Министрерство высщего и среднего специального образования республики узбекистан

SHuningdek ularning vazifasiga, texnik xarakteristikalariga muvofikligi, texnik xususiyatlari, ya’ni montaj va foydalanish xujjatlari, zavod pasporti ko‘rib chikshtadi. Asbobni o‘rnatish joyi loyixaning ishchi chizmalari asosida aniklanadi. Vositalar o‘rnatiladigan erda butun qurilish ishlari, xamda texnologik uskunalarni joylashtirish kabi ishlar tugallangan bo‘lishi ksrak. Temperatura asboblarini o‘rnatiladigan tuynuklar, olish kurilmalari texnologik jixozlarni o‘rnatuvchi tashkilotlar zimmasidadir. Sezgir elementlarni o‘rnatganda o‘lchash muhitining xakikiy haroratini tavsiflaydigan, shuningdek, montaj, sozlash va xizmat ko‘rsatishda kulaylik kabi shartlar e’tiborga olinishi lozim.
Montaj kilganda o‘lchash anikdigini ta’minlovchi shartlar:

1. 
   Sezgir elementni kabul qiluvchi kismi, masalan simoblitermometrni simobli kismi, termoparaning issik payvandliuchi, qarshilik termometrining faol (aktiv) kismi,o‘lchanayotgan muhit oqiminining markazida yokitruboprovodning o‘qida bo‘lishi kerak. Buning uchun turliuzunlikka ega bo‘lgan termometrlar qo‘llaniladi. Agardatruboprovodning diametri kichik bo‘lsa termometr o‘qiganisbatan 30° yoki 45° burchak ostida o‘rnatiladi; yoki bo‘lmasamtrubolrovodning diametri shu erda kengaytirilgan bo‘lishikerak.
   
2. 
   Turli drosselli qarshiliklar (ventil, toraytirishkurklmalari, zadvijka) bo‘lsa, truboprovodning diametrshxan uchmarotaba katta bo‘lgan masofada bo‘lishi kerak.
   
3. 
   Tashqi issikdik manbalari ta’siridan holi bo‘lishi, agarbuning iloji bo‘lmasa- ximoya ekrailari o‘rnatilishi kerak.Termometrlar poldan 1,5 -t- 1,8 m balandlikka o‘rnatiladi;
   

buning iloji bo‘lmasa zina, narvon, maydonchalar nazarda tutilishn kerak.
YUkori namlik, tebranishli va agressiv bug‘ va gazlar ta’siridan holi bo‘lishi kerak.
Suyuklik termometrlari ikki xil usulda, ya’ni ximoya qobikli (gilьza) va usiz o‘rnatilishi mumkin. Ximoya qobig‘i termometrlarning sinishidan saklaydi va ularni uskuna -jixozlarga mustahkam o‘rnatish imkonini beradi. Kechikish vaqtini (inersiya) kamaytirish maqsadida muhit xarorati 150° S bo‘lsa - mashina yog‘i, undan yuqori bo‘lsa metalli qobiq-qizil mis qirindilari bilan to‘ldiriladi. Termometrlar noto‘g‘ri o‘rnatilganda o‘lchash hatosi 10 ~ 15% ga etishi mumkin.
Agarda truboprovodning diametri 200mm dan kichik va u gorizontal joylashgan bo‘lsa, truba o‘qiga kiya xamda oqimga qarshi Urnatiladi; diametri 200mm dan katta bo‘lsa truba o‘qiga oerpendikulyar o‘rnatish mumkin. Vertikal trubalarda termometr doim qiya joylashtiriladi; buqsa oqim pasdan yuqoriga harakatda bo‘lishi kerak; aks qolda suyukdik termometrlarini o‘rnatish tavsiya etilmaydi.

Manometrik termometrlarning termoballoyi ham xuddi suyuqlik termometri kabi o‘rnatiladi. Asbob kapillyariga kuyidagicha talablar bor: kapillyar yoyilganda keskin bukilish va mexanik ta’sirlardan eqtiyot bo‘lishi kerak; bukilish radiusi 20mm dan kam bo‘lmasligi, kapillyar devorlar bo‘ylab o‘tkazilishi yoki truba va po‘lat qutilar himoyasida bo‘lyshi kerak.
Qarshilik termometrlari misli (TSM) va platipali (TSP) bo‘ladi.
Odatda karshilik termoietrlari bilan o‘lchov asbobi orasidagi masofa kat^ga bo‘lishi mumkip. SHuning uchun ulash simlarining kesim yuzasi - 1,5mm² va ular misli bo‘lishi kerak.
Karshilik termometrini mu\itga tushirish masofasini sezgir element uzunligiii hisobga holda tanlanadi. Masalan: platipali qarshilik termometrlarida u 30 - 120mm va mislida -bOmm atrofida. Demak, kdrshilik termometrining uchi oqim o‘kidan platina (R1) bo‘lsa - 50 70mm ; mislida 25 - ZOmm bo‘lishi lozim. Truboprovod diametri 50m,vdan kam bo‘lsa, maxsus kenganpsh erlariga joylashtiriladi. O‘rnatishdan oldin izolyasiyasi megoommetr orkali 500 volьtgacha kuchlanish bilan tekshiriladi va u 20 Mom dan kam bo‘lmasligi kerak. 2, 3, 4-rasmlarda xarorat sezgar elementlarining montaji va ularni ikkilamchi asbobga ulash sxemasi keltirilgan.


Standart termoparalarning xromel- kopelli (TXK), xromel-alyumelli (TXA), platinorodiy-platinali (TPP) kabilari keng qo‘llaniladi.
Ularni montaj qilganda termoparaning ishchi uchi oqim o‘rtasida bo‘lishi lozim. Termoparani ulaganda uning kutblariga aloxida e’tibor berish kerak. Ikkilamchi asboblar montaji: