Министрерство высщего и среднего специального образования республики узбекистан

Avtomatlashtirish vositalarining montaji uchun kurilishni tashkil etish loyihasida quyidagi ma’lumotlar bo‘lishi lozi.m:

1. 
   Kurilishning fafigida avtomatika vositalarining montaji hamnazarda tutilishi va bunda bajarish muddati texnologik ob’ektnyangtayyorlanishi bilan bog‘langan bo‘lishy kerak;
   
2. 
   Dispetcherlik, operatorlik va alparatlar xonalari, shuningdek,datchiklar joyi. tonnel va kanallar kurilish muddati ilgariroqkurilishi kerak.
   

Tayanch iboralar:
Asboblarning montaji, sozlash ishlari, avtomatika tizimlarining xayotssikli, me’yoriy hujjatlar, ko‘rsatma materiallar, blokli montaj, ishchi yaizmalar, texnik loyiha, industrial montaj.


Nazorat savollari:

1. 
   Avtomatlashtarish tizimlarining qayotiyssikli, bosqichlari hakidanimalarni bilasiz?
   
2. 
   Avtomatika vositalarining montajiga kanday ishlar kiradi?
   
3. 
   Avtomatika vositalarining sozlashiga kanday ishlar kiradi?
   
4. 
   Montaj va sozlash ishlari uchun qanday me’yoriy va texnik hujjatlarasos bo‘ladi?
   
5. 
   Texnik loyiha hujjatlari tarkibi haqida ma’lumot bering.
   
6. 
   Ishchi chizmalar tarkibiga kanday hujjatlar kiradi?
   

Adabiyotlar: .

1. 
   Texnologik jarayonlarni boshkarish sistemalari. YUsufbekov N. R. vaboshkalar.T. , O‘qituvchi, 1997, 3- 7 betlar. '
   
2. 
   Montaj sredstv izmereniy i avtomatizatsii. Pod. red. A. S. Klyueva. &■e izd. , M. , Energoatomizdat, 1988, str. 5- 8.
   
3. 
   Proektirovanie, montaj i ekspluatatsiya sistem avtomatizashsh vpishevoy promnshlennosti. Tregub V. G. i dr. . Agropromshdat 1991str. 211- 214.
   

16-MA’RUZA. MONTAJ, SOZLASH VA TAYYORLASH ISHLARIDAGI JIHOZ VA ASBOBLAR.
Reja:

1. 
   Montaj ishlarining ishlab chikarilishini taierlash tartibi.
   
2. 
   Montaj boshkarmalarining tarkibi.
   
3. 
   Montaj va sozlashda muxandislik xizmati.
   
4. 
   Sozlash ishlarining boskichlari.
   
5. 
   Montaj oldi tekshirishlari.
   

Avtomatlashtirish sistemalarining montaji loyiqa va amaldagi texnik talablar asosida bajariladigan murakkab ishlar. kompleksidap iborat bo‘lib, u uch bosqichdan iboratdir:

1. 
   Montaj ishlarining ishlab chikarishni tayyorlash;
   
2. 
   Montaj ishlari;
   
3. 
   O‘rnatilgan asbob va avtomatlashtirish sistemalarini topshirish.Montaj ishlab chiqarilishini tashkil etishga injener-texnik moddiy texnika va tashkiliy ishlar tayyorgarliklari kiradi.
   

Injener-texnik ishlarida avtomatlashtirish loyihalash bilan tapishish, uni taxlil etish va ishlab chiqarish ishlari loyixasini yaratishdan iboratdir. Moddiy-texnik tayyorgarliklarida material. montaj buyumlari, detal va konstruksiyalari. montaj bloklari va kjmlarining yig‘masi, jihozlarni komplektlash kabilar kiradi. Tashkili;! tayyorlash ishlarini [ob’ektda] kerayuti xona^^ar (sklad, ustaxona) ajratish, montaj brigadatariii komplektlash, texnologak jixozlar va truboprovodlarga shtuierlarni payvandlash kabi kelgusida asbob va avtomatlashtirish vositalarini montajida kerak bo‘ladigan ishlar kiradi.
Montaj ishlari boskichida asbob va avtomatlashtirish sistemalarini o‘rnatish va ularni bir- birlari bilan ulash ishlaridan iborat.
Montaj ishlari kuyidaga guruhlardan iborat:

1. 
   Birlamchi o‘lchov o‘zgartirgichlari va olish qurilma^arining montaji;
   
2. 
   Asbob, rostlagach va ijro kurilishlar montaji;
   
3. 
   SHchit va pulьtlar montaji;
   
4. 
   Trubali uzatishlar montaji;
   
5. 
   Elektr uzatishlar montaji.
   

Butun montaj ishlari tugagandan so‘ng o‘rnatilgan asbob va avtomatlashtirish vositalarini ishga tushurish va sozlash ishlari uchun topshiriladi.
Montaj ishlarini ixtisoslashgan montaj tashkilotlari bajaradi. Buning uchun sanoat korxonasi bilan shartnoma tuziladi, shartnoma to‘gridan- to‘g‘ri korxona- buyurtuvchi bilan yoki bosh pudratchi bilan tuzilishi mumkin. SHartnomada montaj ishlarining xajmi, muddati, texnik xujjatlar ta’minoti, texnik vositalari bshtan ta’minlashlar bo‘lishi kerak.
Montaj ishlarini montaj boshqarishi bajaradi. Uni tarkib tuzilishini kurib chikamiz.



Boshkarish apparati:
Ishlab chikarish texnikasi bo‘limi, reja bo‘limi, buxgalteriya, ta’minot bo‘limi, bosh mexanik, kadrlar bo‘limi; Bu bo‘lim xodimlarining mikdor ish hajmi, ob’ektlarning joylashgan xududlariga bog‘lik.
Ishlab chikarishni tayyorlash bo‘limi ishlab chiqarish loyihasi, injenerlik-texnik va tashkiliy tayyorlash ishlari bilan shug‘ullanadi. Bu bo‘lim bevosita boshkarma bosh injeneriga bo‘ysunayai va uning tarkibida ishlab chikarishni tayyorlash, loyixa- smeta va komlektlash guruxlaridan iborat bo‘lishi mumkin.
Montaj- tayyorlash bo‘limi yoki ustaxonalari montaj ishlari uchun zarur bo‘lgan moddiy- texshps tayyorlash ishlari bshtan shug‘ullanadi. MTB kuyidash bo‘limchalar bo‘lishp mumkin: slesarlik ishlarini tayyorlash, truba tayyorlash ishlari; Yig‘ish.
Montaj bo‘limi boshkarmaning asosiy ishlab chiqarish bo‘limi bo‘lib, yirik zavod yoki kurnlishlarda tashkil etiladi. Ularda montaj ishlarining hajmigz qarab prorablik xizmati xam bo‘lishi mumkin.
2. Injenerlik xizmati
Ishlab chikarishni tayyorlash, yangi progressiv konstruksiyalar va materiallardan foydalanish, mexnatni tashqil etish montaj tashkilotlarining texnik xizmati vazifasiga kiradi. Ishlab chikarishni tayyorlash (UPP), loyiha, konstruktorlik qismlari, ishlab chikarish- texnik bo‘limlari bosh mexanik xizmati bilan birga montaj tashkilotining injenerlik xizmatini tashkil etadi.
Bularni ish tarkibiga quyidagilar kiradi;

1. 
   Ishlab chikarnsh ishlarining loyihasini tayyorlash;
   
2. 
   Ob’eklarda industrial va to‘la yisha montajlarni bajarish uchun chizma,xujjatlarni tayerlash;
   
3. 
   Montaj uchastkalarining ishini va mexanizatsiya vositalaridanfoydalanishni nazorat etib turish.
   

. Montaj- tayyorlash bo‘limlari