Microsoft Word etraf muhit cavab az doc

 

26.  Ətraf  mühitin  mühafizəsi  fəaliyyərtində  xərclərin  iqtisadi  və  sosoal 

effektivliyi 

Təbiəti  mühafizə  fəaliyyətinin  iqtisadi  effektivliyi  onun  səmərəliyini 

göstərir,  başqa  sözlə,  təbiəti  mühafizə  tədbirlərinin  təmin  və  nəticələri  arasında 

olan  xərclərin  münasibətidir.  Ətraf  mühitin  mühafizəsinin  xərclərinin  iqtisadi 

effektivliyinin qiymətləndirilməsi məhdud miqdar materialların səmərəli istifadəsi 

və müəssisənin maliyyə resursları üçün vacibdir.  O,  xidmət edir: 

— əldə edilən mənfəətin qiymətləndirilməsi üçün; 

— təbiəti mühafizə üçün daha məqsədə uyğun seçimlər; 

—  optimal  ekoloji-iqtisadi  nəticələrə  nail  olmaq,  xərclərin  həcminin 

müəyyənləşdirilməsi üçün.  

Bazar  iqtisadiyyatında  xərclərin  iqtisadi  effektivliyi  nisbəti  nəticə  və  xərclər 

kimi müəyyən edilir.  Belə yanaşma «məsrəf-xeyir» analizi adını almışdır.  

Ekoloji tədbirlər nadir hallarda tez ekoloji nəticə verir və buna görə də iqtisadi 

effektivliyi təyin etmək üçün ekoloji xərclər də diskont əmsalından müasir xərclər 

və  gələcək  xeyirlər  müqayisəsində  istifadə  edilir.  Diskont    əmsalı  qismində  cari 

anda  «gələcək  pulları»  gətirmək  üçün  müasir  hesablamalara  bank  faizləri  tətbiq 

edilir. Diskont qoyuluşu beynəlxalq idarələrdə və bir çox banklarda istifadə olunur 

və indiki vaxta 8-12% təşkil edir.  

             Ətraf  mühitin  mühafizəsi  üçün  uzun  müddətli  təbiəti  mühafizə 

layihə və proqramlar hazırlayarkən,   istehsala ekologiyalaşma istiqamətində yeni 

texnika və texnologiyanın tətbiq edilməsi üçün seçilən variant, gətirilmiş xərclər və 

ya  müqayisəli  iqtisadi  effektivlik  təbiəti  mühafizə  məsrəflərinin  təyin  edilməsi 

üçün  milli  metodikadan  istifadə  etmək  olar.  Bazar  iqtisadiyyatında  bunun  oxşarı 

«xərclər – effektivlik» hesab olunur.  Bu halda, tədbirlərin keçirilməsindən alınan 

xeyir növbəti xərclərin müqayisəsindən olan effekti müəyyənləşdirmə  məsələsini 

qoymur, əksinə elə inkişaf variantı tapmaq lazımdır ki, minimal xərclər vasitəsilə 

qoyulan  məqsədə  nail  olunsun,  yəni  cari  xərclərin  ən  aşağı  ölçüsü  olan  varianta 

üstünlük verilsin və kapital qoymada diskont əmsalı eyni səviyyədə olsun.                     

---

 

26 

Bazar iqtisadiyyatının inkişaf  etdiyi ölkələrdə  effektiv investisiyalı layihələr 

aşağıdakı göstəricilərlə qiymətləndirilir: 

— sırf təmiz gəlir və ya (sırf) cari dəyər (net present benfit,   NPB) 

— investisiyanın səmərəliliyi (benefit – cost ratio,   BCR) 

—  daxili  gəlir  norması  və  ya  daxili  stavka  səmərəliliyi  (internal  rate  of 

return,   İRR) 

İ