Mikroorganizmalar

Mikroorganizmalar

• Mikroorganizmalar

• Toksinler

• Biyolojik Savaş Ajanı (BSA)

İlk ve Ortaçağ’da Moğol ve Arap orduları

• İlk ve Ortaçağ’da Moğol ve Arap orduları

• Vebadan ölen insanlar ve hayvan leşleri - Su

• Tatarların 14’üncü yüzyılda (1346–1347)

• Vebalı asker cesetlerini şehir surlarının üzerinden

Çin-Japon savaşı (1930’lu yıllar)

• Çin-Japon savaşı (1930’lu yıllar)

• Japonlar vebalı pireler Çin şehirleri üzerine

• Mançurya’daki ‘’Unit 731’’

• Savaş mahkûmları üzerinde biyolojik ajan deneyleri

Sverdlovsk, 1979

• Sverdlovsk, 1979

• 68/79 insanın ölmesi

• Tokyo metrosu

• 8 kez antraks ve botilismus

17 Haziran 1925

• 17 Haziran 1925

• 108 ülke imzalı Cenevre Anlaşması

• 1972

• 103 imzalı “Biyolojik Silahlar Sözleşmesi”
• Bakteri ve toksinlerin
• Geliştirilmesi
• Üretimi
• Depolanması

• Türkiye Cumhuriyeti

• 26 Mart 1975

Gizlenebilir

• Gizlenebilir

• Biyoteknoloji, aşı ve ilaç üretimi, tarım ve hayvancılık

• Genetik girişimler

• Belirlenmeleri oldukça zor

• Duyularla anlaşılmaz.

İnkübasyon süresi

• İnkübasyon süresi

• Dost-düşman ayrımı yapamaz

• Sağlam deriye nüfuz etmezler

• Solunum veya sindirim yolu

• Doğal bir epidemi ayrımı

Büyük bir aerosol salınımı ile başlar.

• Büyük bir aerosol salınımı ile başlar.

• Sessiz, görünmez ve kokusuzdur.

• İlk bulgu günler sonra ortaya çıkabilir.

• Olağan dışı bir epidemi

Çok sayıda açıklanamayan hastalık ve ani ölümler,

• Çok sayıda açıklanamayan hastalık ve ani ölümler,

• Hastalık etkeninin beklenenden daha ağır klinik tablolara neden olması,

• Daha çok diğer bulaş şekli görüldüğü halde inhalasyon bulaşının olması gibi beklenmedik klinik formların görülmesi,

O bölge veya mevsimde görülmeyen hastalıkların gözlemlenmesi,

• O bölge veya mevsimde görülmeyen hastalıkların gözlemlenmesi,

• O bölgede bulunmayan bir vektörle bulaşan hastalıkların görülmesi,

• Bir toplumda çok fazla aynı ya da farklı hastalıkların seri bir şekilde gelişmesi,

• Yaş grubuna uygun olmayan hastalıkların görülmesi,

Mikroorganizmaların, genelde görülmeyen suş veya varyantının hastalık oluşturması veya beklenmedik bir antibiyotik direncine sahip olması,

• Mikroorganizmaların, genelde görülmeyen suş veya varyantının hastalık oluşturması veya beklenmedik bir antibiyotik direncine sahip olması,

• Farklı zaman ve yerlerde aynı genetik yapıya sahip mikroorganizmaların salgın yapması,

• Ortamda ajanın atılmasını sağlayan apareylerin bulunması.

1. Tanıma; bölge sağlık personeli sıradışı hastalığı veya hastalık paternini tanıyacak durumda olmalıdır.

• 1. Tanıma; bölge sağlık personeli sıradışı hastalığı veya hastalık paternini tanıyacak durumda olmalıdır.

• 2. Cevap; Ulusal ve bölgesel sağlık kuruluşları biyolojik saldırıya hazırlıklı ve uyanık olmalıdır.

İskoçya açıklarındaki Gruinard adası

• İskoçya açıklarındaki Gruinard adası

• 36 yıl şarbon sporları ile kontamine

• Adanın dekontaminasyonu;

• 1979 - 1987
• 280 ton formaldehit
• 2000 ton deniz suyu

Ot yiyen hayvanların hastalığı

• Ot yiyen hayvanların hastalığı

• İnsan infeksiyonu

• Hayvancılık kaynaklı
• Endüstriyel kaynaklı
• Laboratuvar kaynaklı
• Biyoterör kaynaklı

Klinik olarak bifazik seyir görülür:

• Klinik olarak bifazik seyir görülür:

• 1. Dönem: Non-spesifik, prodrom
• 2. Dönem: Hipoksik-septik

Şarbon’dan iyi haberler

• Şarbon’dan iyi haberler

• Günde 100 adet spor ile temas: Hastalık yok

• %14’ünde burun ve boğaz kültürü pozitif

• Solunumla en az 4.000-80.000 spor = hastalık

Akciğer vebası

• Akciğer vebası

• Tularemi

• Grip

Kinolonlar

• Kinolonlar

• Siprofloksasin 2 x 400 mg IV

• Doksisiklin 2 x 100 mg

• Penisilin 12 x 2 MÜ IV

• Erirtomisin

• Kloramfenikol

• Tetrasiklinler

• Gentamisin

Trimetoprim/sülfometaksazol ve 3. kuşak sefalosiporinler etkisizdir.

• Trimetoprim/sülfometaksazol ve 3. kuşak sefalosiporinler etkisizdir.

Laboratuvarda doğrudan mikroorganizma ile çalışanlar,

• Laboratuvarda doğrudan mikroorganizma ile çalışanlar,

• İthal hayvan derisi veya tüyleri ile çalışanlar

• Hastalığın sık görüldüğü coğrafyada, potansiyel infekte hayvan/hayvan ürünleri ile uğraşan kişiler,

• Bakteriye maruz kalma riski yüksek veya biyolojik silah olarak kullanımı olası bölgelerde görevlendirilecek askeri personel

Yüzyıllardan beri bilinen, bulaşıcı, mortalitesi yüksek, toksemi ve spesifik döküntü ile seyreden bir virus hastalığıdır.

• Yüzyıllardan beri bilinen, bulaşıcı, mortalitesi yüksek, toksemi ve spesifik döküntü ile seyreden bir virus hastalığıdır.

• Evrensel aşılamaya 1980 yılında son verildi.

Tahminen Türkiye’de genç nüfus göz önüne alındığında toplumun ancak %50 kadarı bu hastalığa karşı bağışıklık kazanmış durumda

• Tahminen Türkiye’de genç nüfus göz önüne alındığında toplumun ancak %50 kadarı bu hastalığa karşı bağışıklık kazanmış durumda

• Kliniğinde iki dönem görülür;

• Toksik dönem
• Ekzantem dönemi

Toksik dönemde, ani yükselen ateş, sırt ve baş ağrısı, kusma ortaya çıkar, 2-4 gün sürer.

• Toksik dönemde, ani yükselen ateş, sırt ve baş ağrısı, kusma ortaya çıkar, 2-4 gün sürer.

• Yüksek ateşten sonra ekzantem dönemi başlar. Hastalığın kendine özgü cilt döküntüleri ortaya çıkar.

• Lezyonlar aynı görünümdedir
• Daha çok yüz, kollar, bacaklar, ayak tabanı ve avuç içindedir (sentrpedal).

• Döküntüler, 8-9 günde krutlanır.

Cilt lezyonlarından elde edilen materyalin elektron mikroskobuyla veya PCR incelemesi

• Cilt lezyonlarından elde edilen materyalin elektron mikroskobuyla veya PCR incelemesi

• Hücre kültürü

• Serolojik testler

Hastalıktan ölüm oranı; %20-30’dur.

• Hastalıktan ölüm oranı; %20-30’dur.

• Hayvan deneylerinde Cidofovir adlı ilaç ilk 24 saat içinde verilirse etkili olabileceği görülmüştür.

Cilt döküntüleri tamamen geçene kadar izolasyon gerekir. (3 hafta)

• Cilt döküntüleri tamamen geçene kadar izolasyon gerekir. (3 hafta)

• Solunum izolasyonu gerekir. Bunun için negatif basınçlı odalara, özel filtrelere gerek vardır.

• Cilt teması da eldiven, elbise gibi koruyucu önlemlerle engellenmelidir.

• İlk çiçek hastalığı tanısı koyulduğunda yakın temasta olan kişilerin 72 saat içinde aşılanması hastalığın hafif atlatılmasını sağlar.

Tek korunma yolu etkin bir aşılama çalışmasıdır. Amerika’da halen 15 milyon doz aşı stoklanmış durumda olup, terörist saldırının ortaya çıkmasından sonra Nisan 2002’ye kadar 54 milyon doz aşı üretilmesi planlanmıştır.

• Tek korunma yolu etkin bir aşılama çalışmasıdır. Amerika’da halen 15 milyon doz aşı stoklanmış durumda olup, terörist saldırının ortaya çıkmasından sonra Nisan 2002’ye kadar 54 milyon doz aşı üretilmesi planlanmıştır.

Çiçek tanısı almış hasta ile temas edenler,

• Çiçek tanısı almış hasta ile temas edenler,

• Sağlık personeli,

• Laboratuvar personeli,

• Çiçek virusu ile kontamine olmuş aletlerle temas edenler,

• Biyolojik etken olarak kullanılma ihtimali olan bölgelerde görev yapan askeri personel,

Aşılanacak kişide veya birlikte aynı ortamı paylaştığı kişilerde cilt lezyonu varsa,

• Aşılanacak kişide veya birlikte aynı ortamı paylaştığı kişilerde cilt lezyonu varsa,

• İmmünkomprimize kişilere,

• Gebelere,

• Diğer aşılarla birlikte uygulanmaz.

Negatif basınçlı ve filtreli odalar hiçbir ülkede yeterli miktarda değildir.

• Negatif basınçlı ve filtreli odalar hiçbir ülkede yeterli miktarda değildir.

• Temas sonrası ilk 72 saat içinde yakın temas edenlerin aşılanması gereklidir, aşı üretimi sınırlıdır.

• İlk hasta ortaya çıktığında gerekli önlem alınmaz ise; 14 gün sonra meydana gelecek ikinci hastalık dalgası sonucu ilk hastaların hepsi en az 10 yeni kişinin infekte olmasına neden olacaktır.

Veba eski çağlardan beri “kara ölüm” olarak bilinen hastalıktır.

• Veba eski çağlardan beri “kara ölüm” olarak bilinen hastalıktır.

• Savaş koşullarında epidemi yapmaya oldukça uygun bir bakteridir.

• Meydana getirdiği büyük epidemilerle birçok savaşta önemli kayıplara ve bozgunlara yol açmıştır.

Semptom ve Bulgular: Akciğer vebası, 1-6 günlük inkübasyon döneminin ardından, üşüme-titreme ile yükselen ateş, baş ağrısı, kırıklık, halsizlik, ardından öksürük (hemoptizi), dispne, stridor, siyanoz, şok ve ölüm gelişir.

• Semptom ve Bulgular: Akciğer vebası, 1-6 günlük inkübasyon döneminin ardından, üşüme-titreme ile yükselen ateş, baş ağrısı, kırıklık, halsizlik, ardından öksürük (hemoptizi), dispne, stridor, siyanoz, şok ve ölüm gelişir.

• Ölüm, solunum yetmezliği, dolaşım kollapsı ve kanama diyatezindendir.

• Bubonik vebada, ateş, kırgınlık, ağrılı lenfadenopati (bubon) olur ve tedavisiz olgularda septisemik (septik şok, tromboz, DIC) veya pnömonik forma gelişebilir.

Tanı: Muayene bulguları nonspesifiktir. Hemoptizi ile seyreden pnömoni olgularında balgamda, periferik yayma, BOS ve lenf nodu aspirasyonunda bipolar boyanmış gram negatif basillerin görülmesi vebayı düşündürmelidir.

• Tanı: Muayene bulguları nonspesifiktir. Hemoptizi ile seyreden pnömoni olgularında balgamda, periferik yayma, BOS ve lenf nodu aspirasyonunda bipolar boyanmış gram negatif basillerin görülmesi vebayı düşündürmelidir.

• Kesin tanı, örneklerin kültüründe basilin üretilmesi iledir.

• Seroloji de tanıda yardımcıdır.

• Akciğer grafisi; yama tarzında infiltrasyonlar

Gentamisin 10-14 gün süreyle kullanılması yeterli tedaviyi sağlar.

• Gentamisin 10-14 gün süreyle kullanılması yeterli tedaviyi sağlar.

• Gentamisine alternatif olarak Siprofloksasin, Doksisiklin kullanabiliriz.

Siprofloksasin veya Doksisiklin 7 gün süreyle kullanılır.

• Siprofloksasin veya Doksisiklin 7 gün süreyle kullanılır.

• İnfeksiyon kontrolü; standart tedbirlere ek olarak damlacık infeksiyonu önlemleri (koruyucu maskeler)

Bilinen en potent toksindir

• Bilinen en potent toksindir

• Kolay üretilir buna karşılık ortaya çıkan klinik tablolar ölümle sonuçlanır.

