2. Qanunlar (qanunvericilik aktları) mülki qanunvericilik
sisteminin əsas tərkib hissəsi (elementi) kimi
Qanun müasir qabaqcıl, mütərəqqi, demokratik və inkişaf etmiş dövlətlərin əsas və başlıca normativ hüquqi
aktıdır. Hələ XX əsrin əvvəllərində tanınmış rus sivilist alimi G.F.Şerşeneviç yazırdı ki, indiki vaxtda bütün si-
vil xalqların hamısı hüququn mənbəyi (forması) kimi qanuna üstünlük verirlər. Qanun hüququn digər mənbələ-
rini (formalarını) tamamilə arxa plana keçirmişdir. Normal cəmiyyətin hamı üçün məcburi olan davranış qayda-
sı yaratmaq imkanı məhz qanunvericilik fəaliyyətində ifadə olunur. K.Marks belə hesab edirdi ki, qanunlar kül-
liyyatı azadlıq bibliyasıdır.
Qədim Roma hüququ qanunları (leges) hüququn əsas mənbəyi hesab edirdi. O, yazılı hüququn əsası sayılır-
dı. Roma tarixçisi Tit Livi XII cədvəl qanunlarını bütün ümumi və xüsusi hüququn mənbəyi sayırdı.
Həyatın sonrakı inkişafı hüququn mənbə növləri arasında qanunları birinci yerə çıxardı.
Qanunlar roman-german hüquq ailəsi ölkələrində hüququn əsas və mühüm mənbə növü kimi tanınır. Onlar
normativ aktların başında durur. Həmin ölkələrdə «yazılı hüquq» normaları müəyyən iyerarxiya sistemi halında
birləşir. Daha doürusu, qanunlar bütün roman-german hüquq ailəsinin «skeletini», həmin ailəyə daxil olan bü-
tün ölkələrin milli qanunvericiliyinin əsasını və bünövrəsini təşkil edir.
Ingilis-amerikan hüquq ailəsi ölkələrində, presedentlə bərabər, qanunlar hüququn əsas mənbələrindən biri ki-
mi çıxış edir. Onlar hüququn mənbələri arasında vacib yer tutur. Ingiltərə və Kanadada onları statut (statute),
digər əksər ölkələrdə isə sadəcə olaraq qanun adlandırırlar.
Azərbaycan Respublikasında qanunlar vacib normativ hüquqi akt kimi mülki qanunvericilik sistemində
başlıca və əsas yer tuturlar. Onların bu sistemdə aparıcı rola malik olması bir sıra amillərlə bağlıdır. Birincisi,
Dostları ilə paylaş: |