Dr.Musa’s Library
Facebook/Psixologiya Kitabları
81
айдынлашдырмаг цчцн иш йеринин ишыгландырылмасынын ямяк мящсулдарлыьына тясирини
юйрянмяйя башлады.
Ади иш йерляриня нисбятян експериментал отагларда иш йерляри хейли зяиф
ишыгландырылмышды. Лакин буна бахмайараг ики мцхтялиф шяраитдя експериментал отагларда
вя ади шякилдя ишыгландырылмыш отагларда фящлялярин ямяк мящсулдарлыьы ясасян ейни
сявиййядя олмушду.
1297-ъи илин йазында «Уестерн-електрик» компанийасы бу «сирри» айдынлашдырмаг
мягсядиля 6 няфярдян ибарят реле йыьанлар бригадасы айырыб тядгигаты давам етдирмяйи
гярара алды. Фящля гадынлара дедиляр ки, онлар мцяссися «фящляляринин иш шяраитини
йахшылашдырылмасына» йюнялдилмиш мцщцм бир експериментдя иштирак едирляр. Бригада
цзвлярини орта щесабла 100 няфярин ишлядийи сехдян чох да бюйцк олмайан айрыъа отаьа
кечиртдиляр. Експериментин эедиши хцсуси мцшащидячи тяряфиндян мцнтязям сурятдя
гейдя алынырды, мцшащидячи няинки фящля гадынлрын йыьдыглары релеляри вя онларын иш шяраитини
щям дя ящвалларыны, ирадларыны бир-бириня мцнасибятлярини вя с. щяр эцн дягиг сурятдя
гейд едирди. Ил йарым ярзиндя експериментал групда фящля гадынларын иш шяраитиндя дюврц
сцрятдя мцяййян дяйишикликляр едилирди. Иш эцнцнцн мцддяти дяйишдирилир. 5 дягигядян 15
дягигяйя гядяр ялавя фасиля верилир, айры-айры дюврлярдя пулсуз сящяр йемяйи верилирди вя
с. бригадада ямяк мящсулдардыьы мцнтязям сурятдя артырды.
Тядгигатын нятиъялярини гиймятляндирмяк вя експериментя рящбярлик етмяк цчцн
Е.Мейо 1928-ъи илин апрел айында Хоторна дявят едилди.
Експериментин эедишиндя Мейонун сюзляри иля десяк, эуйа «демократик
атмосфер» йарадылмышды. Иш шяраитиндя едилян дяйишикликляри фящля гадынлара габагъадан
изащ едирдиляр, онларла мяслящятляшир, онларын ряйини нязяря алырдылар. Бу шяраитдя онларын
ящвалы йахшылашыр, сащибкар гаршысында горху щисси арадан галхырды.
Bütün bu faktlar əsasında E.Meyo belə bir nəticəyə gəldi ki, istehsalatda
“psixoloji” və ya “insan” amili, xüsusilə fəhlələrin əhvalları və əmək prosesində əmələ
gələn şəxsi “insan münasibətləri” həlledici əhəmiyyətə malikdir.
Meyo fəhlə qadınlarla müsahibə materiallarının təhlili əsasında belə bir nəticə
çıxardı ki, guya hisslərin, şüursuzluq amillərinin təsiri ilə əlaqədar olaraq insan özünü
“qeyri-məntiqi”, “qeyri-rasional” aparır. Buna görə də onun fikrincə, fəhlələrin
narazılığının və şikayətlərinin səbəbini real istehsal şəraitində deyil, hər şeydən əvvəl,
onların əhvallarında lazımdır.