Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
AQIQA (arab. - "chaqaloq sochini olish, qurbonlik so‘yish") - musulmon oilalarida yangi 
tug‘ilgan bolaga ism qo‘yish va "qorin sochi" (bolaning tug‘ilgandagi sochi)ga qaychi 
urish bilan bog‘liq odat. Johiliyat davridagi turli ma’bud va ma’budalarga atab qilinadigan 
kurbonliklar o‘rniga musulmon oilasida farzand tug‘ilganligining shukronasi sifatida bir 
qo‘y so‘yib (imkoniyatga qarab) A. marosimini o‘tkazishlik joriy etilgan. So‘yiladigan qo‘y 
sog‘lom, nuqsonsiz bo‘lishi lozim. Islom an’anasida A.ni chaqaloq tug‘ilgan kunning 7 
yoki 14 yoxud 21-kunlari o‘tkazish tavsiya etiladi. Bu kunlarda A. o‘tkazilmay qolinsa, 
so‘ng qaysi kunda, qachon amalga oshirilsa ham vazifa bajarilgan hisoblanaveradi. 
Islomda A. sunnat amallardan. Imom Buxoriyning "Adab durdonalari" nomli kitoblarida 
payg‘ambarimiz (as) nabiralari Imom Hasan ila Imom Husaynga bittadan qo‘y so‘yib A. 
qilib berganlari rivoyat qilingan. A. kuni chaqaloqqa nom qo‘yish, uning tanglayini 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
41
shirinlik ila ko‘tarish, qorin sochini olib sochni tarozining bir pallasiga, ikkinchisiga 
sochga barobar kumush solib, uni hadya qilish hamda chaqaloq o‘g‘il bo‘lsa xatna qilish 
ham shu kuni o‘tkazilgan. 
 
AQL (arab. - ong) - insondagi anglash va tafakkur qilish xususiyati. Islomda A. 
Allohning eng ulug‘ ne’matlaridan sanaladi va diniy majburiyatlarning dindor zimmasiga 
yuklanishi uchun A.ning raso bo‘lishi shart qilinadi. A. ikki xil bo‘ladi, biri - tug‘ma A., 
ikkinchisi kasbiy, ya’ni bilim va tajriba asosida rivojlanib boruvchi A.
AQSO MASJIDI (arab. - uzoqdagi masjid) - Quddus (Ierusalim) sh.dagi yahudiylik 
an’anasida muqaddas hisoblangan qad. ibodatxona (Sulaymon ibodatxonasi). Qur’onda 
shu nom bilan tilga olingan. Islomdan ilgari arablar, undan keyin musulmonlar 
jamoasining a’zolari A.m. tomonga qarab ibodat qilganlar. 624 y.da Makkadagi Ka’ba 
qibla deb e’lon qilingandan keyin u tomonga qarab ibodat qilish to‘xtatilgan. Keyinchalik 
7-a. oxiri - 8-a. boshida xalifa Abdumalik tomonidan bu yer Haram ash-Sharif deb 
atalgan va islom ibodatxonalari majmui barpo etilgan. Hadislarda keltirilishicha A.m. 
islomdagi uchta muqaddas masjid (Makka va Madinadaga masjidlar qatorida)dan biri.
AHD - qasam bilan berilgan va’da, topshiriq, so‘z berish, shartnoma, ahdu paymon. 
Qur’onda A. Allohning o‘z bandalariga bergan va’dasi va bandalarining Alloh oldidagi 
iltijo va ahdu paymonlarini bildiruvchi barqaror tushuncha. A. bir-birini himoya etish, 
homiylik ko‘rsatish, qo‘shnichilik, ittifoq tuzish va shu kabi har qanday shartnomaviy 
majburiyatlarni mustahkamlagan. A. ayrim odamlar yoki guruhdar o‘rtasida bevosita 
yoki vositachilar orqali tuzilishi mumkin. A. topshiriq sifatida hokimiyatni vorisga 
topshirish amalining asosiy qismini ifodalab, u o‘z navbatida, hokimiyatni qabul qilish 
huquqiga ega bo‘lgan shaxs, o‘zining bunday vazifani bajarishga roziligini e’lon qilib, 
ahdu paymonning alohida rasmiy so‘zlarini aytib, va’da beradi va shu lahzadan boshlab 
vali al-ahd (valiahd) unvoni va lavozimi egasi bo‘ladi. Tasavvufdagi A. - alohida qasam 
bo‘lib, tariqatga kirayotganlar tomonidan bajariladigan marosimning bir qismidir.