Microsoft Word Materiallar Full

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

47 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

Mikrobərklik 

,

2

1854

d

P

H



 düsturu  ilə hesablanır. Burada P- piramida üzərindəki yük, 

,

d

-nümunənin səthindəki ləkənin 

diametridir. 

2

InGaTe

 birləşməsinin mikrobərkliyi tərkibdən asılı olmayıb, dəyişməmişdir. Bu isə sistemdə  həllolma 

oblastının olmamasını göstərir. Qeyd edək ki,  termoqrammaları çəkiləcək nümunələr əvvəlcə toz şəklinə salındıqdan sonra 

ampulaya elə yerləşdirilmişdir ki, termocütü tam əhatə etmiş olsun.  InTe-GaTe sistemini ərintiləri 5mol% addımla 

aparılmışdır. Nümunələrin qızdırılma və soyudulma sürətləri saniyədə 0.5K olmuşdur. Alınmış  nəticələrin  əsasında 

qurulmuş hal diaqramı  şəkildə göstərilmişdir. Göründüyü kimi ilkin birləşmələr InTe və GaTe-un 1:1 nisbətində  həmin 

sistemdə 920K temperaturda əriyən yeni kimyəvi birləşmələr alınır. Qeyd olunduğu kimi hal diaqramı InTe-GaTe sistemi 

ərintilərinin mikroqurulişlarının, mikrobərkliklərinin və  sıxlıqlarının təyini ilə  də  təsdiq edilmişdir. Yəni nümunələrin 

mikrobərkliklərinin tərkibdən asılı olmayaraq sabit qalması müşahidə edilmişdir. Nümunələrin səthlərinin 

mikrorelyeflərinin təhlili göstərmişdir ki, sistemdə  tədqiq olunan konsentrasiya intervalında aydın ifadə olunan fazalar 

müşahidə edilir. InGaTe

2

 birləşməsinin rentgenofaza analizi DPOH-2 difraktometrində, CuK



 (

o

A

54178

,

1







) 

şüalanmasında, nikel süzgəcindən istifadə etməklə, eyni 3·10

4

V gərginlik rejimində, cərəyan şiddəti 1,2 10

-2

A, zaman sabiti 

11, yarıqların eni S

1

:S

2

:S

3

=0,5:1:4,25·10

-3

m olmaqla aparılmışdır. Qəfəs parametrləri 

)

/

cos

sin

/

(cos

2

1

2

2











 

funksiyasının ekstrapolyasiya üsulu ilə  təyin edilmişdir. Qəfəs sabitləri 

o

A

002

.

0



 dəqiqliklə hesablanmışdır.  

Hesablamanın nəticələri cədvəldə verilmişdir. 

Cədvəl. 

2

InGaTe

birləşməsinin rentgenofaza analizinin nəticələri 



 sin 



 

d

hes

,

0

A

 

d

təc

, 

0

A

 

hkl I

nisbi

. 

10

0

31` 0.1826 4.2300  4.2217 200 

6 

13

0

42` 0.2368 3.2600  3.2554 211 

100 

22

0

26` 0.3816 2.9911 2.020  220 

14 

23

0

1`  0.3921 1.9685  1.9661 411 

33 

23

0

22` 0.3965 1.9439  1.9442 332(402) 29 

 

 

 

InTe-GaTe sistemində aşkar edilmiş InGaTe

2

 birləşməsinin rentgenofaza analizi ilə həmin birləşmənin zəncirvari kristallik 

quruluşa malik olub, tetraqonal sinqoniyada kristallaşması, qəfəs sabitlərinin  a=8.3945

0

A

, c=6.8352

0

A

, fəza qəfəsinin isə 

İ4/mcm olması müəyyən edilmişdir.