• Su kaynaklı botulinum olgusu bildirilmemiştir.

• Yapılan saldırıda kontamine besinler ve hava yolu önem kazanır.

Etki mekanizması; kolinerjik sinapslara irreversible bağlanır

• Etki mekanizması; kolinerjik sinapslara irreversible bağlanır

• Klinik; ateş yoktur, pitozis, çift görme, bulanık görme, disartri, paraliziler, solunum yetmezliği

• Tanı; oldukça zor, fare deneyleri yapılıyor

• Tedavi; at kaynaklı botulinum antitoksini

• İnfeksiyon kontrolü; standart önlemler

Hayvanlar arasında artropodlarla yayılır.

• Hayvanlar arasında artropodlarla yayılır.

• İnsanlara;

• İnfekte hayvanların kirlettiği besinlerle,
• Direkt kontakt ile,
• Vektör kenelerle
• İnhalasyon yolu ile bulaşır.
• Çok az sayıda (10 tane dahi) bakterinin, bir artropod ısırığı veya bütünlüğü bozulmuş deriye teması bulaş için yeterlidir.
• İnfeksiyon gelişimi için inhalasyonla 50 adet,
• Yeme ile ise yüz milyonlarca bakteri gerekir.

II. Dünya savaşı  Japonya ve ABD’de üretim çalışmaları

• II. Dünya savaşı  Japonya ve ABD’de üretim çalışmaları

• 1973  ABD stokların imhası

• 1990  Sovyetler Birliği antibiyotik ve aşıya dirençli suşlar ile silah üretimi

İnkübasyon süresi 3-10 gündür

• İnkübasyon süresi 3-10 gündür

• Değişik klinik formlarda seyreder

• Giriş bölgesi, virulansı, konağın immün durumu klinik formu belirler

Ülseroglangüler form (%50-85) ?!?,

• Ülseroglangüler form (%50-85) ?!?,

• Orofaringeal,

• Tifo benzeri,

• Okülo-glandüler,

• Pnömoni ve menenjit şekilleridir.

Pnömonik tularemi korkulan bir formdur.

• Pnömonik tularemi korkulan bir formdur.

• Bakterinin inhalasyonu veya hematojen yayılım sonucu gelişebilir.

• Hastalarda ateş, öksürük, ve yan ağrısı vardır.

• Şüpheli örnek gönderilen laboratuvar uyarılmalıdır

• Şüpheli örnek ile bsl-2, canlı bakteri ile bsl-3 koşullarında çalışılmalıdır

• Gerekli ise, örnek soğukta saklanmalıdır

• ¤ Aglutinasyon

• ¤ Mikroaglutinasyon

• ¤ ELISA

1920Trakya Bölgesi

• 1920Trakya Bölgesi

• 19361953Trakya, Antalya, Van

• 1988Bursa

• 1997Ankara-Ayaş

• Bildirimi zorunlu değildi (2005 - )

• Bursa Sağlık Müdürlüğü kayıtlarına göre olgu sayısı 1115

Streptomisin 30 mg/kg/gün IM 2 eşit dozda 10-14 gün süreyle kullanılır. Alternatif olarak Gentamisin 3-5 mg/kg/gün IV 10-14 gün süreyle kullanılır.

• Streptomisin 30 mg/kg/gün IM 2 eşit dozda 10-14 gün süreyle kullanılır. Alternatif olarak Gentamisin 3-5 mg/kg/gün IV 10-14 gün süreyle kullanılır.

• Canlı atenüe aşısı mevcut, tek doz uygulanır. %80 oranında koruyuculuk sağlar. Kemoprofilakside, doksisiklin 2x100 mg/gün 14 gün süreyle veya tetrasiklin 4x500 mg/gün 14 gün süreyle kullanılır.

Süvari birliklerinin savaş dışı bırakılması için I. ve II. Dünya savaşlarında kullanılmıştır.

• Süvari birliklerinin savaş dışı bırakılması için I. ve II. Dünya savaşlarında kullanılmıştır.

• Aerosol yolla oldukça bulaşıcıdır.

• Atlardan insanlara geçerek tedavisiz olgularda fatal seyreder.

• İnkübasyon periyodu: 10-14 gün

• Klinik: Yüksek ateş, hepatosplenomegali, bronkopnömoni, lenfadenopati, yaygın deri lezyonları

• Tedavide kinolonlar, TMP/SMX, doksisiklin ve rifampisin tek başına veya kombine olarak kullanılabilir.

Sarı Humma Virusu, Rift Vadisi Virusu, Dangue Virusu, Kırım-Kongo Hemorajik Ateş Virusu, Hantaan Virus, Marburg-Ebola Virus, Lassa Virus gibi kanama diyatezi, hipotansiyon ve şok tablosu ile ölüme yol açabilen genellikle bir arthropod veya rezervuar canlı tarafından bulaştırılan ajanlardır.

• Sarı Humma Virusu, Rift Vadisi Virusu, Dangue Virusu, Kırım-Kongo Hemorajik Ateş Virusu, Hantaan Virus, Marburg-Ebola Virus, Lassa Virus gibi kanama diyatezi, hipotansiyon ve şok tablosu ile ölüme yol açabilen genellikle bir arthropod veya rezervuar canlı tarafından bulaştırılan ajanlardır.

• Mortalite oldukça yüksektir.

• Kolay üretilemezler, atılımları zordur.

• Bir kısmına karşı aşı, bazıları için de ribavirin isimli antiviral ilaçla tedavi olanağı vardır.

Geniş Coğrafi Dağılım

• Geniş Coğrafi Dağılım

• Bulaş

• Kene (Hyalomma spp.)
• Kan ve Doku ürünleri
• İnsandan insana
• Labaratuar bulaşı

Kene ısırığı sonrası

• Kene ısırığı sonrası

• 1-3 gün (maksimum 9 gün)

• Doku teması sonrası

• 5-6 gün (maksimum 13 gün)

ateş,

• ateş,

• miyalji,

• sersemlik,

• boyun ağrısı,

• tutukluk,

• sırt ağrısı,

• başağrısı,

• kuru gözler ve fotofobi

Taşikardi,

• Taşikardi,

• Lenfadenomegali,

• Peteşiel döküntüler,

• Ekimozlar,

• Melana,

• Hematüri,

• Epistaksis,

• Dişeti kanamaları

Masif kutaneoz ekimoz, koagülasyon sistemi ve endotel bütünlüğünde bozulmayı göstermektedir.

• Masif kutaneoz ekimoz, koagülasyon sistemi ve endotel bütünlüğünde bozulmayı göstermektedir.

Ölümler genelde hastalığın 5.-14.gününde olur.

• Ölümler genelde hastalığın 5.-14.gününde olur.

• Klinik patolojik değişimler hastalığın erken döneminde ortaya çıkar ve hastalığın fatal seyri ile ilgili belirleyicidir.

• Nötralizan antikorların oluşmasıyla çoğunlukla iyileşme görülür ve viremi geriler

Trombositopeni

• Trombositopeni

• Lökopeni

• AST, ALT yüksekliği

• LDH ve CK yüksekliği

• Total protein düşüklüğü

• Hiperbilurubinemi

• PT, aPTT uzaması

• DESTEK TEDAVİSİ:

• Sıvı elektrolit izlenmesi ve gerekirse replasmanı

• Kan komponentlerinin izlenmesi ve gerekirse replasmanı (taze donmuş plazma ile faktör, trombosit süsp. ile trombosit verilmesi)

• Kanama takibi ve gerekirse tam kan replasmanı

• Şok durumunda vazopressörlerin kullanımı

• ETKENE YÖNELİK TEDAVİ:

• Ribavirin kullanılması ???

Endemik bölgelerde kişisel korunma önlemleri :

• Endemik bölgelerde kişisel korunma önlemleri :

• Kenenin aktif olduğu dönemlerde kenelerin bol bulunabileceği alanlardan kaçınılmalıdır.

• Kene ısırmasını önlemek için giysilere ve deriye repellent (sinek, böcek savar) uygulamalıdır.

• Giysilerin ve cildin düzenli olarak kene açısından kontrolü yapılmalı ve kene varsa çıkarılmalıdır.

Kimyasal madde kullanımı kenelerin kusmasına neden olacağından, keneler mekanik olarak yavaşça ve tek bir hareketle parçalanmadan çıkarılmalıdır.

• Kimyasal madde kullanımı kenelerin kusmasına neden olacağından, keneler mekanik olarak yavaşça ve tek bir hareketle parçalanmadan çıkarılmalıdır.

• Uzun çorap, bot, uzun pantolon giyilmeli ve pantolon çorabın ya da botların içine, tişörtün alt kısmı da bele yerleştirilmelidir.