Təhlükənin mövcudluğu
tarix 06.02.2017 ölçüsü 9,87 Mb. #7749
Təhlükənin mövcudluğu Tarix Epidemiologiya Virusologiya Patofiziologiya/İmmunologiya Xəstəliyin gedişi Diaqnoz Müalicə Profilaktika/Vaksinasiya Kəskin multisistem febril sindromlar Kəskin multisistem febril sindromlar Etiologiya - RNT virusları (bir neçə virus ailəsi) Xəstəliyin sindromları Qızdırma, halsızlıq, qusma Selikli qişadan və mədə-bağırsaq traktından qanaxmalar Ödem, hipotenziya Yüksək yoluxucu xəstəlikdir Müəyyən olunmuş bir neçə müalicə metodu var Bioloji silah kimi istifadə oluna bilər (BS) ABŞ və Rusiya / Sovet İttifaqı : HQV bioloji silahı ABŞ və Rusiya / Sovet İttifaqı : HQV bioloji silahı Şimali Koreya: Sarı Qızdırma bioloji silahı (?) Rusiya/Sovet İttifaqı (1992-ci ilə qədər) İstehsal edilirdi: Marburq, Ebola, Lassa, Yunin, Maçupo ABŞ: 1969-cu ilə qədər Sarı Qızdırma və Rift Vadisi Qızdırması virusları bioloji silah məqsədilə istehsal edilirdi İnsana bənzəməyən primatların (İBP) yoluxdurulması üçün aerozol hazırlanması Ebola, Marburq, Lassa, Yeni nəsil Arenaviruslar 1999-cu il: Xəstəliklərə Nəzarət Mərkəzləri (XNM) HQ virusları bioloji silah növlərinin A kateqoriyasına aid edilmişdir HQV-nin bioloji silah kimi istifadəsi haqqında təsdiqləyici fakt yoxdur HQV-nin bioloji silah kimi istifadəsi haqqında təsdiqləyici fakt yoxdur Biopreparat (Dr. Ken Alibek) Sovet bioloji silah proqramı Aum Şinrikyo (Şoko Asaxara) 22 oktyabr, 1992 40-dan çox tərəfdaşı ilə Zairə səfər edir Səbəb: Tibbi yardımı təmin etmək (?) Nəzərdə tutulmuşdur: Bioloji silah üçün Ebola virusunu əldə etmək Arenaviridae Arenaviridae Latın sözü olan “arenosus” - “qumlu”sözündən götürülüb Bu söz ribosomların xarici görünüşünü təsvir edir Virus ailəsinin ümumi xarakteristikası Morfologiya, serologiya və biokimyəvi xüsusiyyətləri Xroniki infeksiyalar gəmirici rezervuar (sahib) tələb edir İnsanların və gəmirici rezervuarların ifrazatları vasitəsilə yayıla bilər Limfotik Xoriomeningit Virusu (LCMV,1933) Aşkar olunmuş ilk Arenavirus Sent Luis ensefalitinin epidemiyası zamanı aşkar olunmuşdur Aseptik meningitlərə səbəb ola bilər Siçanlarda oxşar əlamətlər törədir Rezervuar: Mastomys gəmiricisi Rezervuar: Mastomys gəmiricisi Yoluxma Gəmiricidən insana keçmə: Gəmiricilərin sidik və nəcisi ilə xarici mühitə düşdükdən sonra virusun tənəffüs yollarına düşməsi İnfeksion ifrazatlarla yoluxmuş qida məhsullarının və ya çirklənmiş maddələrin daxilə qəbulu Mastomys gəmiricilərindən qida məhsullarının hazırlanması İnsandan insana keçmə : Qan, toxumalar və ifrazatlarla birbaşa təmas zamanı İynə sancması və ya dəridə kəsiklər nəticəsində Aerozollaşmış virusun inhalyasiyası Xəstəlik hallarının sayı artmaqdadır: Mano çayı hövzəsi ölkələrində vətəndaş ixtişaşları Qvineya, Liberiya və Sierra Leone Virus: Xunin Virus: Xunin Əsas rezervuar - gəmirici: Calomys musculinus Transmissiya: aerozol, birbaşa təmas Yayılması: Buenos Ayresin şimalı və Santa Finin cənubu Kordobanın cənub-şərqi, La Pampa əyalətinin şimal-şərqi Ən yüksək transmissiya dövrü: fevral – may ayları Yoluxma hadisələri: ildə 100-4000-ə qədər xəstəlik halı Demoqrafiya Taxıl sahələrində çalışan kişilər Ferma işçilərinin həyat yoldaşları İnkubasiya periodu yoluxmanın ifrazatdan sonra baş verdiyinə dəlalət edir Endemik ərazilər getdikcə artmaqdadır Virus: Maçupo Virus: Maçupo Rezervuar-gəmirici: Calomys callosus Transmissiya: Aerozollar, gəmirici sidiyi ilə yoluxmuş qida məhsulları Yayılması: Beni departamenti, şimal-şərqi Boliviya Ən yüksək transmissiya dövrü: aprel-iyul ayları Demoqrafiya Ferma işçiləri: kişilər Epidemiya zamanı: bütün yaş qrupları və hər iki cins Epidemiyalar San Xoakin əyaləti (1963–1964) 637 yoluxma hadisəsi/113 ölüm / 3000 əhali Koçabamba, Qərbi Boliviya (1971) Maçupo virus növü İnsandan insana ötürülmə 1976-1992-ci illərdə heç bir hal qeydə alınmamışdır Beni departamenti (1993-1994) Ailədaxili transmissiya (8 üzvü olan ailədə 6 ölüm halı) Virus: Quanarito Virus: Quanarito Rezervuar - gəmirici: Zygodontomys brevicauda Yoluxmasi: gəmiricilərin ifrazatları ilə təmas Yayılması: Venesuelanın Portugeza və Barinas Ştatları Demoqrafiya Çapare virusu Çapare virusu 2003-2004-cü illərdə kiçik alovlanma Koxabamba, Boliviya Sahibi müəyyənləşdirilməmiş gəmiricidir Sabia virusu San Pauloda (Braziliya) hemorragik xəstəliklərə yalnız bir ədəd təbii yoluxma hadisəsi məlumdur Laboratoriyada baş vermiş 2 yoluxma halı Sahibi müəyyənləşdirilməmiş gəmiricidir 2008-ci ilin sentyabr-oktyabr aylarında Cənubi Afrikada 5 HQ xəstəliyi