|
17. Təbii resurs potensialının iqtisadi qiymətləndirilməsini mahiyyəti və
ə
sas məsələləri.
Təbii ressursların qiymətləndirilməsi müasir elmdə ən çətin və mübahisəli
problemdir.Hər bir konkret təssərrüfat subyektində ekoloji xərclər-sərfəli deyil və
yaxud məşhur amerikalı tədqiqatçı B. Kommonerin yazdığı kimi «Ətraf mühitin
yaxşılaşdırılması, nəticəsiz bir oyundur». Bazar iqtisadiyyatında təbiətdən istifadə
etmənin əsasını, təbii resursların iqtisadi qiymətləndirilməsi təşkil etməlidir.
Beləliklə, fəaliyyətdə olan müəssisənin təbii resurslardan qeyri-səmərəli istifadə
etməsi, onların işlərində istehsal xərclərinin artmasına gətirəcək, gəlirlərini
azaldacaq və nəticədə bu özünü istehlak fondlarında göstərəcəkdir.
Təbii resursların qiymətləndirməsinin nəzəri və tətbiqi tədqiqatlarına yaxın bir
müddətdə – 3 – 3,5 on il bundan qabaq diqqət yetirilməyə başlanıb. İlk əvvəl təbii
resursların natural göstəricilərinin kəmiyyət və keyfiyyət xarakteristikasının
ə
vəzinə (ehtiyatların həcmi, məhsuldarlıq və s.) bal sistemli qiymətlənmə gəldi onu
həmçinin texnoloji, yaxud istehsal adlandırdılar.
Qeyd edək ki, iqtisadi qiymətlənmə tarixi kateqoriyadır. Bunun tarixiliyi
istehsal qüvvəsinin inkişafından, texnika və texnologiyanın yeniləşməsindən əmək
məhsuldarlığından, resursların istifadə effektindən asılıdır.
İ
qtisadi qiymətlənmənin əsas məsələlərindən biri təbii sərvətlərin təssərüfat
dövriyyəsindən çıxarılması cəmiyyətə dəyən maddi ziyanın müəyyənləşdirməsidir:
(su anbarlarının tikintisindən torpaqların su basmasından dəyən ziyan, tikintiyə
ayrılmış torpaqların qiymətləndirilməsi). Təbii sərvətlərin iqtisadi qiymətlənməsi
labüddür və təbiəti mühafizə tədbirlərinin effektliyini nəzərə almaqla, həmin
tədbirlərə sərf olunan xərcləri vuralan ziyanların aradan qaldırılması ilə müqayisə
edərək müəyyənləşdirmək olar. İqtisadi qiymətləndirilmə təbiətdən istifadənin
ödənişliliyi əsasında müəyyənləşir.
Dostları ilə paylaş: | 
