www.ziyouz.com kutubxonasi
94
emas, ikki marta yana yer yuzalab suzgandek tuyuldi unga. Moliya direktori kresloda juda g‘alati
yo‘sinda gujanak bo‘lib o‘tirib, xuddi chiroq shu’lasidan ko‘zini olib qochmoqchi bo‘lganday yuzini
gazeta bilan go‘sib, muttasil stol lampasining havorang soyasi panasida bo‘lishga uringan
administratordan bir zum ham ko‘zini uzmas ekan, paqqos: bularga qanday tushunish kerak? — deb
bosh qotirardi. Axir, shunday bemahalda kirib kelgan administrator butun bino sukutga tolib, huvillab
yotgan bo‘lishiga qaramay, nega endi ayyorona yolg‘on gapiryaptiykin? Shunday xayolga borgan
moliya direktorining qalbini, oqibat, mavhum, ammo mudhish xatar hissi kemira boshladi. U
Varenuxaning gapni chalg‘itayotganini ham, yuzini gazeta bilan to‘sib nayrang qilayotganini ham
go‘yo payqamaganday bo‘lib, uning javrashlariga deyarli quloq solmay, yuziga astoydil tikilib qaray
boshladi. Varenuxaning yuzida izohlab bo‘lmaydigan qandaydir o‘zgarish mavjud ediki, bu —
Pushkino sarguzashtlari haqidagi uydirmalarning nima sababdan to‘qilganidan ham mavhumroq edi,
ya’ni o‘sha «qandaydir» deganimiz — administratorning tashqi qiyofasi va sulukatidagi o‘zgachalik
edi.
U yuzini soya qilish uchun kepkasining o‘rdak-tumshuq soyabonini ko‘zlarigacha bostirib kiyishga
qanchalik urinmasin, qo‘lidagi gazetani qanchalik yoyib, aylantirib ko‘rmasin, — baribir, Rimskiy
uning o‘ng yuzi, burnining yoni momataloq bo‘lganini ko‘rib oldi. Bundan tashqari, odatda hamisha
jo‘shqin tabiat administrator hozir xasta odam kabi bo‘zday oqarib ketgan, bo‘yniga esa shu tungi dim
havoda negadir eskirib ketgan yo‘l-yo‘l sharf o‘rab olgan edi. Bu o‘zgarishlarga yana
administratorning teatrda bo‘lmagan shu qisqa vaqt ichida tishlari orasidan havo so‘rib tamshanishdek
xunuk odat chiqarganini, ovozining judayam o‘zgarib, bo‘g‘iq va dag‘al bo‘lib qolganini, ko‘zlarida
olazaraklik va qo‘rquv alomati paydo bo‘lganini ilova qiladigan bo‘lsak — Ivan Savelevich
Varenuxani tanib bo‘lmay qopti, deb dadil aytish mumkin.
Moliya direktorini yana allanima qattiq bezovta qilardi, lekin u sertashvish miyasini qanchalik
qotirib ko‘rmasin, Varenuxaga qanchalik tikilib qaramasin, o‘sha bezovta qilayotgan narsaning
nimaligini hech fahmlay olmasdi. U faqat bir narsani — administ-ratorning Rimskiyga juda tanish
bo‘lgan kresloda o‘tirishda qandaydir g‘ayritabiiylik mavjudligini, Varenuxa bilan kresloning bir-
biriga qovushmayotganligini ta’kidlashi mumkin edi.
— Xullas, axiyri uni tappa tutib mashinaga bosishdi, — deb g‘o‘ldirardi Varenuxa momataloq
yuzini kafti bilan to‘sib gazeta osha mo‘ralarkan.
Shunda Rimskiy birdan go‘yo bexosdan kaftini yoygancha qo‘lini uzatdida, ayni paytda,
barmoqlarini stol ustida o‘ynatib turib, elektr qo‘ng‘iroq tugmasini bosib yubordi va... serrayib qoldi.
Bo‘m-bo‘sh binoda qo‘ng‘iroq ovozi jaranglab eshitilishi kerak edi, albatta. Lekin eshitilmadi,
tugmacha stolga botdi-yu, ammo sado chiqmadi. Tugma o‘lik, qo‘ng‘iroq buzuq edi.
Moliya direktorining bu nayrangini Varenuxa payqadi, albatta, u kiftini uchirib, ko‘zlaridan jaholat
uchquni sochgancha so‘radi:
— Nega qo‘ng‘iroq qilding?
— Qo‘lim tegib ketdi, — dedi bo‘g‘iq ovoz bilan Rimskiy va qo‘lini tortib oldi, so‘ng o‘z navbatida
u ham hadiksirab so‘radi: — Yuzingga nima qildi?
— Mashina keskin burilgan edi, eshik bandiga urilib ketdim, — deb javob qildi Varenuxa ko‘zini
undan olib qocharkan.
«Gapi yolg‘on!» — deb ko‘nglidan o‘tkazdi moliya direktori. Shunday xayolga bordi-yu, birdan
ko‘zlari kosasidan chiqib ketgudek chaqchayib, telbalarcha boqdi — u kreslo suyanchig‘iga tikilib
qolgan edi.
Kreslo orqasida, polda bir-birini kesib o‘tgan ikkita soya yotardi, biri quyuqroq va qoraroq,
ikkinchisi xiragina, kulrang tusda edi. Kreslo suyanchig‘ining ham, o‘tkir uchli oyoqlarining ham
soyasi polda yaqqol ko‘rinib turar, ammo Varenuxaning suyanchiq uzra ko‘rinib turgan boshining,
shuningdek, kreslo poyidagi oyoqlarining soyasi ko‘rinmasdi.
«Axir uning soyasi yo‘q-ku!» — deb jonholatda dohilan chinqirib yubordi Rimskiy. Vujudi dag‘-