MODEL ƏMSALLARININ PARAMETRİK İDENTİFIKASIYASI Soltanlı Gülər Şahin qızı Sumqayıt Dövlət Universiteti gsoltanli@inbox.ru
Katalitik krekinq prosesinin modelləşdirilməsinin əsas mərhələsi reaksiyaların bütün növlərində bütün ayrı-ayrı komponentlərin kimyəvi çevrilmələrini nəzərə almaq mümkün olmadığına görə karbohidrogen çevrilmələrinin modelləşdirilmiş mexanizminin təsviridir. Nəticə etibarilə, katalitik krekinq prosesinin reaksiya mexanizmi sxeminin modelləşdirilmiş təsvirinə ehtiyac var. Eyni zamanda rəsmiləşdirmə səviyyəsi riyazi modelin işlənmiş xammalın tərkibindəki dəyişikliklərə həssaslığını təmin etməlidir. Toplanmaya (modelləşdirilməyə) yanaşma onların reaktiv qabiliyyətlərinin nəzərə alınmasına əsaslanır.
Katalitik krekinq reaksiyalarının termodinamik parametrləri, molekulların elektron quruluşunu hesablamaq üçün kvant kimyəvi üsulları tətbiq edən Gauss proqramı istifadə edilərək hesablanmışdır. Katalitik krekinq prosesinin reaksiyalarının termodinamik parametrlərini hesablamaq üçün kvant mexanikası metodlarına əsaslanan DFT (sıxlıq funksional nəzəriyyəsi) metodu və hesablamaları sadələşdirmək üçün eksperimental məlumatlardan əldə edilmiş parametrlərdən istifadə edən yarımpemirik PM3 metodu istifadə edilmişdir. . DFT metodu əsas hesablama metodu seçilmişdir. Nəzəri yaxınlaşma 3-21G bazası olan B3LYP modeli (Lee Yang-Para elektron korrelyasiyasından (LYP) istifadə edərək Beckenin sıxlıq funksional nəzəriyyəsi (B3)) idi. Reaksiyalara qatılan maddələrin modelləri GaussView proqramında hazırlanmışdır.
Katalitik krekinq prosesinin reaksiyalarının termodinamik analizi nəticəsində, proses reaksiyalarının 504 ° C temperaturda və 1,08 MPa təzyiqdə izobarik-izotermik potensiala görə davam etmə ehtimalı müəyyən edilmişdir. HTT TPU kafedrasında aparılan laboratoriya tədqiqatlarının nəticələri nəzərə alınaraq KT-1/1 sənaye qurğusundan alınan eksperimental məlumatların təhlili əsasında katalitik krekinq prosesinin reaksiyalarının siyahısı tərtib edilmişdir.
Başlanğıcda DFT metodu və empirik PM3 metodu ilə aşağı molekulyar ağırlıqlı karbohidrogenlər üçün termodinamik parametrlərin hesablanması nəticələri cədvəl dəyərləri ilə müqayisə edildi.