Mikroorganizmlardir

Journal of Advanced Research and Stability 
ISSN: 2181-2608 

www.sciencebox.uz/ 
226
“Prospects for improving the quality of modern continuing education”
 
Special Issue | 2022

murakkab strukturaga ega bo'lgan, tarkibida azot saqlovchi moddalar guruhiga kiradi.
Alkaloidlar o'simliklardan ajratib olinadi, alkaloidlar mikroorganizmlarini o'rganish endi 
boshlanmoqda. Alkaloidlar kuchli farmakologik ta’sirga ega. Ular to'qim alarni qisqartirish 
qobiliyatiga ega bo'lganligi sababli ginekologiyada qo'llaniladi. Bundan tashqari, alkaloidlar 
migren, qon bosim oshganda ishlatiladi. Birinchi izlanuvchanlik ishlarida ovqat ratsioniga 
kiruvchi asosiy hayot uchun kerak bo'ladigan komponentlardan — uglevod, oqsil, yog‘, mineral 
moddalar va suvdan tashqari 1880-y N.I.Lunin tomonidan boshqa moddalar o'rganildi. 
Keyinchalik bu moddalar vitaminlar deb nomlandi (lotincha vita — hayot degan ma’noni 
anglatadi), ya’ni hayot aminlari deb nom oldi. 1956-yil Xalqaro kimyoviy nomenklatura bo'yicha 
vitaminlar quyidagi guruhga bo'linadi: 1. Suvda eriydigan vitaminlar. 2. Yog'da eriydigan 
vitaminlar. 3. Vitaminsimon birikmalar. Vitaminlaming organizmga ta’siri quyidagicha:
Avitaminoz — organizmda 1,2 vitamin yo'qligi. Gipovitaminoz — vitamin yetishmovchiligi. 
Gipervitaminoz — vitaminning organizmda ko'payib ketishi. 1. Yog‘da eruvchi vitaminlar. a) A 
vitamin — A, retinol. Vitamin A asosan tuxum, qaymoq, sut, saryog', mol, buyrak, jigarda 
vatreskabalig'ijigarida mavjud. Kattalar uchun 1 sutkada vitamin A—1 mg tavsiya etiladi. b) D 
vitamin — kalsiferol. D vitamin yetishmovchiligida raxit kasalligi kelib chiqadi. Raxitda bola 
rivojlanishi to'xtaydi. Tish yorib chiqishi kechikadi, tishlaming o'zi esa yemiriladi. Oshqozon 
ichak ishi buzilib, kamqonlikka olib keladi. D vitamin asosan baliq yog'ida, treska balig'i 
jigarida, ikrasida, tuxum sarig'ida va yog'da mavjud. 6 yoshgacha bo'lgan bolalar uchun sutkalik 
vitamin D me’yori 500 dan 1000 xalqaro birlikda. Kattalarga esa 100 xalqaro birlikda tavsiya 
etiladi. d) E vitamin — tokoferol. E vitamin yetishmaganda erkaklarda urug'ning harakati 
susayadi. Mushak to'qimasi paralichi va anemiyaga olib keladi. E vitamin — paxta, jo'xori, pista 
yog'ida va bug'doyda mavjud. E vitamin kattalar uchun sutkada 15 xalqaro birlikda tavsiya 
etiladi. e) K vitamin — filloxinon. K vitamin yetishmasa jigar kasalligi asosan sariq kasalligi va 
ichak kasalligi kelib chiqadi. 
Asosan antibiotiklar ko'p olganda ichak mikroflorasi o'lganda K vitaminni organizmda so'rilishi 
yomonlashadi. K vitamin — ko'katlarda, ismoloq, karam va qovoqda mavjud. 2. Suvda eruvchi 
vitaminlar. a) B, vitamin — tiamin. B, vitamin asosan o'simlik mahsulotlari, go‘sht, baliq va sut 
mahsulotlari, dukkakli — loviya, no'xotda mavjud. B, vitamin yetishmasa, beri-beri (noto‘g‘ri 
yurish) kasalligi, ishtaxani buzilishi, quwatsizlik, anemiya, ozish, asablami buzilishi kuzatiladi. 
B, vitaminning sutkalik normasi kattalar uchun 1,3— 2,5 mg, bolalarga 1,3—1,7 mg. b) B
2
vitamin — riboflavin.
Inson riboflavinning 65—70 % ni non, sut va go‘sht mahsulotlaridan, 30—35 % ni esa ho‘l 
meva va sabzavotlardan oladi. B2 vitamin yetishmasa og‘iz bo‘shlig‘ining yallig‘lanishi, ko'rish 
qobiliyati buzilishi va kamqonlik, yuz terisini shkastlanishiga olib keladi. Kattalar uchun sutkalik 
B2 vitamin normasi 2 mg, bolalar uchun esa 1—2 mg tavsiya etiladi. d) B
6
vitamin — 
piridoksin. B
6
vitamin asosan go'sht, baliq, mol yuragida va buyragida ko‘p. Sutkalik normasi 
kattalar uchun 2 mg. B
6
vitamin yetishmasa teri yallig‘lanishi, o'sishni sekin- lashishi va 
hokazolarga olib keladi. e) C vitamin — askorbin kislota. C vitamin yetishmasa quwat- sizlik, 
ishtahani kamayishi, bo‘y o'smasligi, tish yuvganda milkni qonashi, infeksion kasalliklarga tez 
yo'liqishi va hokazo. C vitamin asosan ko‘katlarda, barglar va sabzovotlarda bo‘ladi. Sutkalik C 
vitamin normasi kattalar uchun 70—120 mg. f)B
12
vitamin — kobalamin. B
12
mikroorganizmlardan sintezlanadi. Bl2 asosan mol jigari, buyragida ko‘p. Sutkalik B
12
normasi 
2—2,5 mkg. 3. Vitaminsimon birikmalar. a) U vitamin — metilmetionin sulfoniy xlorid. U 
vitamin asosan sabzavotlar sharbatida, karomda juda ko‘p. U vitamin oshqozon ichak yo'llari 
yallig'lanishida yaxshi yordam beradi. 
Hulosa. Tabiatda vitaminlar manbai bo`lgan o‘simlik va mikroorganizmlardir. Hozirda Bk 

---