Microsoft Word Materiallar Full

SEOLİTTƏRKİBLİ KATALİZATORLAR ÜZƏRİNDƏ HEKSANIN 

HİDROİZOMERLƏŞMƏSİ 

 

Elşən ZEYNALOV 

ADNA, “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” ETİ 

[e-mail] 

 

Normal parafin karbohidrogenlərinin hidroizomerləşməsi neft fraksiyalarının yüksəkoktanlı benzin yanacağına 

çevrilməsinin  ən  əlverişli yollarından biri hesab olunur. Hal-hazırda pentan-heksan fraksiyasının hidroizomerləşməsi 

prosesləri sənayedə geniş yayılmışdır. Ona görə də bu proses üçün yeni səmərli katalizatorların axtarışı daha aktual hesab 

olunur [1-2]. 

Mövcud tədqiqat işində  sənaye OMNİCAT-210P və H-OMNİCAT seolit katalizatoru üzərində heksanın 

hidroizomerləşməsi prosesi tədqiq edilmişdir [3]. 

N-heksanın hidroizomerləşməsi 5 sm

3

 katalizator iştirakı ilə  axarlı reaktorda, 200-350

o

C temperatur intervalında, H

2

 : 

n-C

6

H

14

 = 2 : 1 nisbətində  tədqiq edilmişdir. Katalizator kimi OMNİCAT-210P və H-OMNİCAT seolitdən istifadə 

olunmuşdur. H-OMNİCAT katalizatorunu hazırlamaq üçün sənaye OMNİCAT-210P katalizatoru ilə 2N NH

4

NO

3

 məhlulu 

ilə emal edilir. Götürülən seolit və ammonium nitrat məhlulu nisbəti (3 ÷ 5) intervalında olmalıdır. Proses daimi qarışma 

yolu ilə 50-60 

o

C temperaturda 1 saat müddətində aparılır. Proses bitdikdən sonra qarışıq soyudulur, süzülür və distillə suyu 

ilə yuyulur. Yuyulduqdan sonra qarışıq süzgəcdə süzülür, 1 sutka atmosfer havasında, 3-5 saat quruducu şkafda 120 

o

C 

temperaturda qurudulur. Quruduqdan sonra mufel sobasında 500 

o

C-də 5 saat müddətində közərdilir, sonra həbləşdirilir və 

istifadə olunur. Reaksiya məhsulları alovlu-ionlaşdırıcı detetktoru olan, 1 m uzunluqlu şüşə kalonka ilə  təchiz edilmiş 

“CHROM–5” xromatoqrafının köməyi ilə analiz edilmişdir. Sorbent kimi inzen kərpici (İNZ-600) üzərinə hopdurulmuş 

vazelin yağından istifadə olunmuşdur. Prosesə lazım olan hidrogen generator vasitəsilə sistemə verilir. 

---