kerak. Bu yoshdagi bolaga bo’lgan eng asosiy munosabat o’sib kelayotgan kishining
sosializasiya kilinishi, ya’ni uni ijtimoiy xayotga faol ravishda jalb etilishi hisoblanadi.
chunki bu yoshda bola tevarak-atrofda sodir bo’layotgan voqyea-hodisalarga va o’z-
o’ziga nisbatan, o’zida ijtimoiy xulk-atvor ko’nikmalarinish shaklana borishiga nisbatan
go’daklarga Karaganda ancha opglirok munosabatda bo’ladi. Jinsiy voyaga yetish
jarayoniga kelganda pguni aytish kerakki, u organizmning butun bir yaxlit tipdagi
uzgarishi, uning organlari va tizimlari anchagina kismining qayta tuzilishi bilan hamda,
eng muhimi, bolaning nerv sistemasi va psixikasi bilan boglik bo’ladi.
Jinsiy rivojlanish turli o’smirlarda turlicha sodir bo’ladi, bu jihatdan o’smirlar bir-
birlaridan ancha sezilarli darajada fark kiladilar. Masalan, ba’zi bir bolalarda pubertot deb
atalmish o’sish davri 10-11 yoshidan boshlanadi va 13-14 yoshda yakunlanadi, boshqa
bir xil bolalarda esa bunday xol 16 va 18 yoshlar orasida sodir bo’ladi. Ayrim hollarda
o’g’il bolalarning sezilarli darajada jinsiy organlarining usishi 9,5 yoshdan 14,5
yoshgacha kuzatilsa, boshka bir xil bolalarda
bunday jarayon 1 yeshdan 17 yoshgacha davom ztadi.
L.Aynimaning farklari kupincha bolalarning xulk-atvorida xam uz aksini topadi.
Shu narsaga sira shubxa kilmasa bo’ladiki, bolalarning erta yoki kech voyaga yetishi
ularnint xulk-atvorida xam uz ifodasini topadi. Xatto ayrim bolalarda bu ularning xulk-
atvoriga ancha sezilarli darajada ta’sir kursatadi. Ayni mana shu farklar ko’pincha
bolalarning xulk-atvorida ham o’z aksini topadi. Shu narsaga sira shubha qilmasa
bo’ladiki bolalarning erta yoki kech voyaga yetishi ularning xulk-atvorida xam o’z
ifodasini topadi, xatto ayrim bolalarda bu xol ularning xulk-atvoriga ancha sezilarli
darajada ta’sir ko’rsatadi. Kichik yeshdagi o’gil bolalarning uz olami bo’lib, uning
nazarida obru bilan muvaffakiyat unga xar doim hamroh bo’ladi. uningcha xayetida eng
asosiy instrumentiga ko’ra uning sermaxsul gavdasi xisoblanadi. Bunday bolalar uz
tengdoshlaridan fakat pltertat davridagina emas, umuman barcha sohalarda ulg’ayib
ketgan ugil bolalar o’z tengdoshlari ichida ajralib turadilar va ularga yetakchilik kiladilar.
(Aslida xam muskullari rivojlangan ugil bolalar urta xisobda olganda boshka bolalardan
oldin yetiladilar va ularda pubertat o’sish ham boshkalardan ilgari boshlanadi. Aksincha.
jismoniy jixatdan sekin rivojlangan ozgin bolalarda pubertat davr o’rta xisobda olganda
bir oz kechrok boshlanadi.
O’z atrofidagi tengdoshlari muvaffakiyatli ravishda rivojlanayoltanligini kurgan
bunday sekin o’sayotgan bola goxida ich-ichidan kuyinib jismoniy jixatdan o’ta o’z
tengdoshlariga yetib olishiga ishonmay gumonsiray boshlaydi va men xam chinakkam
erkak £ishi bo’lib yetisharmikanman, deb o’ylay boshlaydi. Jinsiy masalalar bilan boglik
bo’lgan bunday tashvish va bezovtalik kup hollarda fakat beixtiyor ravishda namoyon
buladi hamda ancha murakkab va chuqur sabablar orkalizuxur etiladlu
3 Vrachlar ishtiroki bilan 10-17 yeshdagi o’gil bolalarning jinsiy rivojlanishi
darajasi urganib chikilgan. Jinsiy rivojlanishga baxo kuyish vaktida bu soxada keng
tarkatgan metodikadan foydalanilgan. Ushbu metodikaga binoan katta yoshli erkak
kishining jinsiy rivojlanishi 18 balli tizim sistema bilan baxolanadi. Quyida mazkur yosh
guruxda bo’lgan bolalar va usmirlarni tadkiq etib o’rganishning foizlar bilan ifoda etilgan
natijalari keltirilgan.
Dostları ilə paylaş: