Microsoft Word etraf muhit cavab az doc

konsepsiyası  –  təbii  resursların  qiymətini  təyin  etmək  üçün,      renta  –  bu 

iqtisadi  qiymətlənmə  üçün,  qarışıq  yanaşma  –  qiyməti  müəyyənləşdirmə  və 

ondan  istifadə  üçün  qoyulan  haqqdır.  Qiymət  təşkil  etmə  prinsiplərinə  əsasən 

qiymət məhsulun istehsalına sərf olunan əməyin ictimai zəruriliyi ilə göstərməlidir. 

 

21.  Ətraf  mühitin  çirklənməsindən  yaranan  iqtisadi  ziyanların  hesablanma 

metodları 

Dəqiq  olmasa  da,      emprik  metod  birbaşa  hesablama  və  analitik  metoddan 

sadədir.  Bu metoda əsasən ətraf mühitin texnogen çirklənməsinin ümumi ziyanın 

(Y) çirklənmiş atmosferin (Ya),   suyun (Ys),   yeraltı sərvətlərin (Yr) torpaqların 

(Yt) ziyanının cəmi kimi göstərmək olar: 

 

                       Y=Ya+Ys+Yr+Yt                              

 

Atmosferin  çirklənməsindən  olan  ziyan  çirklənmiş  maddələrin  tullantısının 

cəmindən (µ), tullantılarda yaranan ziyanının xüsusi ölçüsündən (γ), mənbələrdən 

çıxan  qarışıqların  yayılmasının  xüsusiyyətlərini  xarakterizə  edən  (f)-dən,  nisbi 

təhlükənin hava çirklənməsində müxtəlif ərazi çıxlığı və həssaslığından (δ) asılıdır. 

Bu göstəricilərin hesablanması kifayət qədər çətindir.  Havanın çirklənməsinin illik 

ziyanının  qiyməti  göstərilən  parametrləri  nəzərə  almaqla  [2]-yə  əsasən  aşağıdakı 

asılılıqla hesablanır:  

 

                  

µ

σ

γ

×

×

×

=

f

Y

a

                                 

 

Torpaq  və  su  mənbələrinə  dəyən  ziyan  bu  metoda  oxşar  aparılır.    Belə 

yanaşmalar  «Təbiəti  mühafizə  tədbirlərinin  iqtisadi  səmərəsini  müvəqqəti  təyin 

edən metodika və ətraf mühitin çirklənməsinin xalq təsərrüfatına vurduğu ziyanın 

iqtisadi  qiymətlənməsi  işləri»nin  əsasını  təşkil  edir.    Sadə  yanaşmaların  istifadə 

olmasına  baxmayaraq,  bu  metod  təbiətdən  istifadə  problemlərinin  iqtisadi 

hesablanmasında  xüsusi  rol  oynayır.    Bu  metod  əsasında  sahə  ziyanlarının  təyin 

metodu hazırlanmışdır.  İşləmədə aşağıdakı göstəricilər əsas götürülür. 1) əhali; 2) 

kommunal yaşayış təsərrüfat obyektləri; 3) kənd təsərrüfatı sahələri,   heyvanlar və 

bitkilər; 4) meşə resursları; 5) sənaye və nəqliyyatın əsas fondlarının elementi; 6) 

balıqçılıq resursları; 7) müalicə-kurort resursları.  

İ

qtisadi  ziyanın  göstəriciləri  ətraf  mühitin  normativ  keyfiyyətlərini 

müəyyənləşdirmək  üçün  mütləqdir.  Gigiyenik,      bioloji  və  iqtisadi  kriteriyalarsız 

ə

traf  mühitin  qorunması  üçün  keçirilən  tədbirlərin  mərhələsini  təyin  etmək 

mümkün deyil. 

 

---

 

22