halı 2008-ci ilin sentyabr-oktyabr aylarında Cənubi Afrikada 5 HQ xəstəliyi halı 4 hadisə ölümlə, 1 hadisə isə Ribavirinlə müalicə nəticəsində sağalma ilə nəticələnmişdir İlk xəstə Zambiya vətəndaşı olmuşdur 4 hadisə xəstəyə qulluq edən şəxslər arasında müəyyən olunmuşdur Luyo virusu (LUJV) aşkar olunmuşdur Afrikada rast gələn digər arenoviruslar patogen deyil IPPYV (Ippi), MOBV (Mobala), MOPV (Mopeya) Virus ailəsi 1975-ci ildə aşkar olunmuşdur Buğumayaqlılar mənşəli virusların boyük bir qrupunu əhatə edir Morfoloji, morfogenik və antigen xüsusiyyətləri Növlər/Virus Hantavirus: Hantan, Dobrava, Seul, PuumalaNairovirus: Krim-Kongo HQPhlebovirus: Rift Vadisi Qızdırması Nairovirus və Phlebovirus Buğumayaqlılar vasitəsilə ötürülür Hantavirus Mənşəyi gəmiricilərdir və viruslar gəmiricilərin ifrazatlarından aerozol formasında ötürülür Törədici: RVQ virusu Törədici: RVQ virusu Rezervuar – ev heyvanları: qoyun, keçi, qaramal, dəvə Ötürücü: Aedes ağcaqanadı (mcintoshi) Yoluxma İnsandan insana keçməsi haqqında heç bir məlumat yoxdur Ağcaqanad sancması Aerozol və ya ölü heyvanlarla təmas Yayılması: Sub-Saxara regionu, Afrika Ən yüksək ötürülülmə dövrü: yağışlar mövsümü Yüzlərlə hal Demoqrafiya Fermerlər, baytarlar və sallaqxana işçiləri Rift Vadisi Qızdırması virusu: 1930 Rift Vadisi Qızdırması virusu: 1930 RVQ virusu yeni doğulmuş quzuda tapılmışdır Keniya: 1950-1951 Misir: 1977-1978 20,000 nəfər insan yoluxmuş, onlardan 600 nəfər ölmüşdür Qərbi Afrika: 1987 Seneqal Çayı Layihəsi nı aşağı Seneqal çayında daşqınlara səbəb olmuşdur Keniya və Somali: 1997-1998 27,500 nəfər insan yoluxmuşdur Səudiyyə Ərəbistanı və Yəmən: sentyabr, 2000 Afrikadan kənar ərazidə ilk RVQ hadisəsi Yəmən: 653 şübhəli hadisə və 80 ölüm halı Səudiyyə Ərəbistanı: 443 insan yoluxmuş və 85 nəfəri ölmüşdür 12-ci əsr: Tacikistan 12-ci əsr: Tacikistan HQ sindromu: sidikd, düz bağırsaq, damaqlar və qusuntu kütləsində qan Ötürücü: gənələr və bitlər 1944-1945: İlk kliniki təsvir Sovet İttifaqı: Krımda yardımçı kəndlilər arasında (xəstəlik hadisəsi =200, (ÖK = 10%) 1956: Belçika Konqosunda qızdırmalı xəstə Adi antigen strukturu: Krım və Konqo virusları = KKHQ 1965: Çində xəstəliyin alovlanması 1967: Xəstələrdən virusun aşkarlanması Virus: KKHQ virusu Virus: KKHQ virusu Rezervuar- dovşan, ev heyvanları Ötürücü: Hyalomma gənəsi Ötürülmə Gənələrin sancması İnsan qanı və ya ölü heyvanların qanı ilə təmas Yayılması: Cənub-şərqi Avropa, Asiya, Afrika, Orta Asiya Ən yüksək transmissiya dövrü: Yazda temperaturun yüksəldiyi vaxt= > gənələrin sayının artması Ətraf mühit dəyişiklikləri = rezervuar populyasiyasının sayının artması Demoqrafiya Fermerlər, baytarlar və sallaqxana işçiləri Tibb işçiləri Virus Virus Hantaan virusu: BSHQ (Koreya, Çin, Şərqi Rusiya) Dubrava-Belqrad virusu: BSHQ (Balkanlar) Seul virusu: BSHQ (bütün dünya, xüsusilə Asiya) Puumala virusu: yüngül BSHQ (Skandinaviya, qərbi Rusiya, Avropa) Sanqassou virusu: 2006-cı ildə Qərbi Afrika və Qvineyada aşkar edilmişdir, patogenliyi? Mənbə Apodemus agrarius : zolaqlı çöl siçanı (Hantaan) Aedes flavicollis : sarıboyun siçan (Dubrava)Myodes glareolus : taxıl siçanı (Puumala)Rattus norvegicus , Rattus rattus : siçovul (Seul)Yoluxma: Gəmiricilərin ifrazatlarından buxarlanmalar Yoluxma: Gəmiricilərin ifrazatlarından buxarlanmalar Yoluxma hadisələri 150,000 hadisə/ildə ölümlə nəticələnmə 15% >90% hal Çində, Rusiyanın Uzaq Şərqində, Koreyada Yoluxmanın pik nöqtələri Hantaan: payızda Seul və Dubrava: yaz və yayın əvvəlləri Puumala: avqust, noyabr-yanvar Demoqrafiya Fermerlər, meşə təsərrüfatı işçiləri, hərbi-səhra şəraitində olan əsgərlər 20 – 50 yaş arasında olanlar Kişi > Qadın 1934: BSHQ xəstəliyi haqqında İlk nəşr 1934: BSHQ xəstəliyi haqqında İlk nəşr 1951-1953 Koreya müharibəsi zamanı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qoşunları 3000 qızdırma halı; onların 33%-i hemorragiyalarla Əksəriyyəti Hantaan çayı ətrafında olmuşdur 1978: virus aşkarlanmışdır 1986: ABŞ və Koreya əsgərlərinin birgə səhra təlimləri ABŞ-ın 3,754 nəfər dəniz piyadası arasında 14 BSHQ halı 10 nəfər xəstəxanaya yerləşdirilmiş, 2 nəfər ölmüşdür (ÖK = 14%) Xəstəlik halları seroloji reaksiyalarla təsdiq olunmuşdur Sonradan 2053 nəfərin seroloji skrininqi Virus Marburq virusu Ebola virusu (Zair, Sudan, Kot-Divuar, Reston alt növləri) Mümkün Sahiblər Ötürülmə Çirklənmiş materiallarla təmas (qan, toxuma, ifrazatlar, aerozol?) Cərrahi ləvazimatların təkrar istifadəsi zamanı xəstəxanadaxili ötürülmə Yayılması - Afrika və Filippin Demoqrafiya Cəngəlliklərdə insana bənzəməyən primatlarla (İBP) təmasa məruz qalanlar Tibb işçiləri Təbii rezervuar: məlum deyil Afrikada yarasa növü: yalnız Marburq virusu üçün Seroloji araşdırmalar filoviruslara qarşı daha çox anticisimlərin olduğunu göstərmişdir 10.2%: Qabonda qızıl mədənlərinin işçiləri arasında 9.3% : Demokratik Konqo respublikasında kənd əhalisi arasında İkinci Ebola alovlanmaları hadisələri: 10% - 15% (transmissiya kifayət dərəcədə deyil?) 23%, ailə üzvləri arasında (xəstə ilə eyni otaqda yaşayanlar) 81%, xəstələrə tibbi xidmət göstərən şəxslər (1976-cı il Sudan alovlanması) Xəstəxanadaxili yoluxma ciddi problemdir Xəstəliyin əhali arasında yayılmasında xəstəxanalar mənbə rolunu oynayırlar 1995-ci ildə Zairdə Ebola alovlanması zamanı xəstəlik hallarının 25 %-ni təşkil etmişdir Parenteral yolla yoluxan bütün xəstələr (100%) ölmüşlər (1976-cı il Zair alovlanmsı) Marburq virusunun cinsi yolla ötürülməsi haqqında məlumatlar var Sağalma dövrünün 3 ayı ərzində müvafiq qoruyucu tədbirlərin görülməsi Marburq Marburq 1967-ci il Uqandadan Afrika yaşıl meymunlarının gətirilməsi Avropada laboratoriya işçiləri (Almaniya və Yuqoslaviya) Xəstəxanadaxili transmissiyalı çoxsaylı ağır HQ halları 25 ilkin, 6 ikincili və 7 ölüm hadisəsi 1980-ci il: fransız mühəndisi, qərbi Keniya 1987-ci il: gəlmə, qərbi Keniya, ölüm halı 1998 – 2000-ci illər (Konqo Demokratik Respublikası) 123 ölüm halı Virusun fərqli filogenetik törəmələri Oktyabr, 2004 - iyul, 2005 (Anqola) 252 təsdiq olunmuş hadisə, 227 ölüm halı (ÖK = 90%) 25 aprel -16 iyun, 2005-ci il: Konqo Demokratik Respublikası 25 aprel -16 iyun, 2005-ci il: Konqo Demokratik Respublikası 12 xəstələnmə (1 hadisə laboratoriyada təsdiq edilmiş və 11 hadisə epidemioloji əlaqələndirilmişdir) və 9 ölüm hadisəsi Etumbi və Mbomo, Küvet Uest Rayonu May-avqust 2004-cü il: Cənubi Sudan 17 xəstələnmə və 7 ölüm hadisəsi 13 hadisə laboratoriyada təsdiq edilmiş, 4 hadisə epidemioloji olaraq əlaqələndirilmişdir İnsana bənzəməyən primatlar (İBP): ehtimal azdır İnsana bənzəməyən primatlar (İBP): ehtimal azdır Filoviruslar İBP üçün yüksək dərəcədə patogendir Bu heyvanlarda latent virus infeksiyasının mövcudluğu ilə bağlı heç bir sübut yoxdur Buğumayaqlılar: ehtimal azdır antropod hüceyrələrindən və inokulyasiya edilməmiş atropod orqanizmində virusunun replikasiyası olmur Gəmiricilər: mümkündür Filoviruslar: bioloji, ekoloji və viroloji xüsusiyyətləri Lassa ilə oxşardır Yarasalar: mümkündür Marburq virusu ilə bağlı 2 xəstələnmə halı Keniyada yoluxmuş yarasaların məskunlaşdığı mağaraya baş çəkmişlər (mağara yoluxmuş İBP-lərin yaşadığı əraziyə yaxın olmuşdur) Konqoda Marburq virusu xəstəliyi: yarasaların çox olduğu qızıl mədəni ilə əlaqə Sudanda ilk Ebola alovlanması halı Yarasaların məskunlaşdığı fabrik binasında işləyən işçilər Laborator transmissiya tədqiqatları İnokulyasiyadan sonra yarasalarda 21 günə qədər sürən infeksiya Virus Virus Ötürücü Ağcaqanad (Aedes aegypti/albopictus ) Transmissiya Ağcaqanad dişləməsi Laboratoriyada Yayılması Ən çox rast gələn arboviral (ağcaqanadla ötürülmə ) infeksiya Ən çox rast gələn arboviral (ağcaqanadla ötürülmə ) infeksiya Subtropik və tropik ərazilərdə sağlamlıqla bağlı problemlər 100-dən çox ölkədə yayılmışdır 2.5 milyon insan risk altındadır Hər il 50-100 milyon xəstəlik halı rast gəlir 2007-ci il: Amerika qitəsində Denge virusunun törətdiyi 890 000 xəstəlik halı qeydə alınmışdır; onlardan 26 000-i Denge HQ-sı olmuşdur Hər il 500 000 xəstə qospitalizasiya olunur; ölüm səviyyəsi - 2,5% Virus Virus Mənbə/Ötürücü Ağcaqanad (Haemagogus spp. & Aedes spp.) Ötürülmə Dişi ağcaqanadın dişləməsi Yayılma Zoonoz infeksiya Zoonoz infeksiya İBP-lər və gün ərzində aktiv həyat sürən ağcaqanadlar xəstəliyin yaranmasına səbəb olur Ağcaqanadlar meşəlik ərazilərdə ağac oyuqlarında çoxalırlar Haemagogus spp. (Cənubi və) Aedes spp. (Afrika) Şimali Amerika) Vertikal yoluxma; yoluxmuş yumurtalar yaşama qabiliyyətini saxlayırlar İnsanlar dövriyyəyə “daxil” olduqları halda yoluxurlar İl ərzində 200 000 xəstəlik halı və 30 000 ölüm halı qeydə alınır HQV-lər üzrə ümumi prinsiplər HQV-lər üzrə ümumi prinsiplər İmmunopatologiya Makroskopik patologiya Xəstəliyin 2 mexanizminin ağırlıq spektri Xəstəliyin 2 mexanizminin ağırlıq spektri Damarların keçiriciliyi → < plazma həcmi → şok Koaqulyasiya patologiyaları → qanaxmalar İnfeksiya nazofaringeal selikli qişadan daxil olur İnfeksiya nazofaringeal selikli qişadan daxil olur Hüceyrəyə patogen təsir göstərmədən bir çox molekulyar qatlardan keçərək yayılır İBP toxumalarının yoluxması zamanı histoloji dəyişikliklər aşkar olunmur Qanaxma Trombosit aqreqasiyasının ingibitorları Trombositopeniya Lassa: Hüceyrənin immunoloji reaksiyası ilə nəticələnir Şərqi Yarımkürə Arenaviridae: hüceyrə immuniteti və humoral immunitet Rift Vadisi Qızdırması virusu Rift Vadisi Qızdırması virusu Yoluxmuş hüceyrələri məhv edir Hemostatik pozuntular Vaskulitlər Qara ciyər nekrozu IFN- α profilaktika məqsədilə və ya yoluxmadan sonra verilir Viremiya və hepatosellülyar zədələnmədən qoruyur Sağalma neytrallaşdırıcı anticisimlərin yaranması ilə bağlıdır İBP-lər və insanlarda İBP-lər və insanlarda Çox virulentdir Daxili orqanların nekrozu Qara ciyər, dalaq, böyrək Viruslarla törədilən hüceyrə zədələnməsi Mikrosirkulyasiyanın pozulması İltihabi infiltrat müşahidə olunmur İBP: YDL inkişaf edir Viruslar və makrofaqlar/dendrit hüceyrələr arasında qarşılıqlı təsir baş verir Viruslar və makrofaqlar/dendrit hüceyrələr arasında qarşılıqlı təsir baş verir Hemorragik Qızdırma Virusları immun “qapıçı” hüceyrələrin (makrofaqların) daxilində replikasiya olunur Yeni virionlar əlavə “qapıçı” hüceyrələr əmələ gətirir Yeni virionlar müxtəlif orqanların parenximal hüceyrələrini yoluxdurur Virusların sürətli disseminasiyası 1-ci növ interferonun (İFN) azalması nəticəsində baş verir Makrofaqlardan sitokinlər, xemokinlər və mediatorlar azad olur Vaskulyar funksiyanın dəyişməsi baş verir Koaqulyasiya sistemində prokoaqulyant vəziyyətə doğru dəyişikliklər baş verir Lassa Lassa Müxtəlif İltihabsız nekrozlar Qara ciyər, dalaq, böyrəküstü vəz Xəstəliyin ağırlığı histoloji dəyişikliklərlə uyğun gəlmir Argentina və Boliviya HQ Selikli qişada kiçik fokal hemorragiya Qara ciyər nekrozu (Lassa ilə müqayisədə daha az ağır) Bronxopnevmoniya (virus və ya ikinicili bakterial) Argentina HQ = >> IFN-α (infeksiyadan 6 - 12 gün sonra), ölüm halları Autopsiya: toxumaların yoxlanılması Xunin/Maçupo: virus antigeni, virus, virionlar (dalaq, limfatik düyünlər, sümük iliyi) Lassa: qara ciyər (hamilə qadınlarda plasenta) Endotelə iki yolla təsir göstərilir Endotelə iki yolla təsir göstərilir dolayı: virus faktorları və ya sahiblə bağlı faktorlar birbaşa: virus infeksiyası və replikasiya Hemostatik pozuntular Trombositlərin aqreqasiyası və deqranulyasiyası stimulə edilir Daxili koaqulyasiya kaskadının aktivləşdirilməsi Yayılmış damardaxili laxtalanma (YDL) Reaktiv hemofaqositoz Müşahidə edilmiş sitopeniyada rolu (?) Th1 sitokinlərin yüksək səviyyəsi monositləri həddən artıq aktivləşdirir IFN-γ, TNF-α, IL-1, IL-6 (> letallıqla əlaqəlidir) Bir neçə xəstəlik halı (1981-1987, Cənubi Afrika) Bir neçə xəstəlik halı (1981-1987, Cənubi Afrika) 50 xəstə (15 ölüm, 35 sağalma halı) Ölüm hallarının səbəbi Serebral hemorragiya, anemiya, şok, miokard infarktı, ağ ciyər ödemi Patoloji tapıntılar Qara ciyərdə nekrotik dəyişikliklər 7 nümunədən 5-i Nizamsız paylanma Qara ciyərin prosesə cəlb olunması (25%-75%) Tromboz Mərkəzi və portal venalar Patogenezin mexanizimləri Patogenezin mexanizimləri Hədəf hüceyrələrlə birləşmə Virusun sitopatik təsiri İmmun sisteminin suppresiyası İmmun reaksiyaların modifikasiyası Limfositlərin apoptozu İnfeksiyalar İnfeksiyalar Virus qripi Virus hepatitləri Stafilokok və ya Qram-mənfi mikrob mənşəli sepsis Meninqokoksemiya Salmonellyoz Şigellyoz Leptospiroz Malyariya Rikketsiozlar (RMSY) Qeyri-infeksion xəstəliklər YDL İdiopatik trombositopenik purpura/ trombotik trombositopenik purpura Hemolitik uremik sindrom Kəskin leykemiya Kollagen vaskulyar xəstəliklər Xəstəliyin müxtəlif əlamətləri (təbii infeksiya ilə bioloji silah istifadəsinin müqayisəsi) Xəstəliyin müxtəlif əlamətləri (təbii infeksiya ilə bioloji silah istifadəsinin müqayisəsi) Prodromal dövr Yüksək hərarət, baş ağrısı, halsızlıq, artralgiya və mialgiyalar Ürəkbulanma, qarın nahiyəsində ağrılar, qansız ishal Hərarət, ↓ qan təzyiqi, ↓ nəbz, taxipnoe, konyuktivit, faringit Üz nahiyəsində hiperemiya, dəri səpgiləri Sonrakı əlamətlər Hemorragik diatez, selikli qişada petexiyalar Konyuktivanın hemorragiyası, hematuriya, hematomezis və melena Əsas əlamətlər YDL, sirkulyator şok, MSS-in disfunksiyası Leykopenia Leykopenia Qan azlığı Hemokonsentrasiya Trombositopeniya Qara ciyər enzimlərinin artması Koaqulyasiya pozuntuları Koaqulyasiya pozuntuları Qanaxma müddətinin uzanması Protrombin vaxtı aPTT (Aktivləşdirilmiş Tromboplastinin hissəvi vaxtı) ↑ fibrinin azalması ↓ fibrinogen Uzun sürən sağalma Uzun sürən sağalma Saçların tökülməsi, dırnaqların qırılması Karlıq (Lassa, EBO) Retinit (RVQ, KMX) Uveit (RVQ, MBG) Perikardit(Lassa) Böyrək çatışmazlığı (BSHQ) Ensefalitlər (AHQ, BHQ, RVQ, KMX, OHQ) Baryerlərlə bağlı ciddi ehtiyat tədbirləri Baryerlərlə bağlı ciddi ehtiyat tədbirləri Əlcəklər, xalat, maska, ayaqqabı üçün corablar, qoruyucu eynəklər və ya üz maskaları HEPA filtrli respiratordan istifadə Mümkün olduqda nümunələrlə biotəhlükəsizlik kamerasında işləmək Sızma/Sıçramaya qarşı tədbirlər Üzərinə dərhal dezinfeksiyaedici maddə tökmək və 30 dəqiqə ərzində hopmağa imkan vermək Desinfektantda isladılmış absorbent dəsmalı ilə silmək Tullantının ləğv edilməsi Xəstənin təcrid edilməsi qaydaları ilə eynidir Digər diaqnozları istisna etmək (qan kulturası, qalın və nazik yaxmalar ) Digər diaqnozları istisna etmək (qan kulturası, qalın və nazik yaxmalar ) Laborator metodlar Sürətli ELISA- test üsulundan asanlıqla istifadə oluna bilər (kəskin dövr/sağalma dövrü ) Virus antigeninin aşkarlanması həssaslığı ~104 log PFU/ml İqM-in aşkarlanması Toxumalar Nuklein turşusu hibridizasiyası İmmunohistokimya (IHC) Elektron mikroskop Xəstəliyin kəskin dövründə nekropsiya nümunəsində və ya qanda virusun aşkarlanması PZR Əhəmiyyətli testdir; daha çox inkişaf etdirilməsinə ehtiyac var Xəstəlik hallarının düzgün və erkən aşkar edilməsi Xəstəlik hallarının düzgün və erkən aşkar edilməsi Xəstəlik halı barədə hesabat verilməsi Fərdi qorunma (xəstələrə qulluq edən şəxslərin sayını məhdudlaşdırmaq: səriştəlilik = təhlükəsizlik) Təcrid etmə və xəstəliyin yayılmasının qarşısının alınması İntensiv və erkən əvəzedici müalicə ABŞ-ın FDA Departamenti tərəfindən HQ-rın müalicəsi üçün təsdiq edilmiş virus əleyhinə preparat yoxdur Münasib olduqda Ribavirin - VD və ya oral Peyvəndlər hazırlanma mərhələsindədir Heç bir peyvənd geniş istifadə olunmur Ümumi müalicə Ümumi müalicə Sedativ, ağrıkəsicilər və narkotik preparatlar Aspirin və laxtalanma əleyhinə preparatlardan istifadə etməmək İkincili infeksiyanın müəyyən edilməsi və müalicəsi Zəruri olmadığı hallarda VD kateterlərdən istifadə etməmək İmmunosupressorlardan (steroidlər) istifadə etməmək Qanaxmalar Yüngül qanaxmanı müalicə etməmək Ciddi qanaxmalar zamanı: dondurulmuş plazma , laxtalanma faktorlarının konsentratları, trombositlər YDL üçün heparin Hipotenziya və şok Kolloid/kristalloidlərdən ehtiyatla istifadə (ağ ciyər ödemi) Maye bərpasına reaksiya olmadıqda – dopamin Birbaşa təmas zamanı filoviruslar və arenaviruslar yüksək dərəcədə yoluxucudurlar Birbaşa təmas zamanı filoviruslar və arenaviruslar yüksək dərəcədə yoluxucudurlar 1995, Ebola, Kikvit, KDR 283 yoluxma halının 32%-i tibb işçiləri arasında baş vermişdir Baryerlərlə bağlı qorunma tədbirləri yüksək dərəcədə effektiv olmuşdur HQV halları haqqında dərhal məlumat verilməlidir Xəstəxana epidemioloqlarına və infeksiyaya nəzarət üzrə müəssisələrə Laboratoriya şöbəsinin müdirinə və işçilərinə Xəstəliklərə Nəzarət və Profilaktika Mərkəzinə (XNPM) İnkubasiya dövrü: ~7-14 gün (5-21) İnkubasiya dövrü: ~7-14 gün (5-21) Əlamətlər və simptomlar ~80% hallarda asimptomatik Hərarətin tədricən yüksəlməsi, zəiflik və halsızlıq Baş ağrısı, mialgiya, ruh düşkünlüyü Qarın nahiyəsində ağrılar, ürəkbulanma və qusma, ishal, qəbizlik Udlaq iltihabı (66%) və ya eksudativ faringit Retrosternal ağrı və öskürək tez-tez rast gəlir± plevral ekssudat Kliniki müxtəlifliklər (McCormick JB, et al. J Infect Dis 1987;155:445–455.) Qanaxma, ödem, eksudativ faringit, konyuktivit, faringit Qızdırma, faringit, retrosternal ağrı, proteinuriya (70% hallarda ehtimal edilə bilər) Pis proqnozun göstəriciləri Pis proqnozun göstəriciləri Qanaxma (<33%) Vaskulyar keçiriciliyin artması (üz nahiyəsinin ödemi və ya plevral eksudat) Qusma, udlaqda iltihabi dəyişikliklər, taxipnoe və ya qanaxma (2.5 >ölüm riski) Xəstəxanaya yerləşdirilmiş xəstələr arasında ölüm səviyyəsi 15-20 % təşkil edir Simtpomlar və viremiya davam edir (xəstəlik başladıqdan 2-3 həftə sonra) Simtpomlar və viremiya davam edir (xəstəlik başladıqdan 2-3 həftə sonra) Erkən sağalma dövründə perikardit (5-10%) Nevroloji ağırlaşmalar Aseptik meningit Ensefalit Qıcolmalar ilə müşayiət olunan diffuz ensefalopatiya Sağalma zamanı beyincik ataksiyası Karlıq Eşitmənin bir və ya iki tərəfli itməsi (29%) Adətən erkən sağalma dövründə baş verir Xəstəliyin ağırlıq dərəcəsi ilə əlaqəli deyil Belə ağırlaşma hər 3 nəfərdən birində həyatı boyu saxlanıla bilər Ribavirinlə profilaktika Ribavirinlə profilaktika Oral ribavirin dozası 6 gün ərzində vena daxili Ribavirin ölümcüllüyü azaldır 50% hallarda oral müalicə VD qədər təsirlidir Yoluxmadan sonra profilaktika olmalıdır Klinika Klinika Qan təzyiqinin düşməsi, petexiyalar (yumşaq damaq, qoltuq nahiyəsi və diş əti) Lassa ilə müqayisədə nevroloji ağırlaşmalar daha çox rast gəlir Xəstəliyin 4-cü günündə hemorragiya əlamətlərilə başlayır Nevroz, letargiya, hipotoniya, hiporefleksiya, tremor Selikli qişalardan qanaxmalar, şok, anuriya, koma Diaqnoz Virusun aşkarlanması (udlaq yaxması, sidik) ELİZA: Antigen və İqM/İqG anticisimləri Real-zamanlı PZR hazırlanma mərhələsindədir (J Clin Viro 2005;32:229-35.) Müalicə və profilaktika Müalicə və profilaktika Ribavirin (hematoensefalik baryerdən keçmir) Lassanın müalicəsində olduğu kimidir Letallıq 12.5%- 40% (İnfeksion xəstəliklər 1989;11:4:S750-S761.) Antimikrob peptidlər (sekropin A, elittin və indolisidin) Aktivdir: Xunin /HSV I və II (Antimikrob. Agentlər 2004;23:382-9.) Anticisim terapiyası (passiv immunizasiya) sağalmış xəstələrdən alınmış ≥ 2 vahid plazma (Lancet 1984;4:255-256.) 8 gün ərzində tətbiq edildikdə faydalı olur Profilaktika Kandid №1 (zəiflədilmiş canlı Xunin peyvənd ştamı) (JID 1998;177:277.) Argentinada tədqiqatların III-cü fazasında effektiv olmuşdur Boliviya HQ zamanı İBP modelində çarpaz qoruma Klinika Klinika İnkubasiya dövrü: 7-14 gün Qızdırma, trombositopeniya, qanaxma, nevroloji ağırlaşmalar Letallıq 10% - 16% Diaqnoz Virusun aşkarlanması Real zamanlı PZR hazırlanmaqdadır Müalicə və profilaktika Lassanın müalicəsi ilə eynidir Klinika Klinika İnkubasiya dövrü: 7-14 gün Letallıq 10% - 16% Diaqnoz Virusun aşkarlanması Real zamanlı PZR hazırlanmaqdadır Müalicə Lassanın müalicəsi ilə eynidir Fəsadlar (davamı) Fəsadlar (davamı) Meninqoensefalit sindromu Virus mərkəzi sinir sisteminə təsir göstərir Dezorientasiya, hallusinasiyalar, başgicəllənmələr Meningit və pleositoz çox rast gəlir Fulminant (ildırım sürətli) xəstəlik (1%) Hemorragiya Hematemezis, melena, hemorragik gingivitlər Dərinin petexial və purpural zədələnməsi Qara ciyərin nekrozu Letallıq 50% Kliniki laboratoriya Kliniki laboratoriya Anemiya, leykopeniya, trombositopeniya ↑↑ fibrinin parçalanması məhsulları Diaqnoz Virusun aşkarlanması (körpə siçanlarda) Real zamanlı PZR Serologiya ELİSA IqM/IqG Qan zərdabının neytrallaşdırılması Komplementin birləşməsi reaksiyası Hemaqlütinasiyanın ləngiməsi reaksiyası Gel diffuziyası Dolayı immunoflüoressensiya Müalicə Müalicə Ribavirin (Lassa xəstəliyində olduğu kimi) Siçanlarda (Profilaktika ) Dozanın təsiri -zınqrov formalı əyri 100 mq/kq/gün: 100% sağalma (NY. Academic Press, 1980:169-83.) İBP (təcili müalicə) Viremiyanın əhəmiyyətli dərəcədə aşağı olması Xəstəliyin 7-ci günündə neytrallaşdırıcı anticisimlərin əmələ gəlməsi (Antiviral Res 1986;6:285-97.) İnterferon-α (Profilaktika / Müalicə) (Rev Infect Dis 1989;11:4:S815) Viremiyanın qarşısının alınması / supressiyası Məhdud hepatosellulyar zədələnmələr Məhdud hemostatik pozuntular Rift Vadisi Qızdırması əleyhinə peyvənd Formalinlə inaktivləşdirilir Təhlükəsizdir lakin 3 doza tələb olunur, fasilədən sonra təkrar doza Məhdud halda təchiz edilir Canlı, zəiflədilmiş MP-12 Sınaq mərhələsinin 2-ci fazasındadır Yoluxmuş xəstələrin 5 nəfərindən 1-də KKHQ inkişaf edir (Am J Trop Med Hyg 1980;29:260.) Yoluxmuş xəstələrin 5 nəfərindən 1-də KKHQ inkişaf edir (Am J Trop Med Hyg 1980;29:260.) İnfeksiya dövrü İnkubasiya Qısa : 3-7 gün Qan transmissiyası Daha qısa inkubasiya müddəti (?) Hemorragiyadan əvvəl Qəflətən yüksələn qızdırma ilə başlayır (39-41°C) İshal, ürəkbulanma, qusma Üzdə, boyunda və sinə nahiyəsində hiperemiya Konyuktivanın hiperemiyası, konyuktivit 1-7 gün davam edir Hemorragiya Hemorragiya Xəstəliyin 3-5-ci günü inkişaf edir Qısa müddətli olur və qəflətən başlayır (2-3 gün) Böyük hematomalara çevrilən petexiyalar Qanaxmalar Vaginal, Gingival, Serebral Burun və mədə-bağırsaq sistemi Uşaqlıq, sidik sistemi Respirator trakt Hepatomeqaliya (20-40%) Splenomeqaliya (14-23%) Sağalma Sağalma Xəstəlik başladıqdan 10-20 gün sonra Xəstəxana şəraitində müalicə: 9-10 gün Əlamətlər: Nəbz dəyişkənliyi Taxikardiya Saçların müvəqqəti tökülməsi Polinevrit Nəfəsalmanın çətinləşməsi Görmə qabiliyyətinin zəifləməsi Eşitmənin itməsi Yaddaşın itməsi Ölüm göstəricisi təxminən 30% Trombositopeniya/leykopeniya Trombositopeniya/leykopeniya Yüksəlmiş: AST / ALT / LDH / kreatin fosfokinaza Azalmış: Yüksəlmiş: Fibrinin parçalanma məhsulları Uzadılmış: Protrombin vaxtı Aktivləşdirilmiş hissəvii tromboplastin zamanı aPTT Diaqnoz Diaqnoz Virusun aşkarlanması LLC-MK2, BHK-21, Vero, SW-13 hüceyrə sırası 2-5 gün ərzində nəticə almaq mümkündür Aşağı həssaslıq (yalnız yüksək viremiyanı aşkar edir) Real zamanlı PZR Spesifik, həssas və sürətli ELİSA (IqM/IqG) Xəstəlik başladıqdan 7 gün sonra aşkar oluna bilər İqM 4 ay ərzində davam edir / İqG 5 il ərzində aşkar olunur Titrlərin 4 dəfə artması infeksiyanın təsdiq edilməsi üçün kifayətdir Spesifik, İFA və neytrallaşdırma sınaqlarından daha üstündür Müalicə Müalicə Simptomlara əsaslanan müalicə Trombositlər, dondurulmuş plazma və eritrositlərin transfuziyası ƏD inyeksiyalardan çəkinmək Mədədə xora xəstəliyinin baş verməməsi üçün H2 blokatorları Maye və elektrolitlər balansı Ribavirin Müşahidə olunan tədqiqatlarda üstünlük təşkil edir Xəstəliyin yüngül formalarında ehtiyac yoxdur Ciddi hallar Lassa kimi müalicə olunur Profilaktika Peyvənd: 1974: siçan beyni preparatından hazırlanmış, inaktivasiya olunmuş, zəy Endemik regionlarda tibbi işçiləri və hərbi qulluqçular Çox immunogendir (Bolqarıstan əhalisinin >95%-də anticisimlər yaranmışdır) Xəstəliyin 4 mərhələsi var: Xəstəliyin 4 mərhələsi var: Febril 3-7 gün 40°C və ya daha yüksək Üşütmə, narahatlıq, mialgiya Periton ödemi, qarın nahiyəsində ağrılar, bel ağrıları Üzdə, boyunda və sinə nahiyəsində hiperemiya Konyuktiva, damaq və udlağın hiperemiyası Petexiyalar Proteinuriya Hipotenziya Hipotenziya Gözlənilmədən başlaması; saatlar və günlərlə davam etməsi Şokun klassik əlamətləri Ölüm hallarının 33%-i məhz geridönməz şok nəticəsində baş verir Kapilyar qanaxma Oliquriya 3-7 gün davam edir Qanda sidik cövhəri və kreatinin artması Hipertenziya, ürəkbulanma və qusma Qanaxma Ölüm hallarının 50%-i bu mərhələdə baş verir Diuretik əlamətlər Diuretik əlamətlər Yaxşılaşmanın başlamasını göstərən əlamətlər Sağalma Ümumi Ölüm göstəricisi: 1% - 15% Seul virusu ilə törədilən BSHQ Hantaan virusu ilə törədilən xəstəlikdən daha ağır keçmişdir Qızdırma, yorğunluq, anoreksiya, ürəkbulanma, qusma, mialgiya, qarın nahiyəsində ağrılar Proteinuriya, trombositopeniya, limfositoz Puumala virusu (nephropathica epidemica) Renal disfunksiyalar üstünlük təşkil edir Hemorragiyalar az rast gəlir Halların 90%-i yüngül keçir Baş ağrısı, qızdırma, proteinuriya, hematuriya Virusun aşkarlanması (Vero E6 hüceyrələri) Virusun aşkarlanması (Vero E6 hüceyrələri) Seroloji reaksiyalar IFA: Spesifik anticisimlər qrupu Neytrallaşdırılma reaksiyası: virus spesifikliyi Western Blot ELİZA: İqM / İqG Autopsiya nümunələri Virus antigenlərini aşkar etmək üçün İHK boyama üsulu/PZR Viremiya: qısa müddət Kəskin Puumala: Yalnız 2/3 + RZ-PZR ilə (J Med Virol 1999;59:397-405.) Kəskin Dubrava: 40% + RZ-PZR ilə (J Clin Microbiol 2001;39:2291-2293) Bir addımlı RZ-PZR İmmunoxromotoqrafik İqM anticisim testləri Peyvənd: May, 2003 16;21(17-18):1867-73. Peyvənd: May, 2003 16;21(17-18):1867-73. İnaktivasiya olmuş Hantaan peyvəndi (Vero hüceyrələr kulturasından alınan suspenziya) İnfeksion xəstəliklər 2006;20:359-393. Asiya Formalinlə öldürülmüş Hantaan və Seul virusları Çin Monovalent peyvəndlər - 95% effektivdir Bivalent peyvəndlər - 85% effektivdir Ximerik nüvə hissəcikləri (HBV + amino-terminal N) Dubrava, Hantaan, Puumala Siçanlarda immunitet yaradır İnkubasiya dövrü: 4-10 gün (2-21) İnkubasiya dövrü: 4-10 gün (2-21) Qəflətən başlayır: Qızdırma, baş ağrısı, mialgiya, qarın nahiyəsində ağrılar, ishal, faringit Əlamətləri Konyuktivanın hiperemiyası Diş ətindən qanaxmalar Makulopapulyar səpgilər Petexiyalar/Ekximozlar Hemiplegiya, psixoz, koma, qıcolmalar Fəsadlar Şok Metabolik asidoz Koaqulopatiya Letallıq Letallıq Zair: 60% - 90% Sudan: 50% - 60% VD transmissiya zamanı daha yüksək Diaqnoz Virusun aşkarlanması Elektron mikroskopiya ELISA Antigenin aşkarlanması IqM / IqG IFA: ştam diferensiasiyası IHK: dəri nümunələri RZ-PZR İnkubasiya dövrü: 3-10 gün Qəflətən başlayır: Qızdırma, üşütmə, baş ağrısı, mialgiya 5-ci gün: Səpgilər, konyuktivit Döş qəfəsində ağrılar, udlaq iltihabı Ürəkbulanma, qusma Qarın nahiyəsində ağrılar, ishal Fəsadlar : Sarılıq, qara ciyər çatmamazlığı Pankreatit, çəkinin azalması Sayıqlama və huşun pozulması, şok Ölüm halları: 25% - 30%; Anqolada alovlanma halı zamanı 90%-ə çatmışdır Virusun aşkarlanması: Vero E6 klonu Qan, zərdab, eksudat, toxumalar Dolayı immunoflüoressensiya sınağı Toxumaların elektron mikroskopiyası ELISA: İqM / İqG PZR Simptomlara əsaslanan müalicə Simptomlara əsaslanan müalicə Sepsis zamanı çatışmazlığı məlum olan aktivləşdirilmiş C zülalından (rhAPC - Xigris®) istifadə Yeni tədqiqat: rhAPC (Xigris®) maddəsinin istifadəsi Ebola-Zair virusunun letal dozası ilə yoluxdurulmuş İBP-nin əksəriyyətində effektiv olmuşdur (2-nin sağ qalması daxil olmaqla) FGI-106 qarışığı Dozadan asılı olaraq Ebola virusunun replikasiyasını ləngidir Ebola-Zair virusuna qarşı in vitro və in vivo effektivdir (siçanlarda) Ebola peyvəndləri Ebola peyvəndləri Bütün tədqiqatlar primatlar üzərində aparılmışdır; adenovirus və VSV (vezikulyar stomatit virusu) vektor kimi istifadə olunmuşdur; tədqiqatlar uğurlu olmuşdur. Dəniz donuzu və siçanlar yoluxdurulduqdan sonra profilaktika məqsədilə Ebola qlikoproteinlərini ekspressiya edən rekombinant VSV-dən istifadə edilmiş və virusun letal dozasının yeridilməsindən sonra 24 saatdan gec olmamaq şərtilə vurulduqda 50-100% qorunma əldə olunmuşdur Qeysbert və başqaları: PLOS patogenləri, cild 4, burax. 11, noyabr 2008 Feldman və başqaları:PLoS patogenləri, cild 3, burax. 1, yanvar 2007 Sullivan və başqaları: PLOS tibbi, cild 3 burax. 6, iyun 2006 Marburq peyvəndləri RIID-də İBP üzərində aparılan digər tədqiqatlar: MBQV-nun letal dozası yeridildikdən və məruz qalmadan sonra rekombinant VSV-GP Marburq peyvəndi ilə müalicə nəticəsində 100% sağalma Daddario et. al.: Lancet 367:1399-1404, May 2006 Viruslu Hemorragik Qızdırmalar Viruslu Hemorragik Qızdırmalar Eyni simptomlarla keçən bir neçə xəstəlik Anamnez/epidemioloji əlaqə adətən diaqnozun əsasını təşkil edir Burada KKHQ və BSHQ ilə bağlı nümunə təqdim olunur Krım-Konqo Hemorragik Qızdırması (KKHQ) Krım-Konqo Hemorragik Qızdırması (KKHQ) Şübhəli hal: Xəstədə > 38oC hərarət ilə müşayiət olunan naməlum etiologiyalı xəstəlik və aşağıdakılardan ən azı biri olarsa:Petexial və tünd qırmızı səpgilər Qansızmalar və ya patoloji qanaxmalar (burun, diş əti, mədə-bağırsaq, uşaqlıq və s.) Trombositopeniya (< 100,000/uL) Krım-Konqo Hemorragik Qızdırması (KKHQ) Krım-Konqo Hemorragik Qızdırması (KKHQ) Ehtimal olunan hal: Şübhəli halın təyininə uyğun gəlir və aşağıdakılardan ən azı biri müşahidə olunur:Simptomların əmələ gəlməsindən əvvəl 2 həftə ərzində KKHQ təbii ocağı hesab edilən ərazidə olmaq və aşağıdakılardan ən azı bir amilin qeyd edilməsi: Həmin müddətdə gənə dişləməsi Gənə və ya onun qanı ilə təmas Virus daşıyıcısı olan heyvanların qanı ilə (dovşan, inək, keçi, gəmirici və s.) təmas KKHQ-li xəstənin qanı ilə təmas Təsdiq olunmuş KKHQ hadisəsi ilə epidemioloji əlaqə KKHQ xəstəliyinin törədicisi ilə yoluxmaya şübhəli olan materiallarla təmasda olan laboratoriya işçiləri Krım-Konqo Hemorragik Qızdırması (KKHQ) Krım-Konqo Hemorragik Qızdırması (KKHQ) Təsdiq olunmuş hal: Laborator testlərin müsbət nəticələri (seroloji, virusoloji, PZR) Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ) Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ) Şübhəli hal: > 38oC hərarət və hipotoniya ilə müşayiət olunan naməlum etiologiyalı xəstəlik və hemorragiyanın baş verməsinə digər səbəblərin olmaması VƏ Hemorragik sindromun aşağıdakı əlamətlərindən biri : Hemorragik səpgilər: purpura, ekximatoz və ya petexiya Üz və boyun nahiyəsində qızartılar İnyeksiya yerində normadan artıq qanaxma Qanaxmalar (burun, ağ ciyər, uşaqlıq, diş əti, mədə- bağırsaq, qanlı qusma və s.) Trombositopeniya (<100,000/uL) VƏ [Davamı növbəti slaydda] Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ) = davamı Şübhəli hal: > 38oC hərarət və hipotoniya ilə müşayiət olunan naməlum etiologiyalı xəstəlik və hemorragiyanın baş verməsinə digər səbəblərin olmaması VƏ: Böyrək çatışmazlığının aşağıdakı əlamətlərindən biri: Proteinuriya Azotemiya Oliquriya və ya anuriya və ya poliuriya Müsbət Pasternatski simptomu (qabırğa-onurğa bucağının həssaslığı) Hematuriya Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ) Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ) Ehtimal olunan hal: Şübhəli halın təyininə uyğun gəlir və aşağıdakılardan ən azı biri müşahidə olunur:Simptomların əmələ gəlməsindən əvvəl 6 həftə ərzində heyvan və insanlar arasında BSHQ hadisəsinin qeyd edildiyi ərazilərdə olmaq Gəmiricilərlə və ya onların ifrazatları ilə təmas Təsdiq edilmiş BSHQ hadisəsi ilə epidemioloji əlaqə BSHQ törədicisi ilə yoluxmaya şübhəli olan materiallarla təmasda olan laboratoriya işçiləri Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ) Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ) Təsdiq olunmuş hal: Laborator testlərin müsbət nəticələri (seroloji, virusoloji, PZR) Suallar?
Dostları ilə paylaş:
