar o‘z aksini
topgan. Bulardan tashqari, mazkur dasturda baholash mezonlari va taqvim rejalar ham
o‘rin olgan.
O‘zbek tilshunosligi
kafedrasi mudiri: f.f.n.dots.S.S.Ro‘zimboyev
Mazkur “Ishchi dastur” Filоlоgiya fakultеtining 2017-yil, 28-avgustdagi kеngashida
ko‘rib chiqilgan va tasdiqlangan. № 1 - sоnli majlis bayoni.
Kengash raisi: f.f.n. dots. Z.O.Jumaniyozov
13
SO‘ZBOSHI
1.1. Kirish. O‘zbek dialektologiyasi fanining maqsad va vazifalari.
Dialektologiya «Hozirgi o‘zbek adabiy tili» asosiy kursining uzviy qismi bo‘lib,
tilshunoslik sohasidagi yo‘nalishlarda muhim o‘rin tutadi. “O‘zbek dialektologiyasi” ga
kirish kursi umumkasbiy fanlar qatoridan o‘rin olgan.
Asosiy xalq tilidan yozib olingan so‘zlarning qiyosiy, tarixiy va tasviriy metodlar
asosidataxlil qilib tariximizning ochilmagan qirralarini ochish, ularga aniqlik kiritish,
xalq shevalaridagi ma’naviy merosni yig‘ib olish xamda ilmiy xulosalar bilan isbotlab
berish, chet ellardagi o‘zbeklar tilini o‘rganish fanning asosi xisoblanadi.
O‘zbek dialektologiyasi fanining asosiy vazifalari quyidagilar:
- mahalliy sheva va dialektlarni o‘rganish va ularni lisoniy tadqiq qilish
- sheva va dialektlarning leksik , fonetik, morfologik va sintaktik xususiyatlarini har
tomonlama tavfsif qilish
- mmmilliy tilning paydo bo‘lishi va taraqqiyotida shevalarning tutgan o‘rni va
milliy tilga asos bo‘lgan shevalarni aniqlash
- shevalarning o‘zaro munosabatini yani adabiy til kordosh va kordosh bo‘lmagan
tillarga munosabatini aniqlash
- o‘xshash xususiyatlariga ko‘ra shevelarning tarqalish chegarasini aniqlash