Microsoft Word menejment va marketing asoslari

Qaror qabul qilish - bu tashkilot rahbarining oldidagi maqsadga erishish 
uchun o’z vakolati va omilkorligi doirasida qarorning mavjud variantlaridan eng 
maqbulini tanlash jarayonidir. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida rahbar qabul qiladigan qarorning ahamiyati ortib 
boradi. Iqtisodchilarning fikricha, tsex (bo’lim)ning boshlig’i qabul qiladigan bitta 
qaror shu tsex (bo’lim)ning besh-olti oylik ishiga ta'sir qilar ekan. Qabul qilinadigan 
qarorning oqilligi bir necha omillarga bog’liq. Ulardan asosiylari quyidagilardir: 
 qaror qabul qilish jarayonida axborotning to’laligi va sifati; 
 qaror qabul qiluvchi rahbarning shaxsiy sifati; 
 qaror qabul qilishda tashkiliy masalalarning oqilona echilish darajasi (masalan, 
qaror qabul qilishda mutaxassislarni jalb etish, qaror qabul qilish tizimining 
takomillik darajasi, qarorni ijrochilargi etkazish, nazorat qilish va bajarilish darajasi 
va hokazo). 
To’g’ri qarorni tanlashda muayyan tamoyillarga tayanish va qarorga bo’lgan 
talablarni hisobga olish, qabul qilinadigan qaror maqsadini xo’jalik maqsadiga 
muvofiqlashtirish, mehnat jamoasi manfaatlarining jamiyat manfaatlariga 
muvofiqligini aniqlash, mehnat va moddiy resurslardan tejamli foydalanish, 
texnikaviy, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish tendentsiyalarini hisobga olish zarur. 
Qayd qilinganlarni umumlashtirib aytganda, boshqaruv qarorlari quyidagi 
talablarga javob berishi kerak ( 9-jadval): 
9-jadval. Boshqaruv qarorlariga qo’yiladigan talablar 
T/r Talablar 
Izoh 
1. Ilmiy asoslangan 
bo’lishi lozim 
Boshqaruv qarorlari muayyan ishlab chiqarish holatini 
tahlil qilishdan kelib chiqishi, iqtisodiy, texnikaviy va 
boshqa ijtimoiy qonunlarning amal qilishini hisobga olishi, 
hozirgi zamon fan-texnika yutuqlari negizida qabul 
qilinishi lo’nda va aniq bo’lishi lozim. 
2. Bir-biri 
bilan 
aloqador va 
yakdil bo’lishi 
kerak 
Muayyan vazifani hal etishda ko’pincha asosiy 
masalalardan kelib chiqadigan qo’shimcha vazifalarni hal 
etishga to’g’ri keladi. Bu vazifalar qaror qabul qilinayotgan 
bosh vazifaga bo’ysundirilishi lozim. Barcha qaror, 
ko’rsatma, qoidalar bir-biri bilan bog’lanadi. Shuningdek, 
ular oldindan qabul qilingan va amaldagi qarorlar bilan 
muvofiqlashtiriladi. 

---

65
3. Huquq 
va 
javobgarlik 
doirasida bo’lishi 
lozim 
Rahbar qarorni o’ziga berilgan huquqlar doirasidagina 
qabul qilishi mumkin. Bu erda gap boshqarishning barcha 
bo’g’inlarida huquq va javobgarlik ko’lami nisbati 
to’g’risida boryapti. huquqlar katta, mas'uliyati esa kam 
bo’lsa, ma'muriy o’zboshimchalikka, o’ylamasdan qaror 
qabul qilishga yo’l ochiladi. huquqlar ozu, mas'uliyat katta 
bo’lsa, bu ham hech qanday naf keltirmaydi. 
4. Aniq va to’g’ri 
yo’nalishga ega 
bo’lishi kerak 
Har qanday qaror va aniq bajaruvchiga tushunarli bo’lishi 
lozim. qarordan bir necha ma'no kelib chiqishiga va uni 
turlicha talqin qilish yoki tushunishga yo’l qo’ymaslik 
kerak. 
5. Vaqt 
bo’yicha 
qisqa bo’lishi 
kerak 
Axborotlar bilan ishlash vaqtini tejash maqsadida qisqa 
muddatli qarorlar qabul qilinishi lozim. 
6. Vaqt 
bo’yicha 
aniq bo’lishi 
lozim 
Har qanday qarorning bajarilish muddati aniq ko’rsatilishi 
kerak. Aks holda uning bajarilishini ob'ektiv nazorat qilish 
imkoniyatiga ega bo’linmaydi. 
7. Tezkor bo’lishi 
kerak 
Har qanday qaror o’z vaqtida, ya'ni ishlab chiqarishdagi 
vaziyat talab qilgan vaqtning o’zida qabul qilinishi zarur. 
Kechikib yoki shoshqaloqlik bilan qabul qilingan qarorning 
har ikkisi ham zararlidir. 
8. Samarali bo’lishi 
lozim 
Qabul qilingan qarorning samaraliligi deganda qo’yilgan 
maqsadga eng kam harajat bilan erishish tushuniladi. 
Ma'lumki, qaror qabul qilish zaruriyati mavjud, amaldagi holatning muammoni 
hal etish uchun talab etiladigan holatga mos tushmasligi natijasida yuzaga keladi. 
Ana shu erning o’zida muammo kelib chiqadi. 
Boshqaruv qarorlari quyidagi unsurlardan tashkil topadi: