Diferensial rentanın yaranmasının başqa əsas amili təbii resursların
məhdud olmasıdır. Bunu K.Marks da qeyd edirdi: «Diferensial rentanın
meydana gəlməsi yaxşı torpaq sahələrinin az olmasındandır. Belə yanaşmanı
müasir qərb iqtisadçıları da təsdiqləyir: «İqtisadi renta – istifadə edilən
torpaqlara və kəmiyyətcə az olan təbii resurslara verilən qiymətdir «. Belə-
liklə, diferensial rentanın əsasını, məhsuldar torpaqların və başqa təbii
resursların istismarından istehsalçının aldığı əlavə gəlir təşkil edir. Onların
yaxşı keyfiyyəti ona əmək məhsuldarlığının daha yüksək olmasından irəli
gəlirsə, ancaq müxtəlif məhsuldarlıqlı torpaqlara qoyulan eyni zəhmət,
müxtəlif həcmdə kənd təsərrüfatı məhsulları verəcəkdir.
Diferensial rentanın müəyyənləşdirilməsinin çətinliyi ondadır ki, onu əlavə
gəlirdən fərqləndirmək lazımdır, hansı ki, o, istehsalın daha yaxşı təşkil olunması,
daha vicdanla işləməmək və s. nəticəsində alınır.
Təsəvvür edilir ki, təbii resursların iqtisadi qiymətlənməsinə bu üç yanaşmaya
alternativ ola bilməz. Bunların hər biri bazar münasibətlərinin yaranma şəraitində
təbiətdən istifadə etmədə, iqtisadi mexanizmin yaradılmasında işlədilir: məsrəf
|
