V.Tarnopolskinin d*rin emosional t*sir qüvv*sin* malik yaratmalar3n3 qeyd
7
ed*rdim. Tarnopolskinin “ ...dey* bilm*diyim sözl*rin kül*yi” (Mallarmenin
misras3d3r) adlanan Violonçel konserti dünyas3n3 d*yi(mi( ünlü violinçalan
O.Kaqan3n xatir*sin* ithaf olunub v* onun h*yat yolda(3, m*(hur ifaç3
N.Qutman üçün yaz3l3b. Sonoristik yozulan, sanki kül*yin v3y3lt3s3n3 imitasiya
ed*n
orkestrin fonunda h*r zaman ayd3n, ekspressiv, bir q*d*r yan3ql3
s*sl*n*n violonçel – maraql3d3r ki, partiturada violinl*rd*n imtina olunub, ax3
bu al*tin ustad3 aram3zda yoxdur - itkid*n sars3lm3( mü*llifin özünün d*rin
hüzn a(3lanm3( s*sidir Us*rin sakit s*sl*nm*d*n ba(lay3b getdikc* artan,
gücl*n*n, kulminasiyada kükr*y*n dalBa il* müqayis* doBuran inki(af x*ttini
Aleksandr 6va#kin son d*r*c*
ustal3qla qura bilib, öz duyBulu ifas3,
violonçelinin göz*l, kövr*k, canl3 dan3(3q intonasiyalar3 il* a(3lanm3( s*sl*nm*si
il* zalda *yl*(*nl*ri t*latüm* g*tirdi.
A.Raskatovun çox sad*, b*st*kar3n t*birinc*, “protodiatonik” elementl*rin
t*krar3ndan yeti(diril*n “Xenia” kompozisiyas3
is*, *ksin*,
dinl*yicil*ri
harmoniya, asayi(, nur dolu atmosfer* q*rq etdi. Us*rin m*xsusi sonor auras3n3 –
orkestr* b*zi nadir z*rb al*tl*ri, m*s*l*n, templeqonq, varqan daxil edilib-
sakit, qeyb olmaq d*r*c*sind* z*rif s*sl*nm*l*rini V.Runçak n idar*sil*
Az*rbaycan Dövl*t Kamera orkestri h*ssasl3qla canland3rmaBa müv*ff*q oldu.
Q*rib*, bir q*d*r sad*lövh (eirl*r yazm3(, öt*n *srin 50-ci ill*rind* tam
unudularaq yoxsulluq içind* v*fat etmi( rus (air*si- Kceniya Nekrasovan3n
obraz3 il* baBl3 bu *s*rin (“xenia” h*m d* s*rg*rdan qad3n m*nas3n3 verir) ifas3
festival3n lirik kulminasiyas3 adland3r3la bil*r.
Avanqard3n h*r iki dalBas3n3n nümay*nd*l*ri il* yana(3, festival *rzind*
biz* XX *sr musiqisinin i(ar*vi simalar3ndan O. Messian n ( “Ekzotik qu(lar”),
onun t*l*b*si, hal-haz3rda da aktuall3B3n3 itirm*y*n spektral musiqinin ilk lideri
J.Grizenin (“Periodes”), Yaponiyada avanqard s*n*tin önd*ri say3lan
T.Takemitsunun
*s*rl*rini d* e(itm*k müy*ss*r oldu. Takemitsunun öt*n
yüzilliyin Avstriya-alman musiqisi *n*n*l*ri m*cras3nda b*st*l*diyi, rejissor
A.Tarkovskinin xatir*sin* ithaf etdiyi violin ( solist - P.Kopaçinskaya) v*
8
simlil*r üçün “Nostalgia”s3nda Tarnopolskinin mövzuca analoji ( h*r iki halda
v*fat etmi( insan3n xatir*si an3l3r) Violonçel konsertind*n f*rqli olaraq, sars3nt3
deyil, daha çox d*rin dü(ünc* v* i(3ql3 k*d*r obraz3 hökmranl3q edir. T**ssüf
ki, Stiv Cobsun “ h*yat3n *n böyük k*(fi” adland3rd3B3 ölüm hadis*sinin
t*c*ssümün* heç d*
s*n*td* h*mi(* m*suliyy*tl* yana(3lm3r. M*s*l*n,
Y.Purqinan3n saksofon v* ansambl üçün “Euonymus 2/11/08” kompozisiyas3
h*yatla vidala(ma mövzusuna ( *s*r ölümcül x*st* olan Amerika yazar3
C.Apdayk3n ömrün sonu bar*d* dü(ünc*l*rini *ks etdir*n (eirinin t*siri alt3nda
*rs*y* g*lib) bir q*d*r s*thi münasib*ti il* m*yus etdi.
