Microsoft Word Materiallar Full

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

33 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

LYS – GLU DİPEPTİD MOLEKULUNUN  FƏZA QURULUŞUNUN 

XÜSUSİYYƏTLƏRİNİN TƏDQİQİ 

 

Aysel NURİYEVA, Niftalı QOCAYEV 

Qafqaz Universiteti, Bakı Dövlət Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

Nəzəri konformasiya analizi üsulu ilə immunstimullaşdırıcı təsir göstərən Lys-Glu dipeptid molekulunun fəza quruluşu 

tədqiq edilmişdir. Lys-Glu dipeptid molekulunun fəza quruluşunun tədqiqi nəticəsində onun stabil konformasiya vəziy-

yətləri, onları sabitləşdirən qarşılıqlı  təsir qüvvələrinin enerji payları, molekullardaxili və molekullarası enerji qiymətləri 

müəyyən edilmişdir.Hər bir optimal konformasiyanın ikiüzlü bucaqlarının qiymətləri hesablanmışdır. Bu dipeptid molekulu 

bükülü formalara meyl edir və onun enerji cəhətdən ən əlverişli konformasiyası kvaziqapalı quruluş əmələ gətirir. 

Peptid molekullarının yerinə yetirdikləri funksiyalar onların fəza quruluşları ilə  əlaqədardır. Bu peptidlərin təsir 

mexanizminin öyrənilməsi üçün onların quruluş-funksiya əlaqələrinin tədqiqi zəruridir. Bu məqsədlə təqdim olunmuş işdə 

bir çox farmakoloji təsirlərə malik olan Lys-Glu dipeptidinin fəza qurulusunun xüsusiyytləri nəzəri konformasiya analizi 

üsulu ilə tədqiq olunmuşdur. Bioloji testlər vasitəsi ilə göstərilmişdir ki, insanın qan plazmasından alınmış Lys-Glu peptid 

molekulu canlı orqanizimlərdə sağlam hüceyrə artımını  təmin edir, reperativ prosesləri stimullaşdırır. Bu dipeptid 

molekuluna vilon adı verilmişdir. Vilon molekulunun əzələdaxili istifadəsi zamanı oynaq xəstəliklərində mühüm 

irəliləyişlər  əldə edilir, şəkər xəstəliyinin 1-ci mərhələsində immun sisteminə, qan laxtalanmasına müsbət təsir göstərir, 

xərçəng xəstəliyində humoral immunitet sisteminə və hüceyrə immunitetinə təsir edir .Bundan başqa məlum olmuşdur ki, 

Vilon molekulunun heroprotektor xüsusiyyətləri də vardır ki,bu da heyvanlar üzərində aparılan təcrübələrin onların 

ömrünün uzanması ilə  nəticələndiyini göstərir. Nəzəri konformasiya analizi modeli üsulunda  peptid molekunun tam 

potensial enerjisinin hesablanması zamanı Van-der-Vaals , elektrostatik, torsion qarşılıqlı təsirlərin və hidrogen rabitələrinin 

enerji paylarının cəmi kimi nəzərə alınmışdır. Quruluş məsələlərin həlli zamanı N.M.Qocayev və İ.S.Maksumov tərəfindən 

tərtib edilmiş universal proqram və alqoritm bütün tələbləri tamamilə nəzərə alır. Enerjinin minimumlaşması birinci tərtib 

törəmələrə görə qradient üsulu ilə aparılır.  İkiüzlü bucaqların hesablanması  İUPAC-İUB nomenklaturasına  əsasən 

aparılmışdır. Lys-Glu dipeptid molekulunun hesablanma modeli 40 atomdan ibarətdir. Hesablamada 14 ikiüzlü fırlanma 

bucağı göstərilmişdir. Kimyəvi quruluşuna görə Lys-Glu dipeptidi müxtəlif tipli aminturşu qalıqlarından təşkil olunub. 

Birinci, lizin ( Lys) qalığının nisbətən uzun müsbət yüklü  yan zənciri var, ikinci isə Glu turşusunun (Glu) qalığının yan 

zənciri isə mənfi yüklüdür.