Müasir musiqinin *n ön*mli simalar3 s3ras3nda Arif M likovun da t*qdim
olunmas3 tamamil* qanunauyBun idi. Biz A.M*likovun qlobal miqyasl3 ideyas3
v* mük*mm*l b*dii t*c*ssümü (burada b*st*kar müxt*lif musiqi texnikalar3na
müraci*t edib zaman- m*kan yerd*yi(m*l*rini h*yata keçir*r*k, dövrümüzün
heyr*tamiz s*sl*r m*nz*r*sini canland3r3r) il* öt*n *srin simfonik land(aft3nda
ucalan Dördüncü simfoniyas3n3 e(idib *sl s*n*tl* görü(d*n yarana bil*c*k
sevinc anlar3 ya(ad3q. Simfoniyan3 dinl*y*rk*n bir daha *min oldum ki, d*rin
daxili inam v* böyük ustal3qla yaz3lan, h*r hans3 bir saxtakarl3qdan uzaq *s*rl*r
zaman3n s3naB3ndan uBurla ç3x3r, ya(ay3r, h*y*canland3rmaBa davam edir.
Festival3n (*xs*n m*nim üçün cazib*dar olan hadis*l*rind*n biri d*
fleytaçalan Beatris Vaqnerin MuBam M*rk*zind* solo ç3x3(3 idi. Sirr deyil ki,
*vv*lki dövrl*rd* simlil*rin kölg*sind* qalan n*f*s al*tl*ri m*hz XX *srd* ön
plana ç*kilir, onlar3n s*sl*nm* imkanlar3 xeyli geni(l*nir. Mahir, virtuoz
musiqiçi B.Vaqner öz solo proqram3nda valehedici ustal3q v* fantastik texnika
nümayi( etdirdi: o, n*inki fleytan3 yüks*k s*ri(t* il*, olduqca çevik idar* edir,
eyni zamanda *n*n*vi çalB3ya qeyri-adi küyl*r ( n*f*sin, s*s tell*rinin i(tirak3
hesab3na) qat3r, maraql3 s*s effektl*rin*, sonor boyalara nail olurdu. Yaln3z
texniki f*ndl*rin s*rgil*nm*si il* m*hdudla(an *s*rl*rl* yana(3, biz mü*yy*n
obraz yaratmaq, emosiya oyatmaq iqtidar3ndaa olan nümun*l*r d* e(itdik. Fin
b*st*kar3 K.Saariahonun “Laconisme de l’aisle” kompozisiyas3 (fleyta v*
9
elektronika) bu q*bild*n idi. Sevindiricidir ki, proqramda g*nc Az*rbaycan
b*st*kar3, hal-haz3rda ABQ-da (University of Cincinnati, Conservatory of Music)
t*hsilini davam etdir*n Türk r Qas mzad nin
“Erin Lesser üçün solo” adl3
kompozisiyas3 ( nyu-yorklu E.Lesser *s*rin ilk ifaç3s3d3r) da s*sl*ndi. Cavan
n*slin orijinal dü(ünc*y*
malik, eksperiment v*
axtar3(lara meylli
nümay*nd*l*rind*n biri olan T.Qas3mzad* konkret bir ideyan3n (bukletd*ki
annotasiyada C.Rumid*n sitat g*tirilir: “K*d*rl*nm*. H*r itirdiyin n*sn* ba(qa
formada yen* peyda olur”) inikas3na can ataraq, musiqi toxumas3n3n t*(kilin*
c*lb olunan bütün elementl*ri ciddi dü(ünüb da(3n3r. Lakonik, lakin musiqi
informasiyas3 bax3m3ndan z*ngin bu *s*rd* mü*llifin ixtiraç3l3B3 il* yana(3
t*rav*tli intonasiyan3n, canl3 emosiyan3n mövcudluBu, m*nc*, ön*mli idi.
Konsertl* baBl3 bir m*qama da toxunmaya bilm*r*m. T**ssüf ki, MuBam
M*rk*zinin salonuna topla(m3( dinl*yicil*r – onlar3n *ks*riyy*ti musiqi
m*kt*bl*rinin (agirdl*ri idi - müasir s*n*td* apar3lan axtar3(lardan aç3q-a(kar
bix*b*r olduqlar3 üçün bel* bir proqram3 qavramaqda tam acizlik nümayi(
etdirdil*r. Ulb*tt*, bu tipli konsertl*ri ba(qa bir m*kanda – professionallar
qar(3s3nda, m*s*l*n, B*st*karlar Rttifaq3n3n zal3nda v* ya müasir dizaynl3 s*rgi
salonunda icra etm*k daha m*qs*d*uyBun olard3.
Dig*r t*r*fd*n qeyd etm*liy*m ki, bir çox çaBda( yarad3c3lar – b*st*kar
v* ifaç3lar bu gün öz s*n*tini daha geni( auditoriya il* payla(maq niyy*ti il*
müxt*lif yollar aray3b axtar3r, s3rf akademik ç*rçiv*d*n k*nara ç3xaraq
proqramlar3n qurulu(una xüsusi ön*m verir, teatr elementl*rind*n, vizual
effektl*rd*n bolluca istifad* edirl*r. Rr*lid* (*rh ed*c*yim üç konsert m*hz bu
c*h*td*n diqq*t*layiqdir.
Rlk önc* Az*rbaycan b*st*karlar3n3n yarad3c3l3B3n3 s*rgil*y*n “Görü(.
MuBam+” adl3 musiqi gec*sind*n (onun konsepsiyas3 C.S*limxanova
m*xsusdur) söz açmaq g*r*kdir. “Con tempo” ansambl3n3n (b*dii r*hb*ri
N.Zeynalovdur) t*qdim etdiyi bu konsertin *sas ideyas3n3 çox q3sa, lapidar v*
b*lk* d* b*sit (*kild* bel* mü*yy*nl*(dirm*k olard3: Avanqard s*n*t v* muBam
10
bir-biri il* ümumi dil tapa bil*rmi, yoxsa bunlar tam f*rqli, müxt*lif qütbl*rd*
yerl*(*n musiqi dünyalar3d3r? ÇaBda( Az*rbaycan mü*llifl*ri il* *n*n*vi s*n*t
ifaç3lar3 aras3nda qar(3l3ql3 anla(ma, görü(, dialoq mümkündürmü?
Non stop rejimind* c*r*yan ed*n v* h*tta konsertl*rimizin b*las3na
çevrilmi( mobil telefonlar3n rinqtonlar3n3 ( burada rinqton “rolunda” tar3n
s*sl*ndirdiyi muBam avazlar3 ç3x3( edirdi) orijinal sur*td* dramaturgiyada (ayr3-
ayr3 *s*rl*rin aras3nda) istifad* ed*n bu konserti musiqi s*n*timizin metri -
Dostları ilə paylaş: |