Modellяrin təHLİLİ vя müqayisяsi

Teyl Kriteriyası

Нефт щасилатында рягс просесляринин йаранмасы бир чох амиллярдян асылыдыр. Бунлардан майенин гуйу дибиня гейри-бярабяр ахыны, эеолоjи сябябляр, сулашма фаизи, нефтин физики-кимйяви хцсусиййятляри вя с. эюстярмяк олар.
Бунунла ялагядар олараг гуйуларында оптимал реjимин сечилмяси цчцн мядян мялуматларынын Тейл критерийасыны тятбиг етмякля интерпретасийа олунмасы цсулундан истифадя едилмяси тяклиф едилир.
Тейл критерийасы кечид просесляринин характер нюгтялярини цзя чыхармаьа имкан верир. Biz Theil kriteriyasından, tətbiq etdiyimiz modellərin bir-biri ilə müqayisəsini etmək, hansı model bizim istədiyimiz vəziyətə uyğun olduğunu tapmaq, diger modellərdən fərqliliyini tapmaq üçün istifadə etdik.
Ümumi olaraq bu və buna oxşar üsullardan istifadə edərkən, onların qabiliyətlərini yaxşı bilmək lazımdır. Theil kriteriyasını digər üsullardan ayıran və proses vaxtı istifadəçiyə köməyi olan ən böyük xüsusiyəti, onun göstəricilərin sayından asılılığının olmamasıdır. Bu da bizə bir-birindən fərqlənən, ayrı sahələrdən olan, başlanğıcı və sonu, göstəricilərinin sayı da fərqli olan iki və ya daha çox qrupu bir-biriylə müqayisə etmə imkanı verir.
Тейл ямсaлы ашаьыдакы дцстурла иля мцяййян олунур.
(3.3)
N – göstəricilərin sayı; y_model – model göstəriciləri; y_fakt – fakt göstəriciləri

6. 
   Və 8. MODELLƏRİN NÖVLƏRİ (en yaxsisinin secimi)
   

Neft-qaz-çıxarmada prosseslərin öyrənilməsi zamanı elə bir vəziyyət meydana çıxa bilər ki, bu zaman müəyyən olunmuş məlum sinifdən ən yaxşı modelini seçmək lazımdır. Bu zaman, artım prossesi ayrılıq da yığılmada əldə olunmuş əyrilər, aşağıdakı model görünüşündə olur
;
;
;
;
.
Modelin seçilməsi və onun əmsalının müəyyən olunmasının mettodlarından biri eyniləşdirmə üsuludur və bu üsul asılıdır: fərz edək ki, X və Y arasında müəyyən olunmuş asılılıq var. Fərz edək ki, onlar bir-birndən xətti asılıdırlar. Verilimiş X və Y-i müəyyən edib qrafikdə qeyd etsək, müəyyən etmək olar ki, X və Y- arasındakı asılılıq xətti asıllığa yaxındır və həmçinin müəyyən edə bilərik ki, seçdiyimiz model uyğundur yoxsa yox.

6. 
   ƏN KİÇİK KVADRATLAR ÜSULU VƏ ONUN MƏQSƏDİ.
   

Məhsuldarlıq əmsalını bir tənlik kimi qəbul etsək reqresiya tənliyini düz xətt tənliyi kimi yaza bilərik:
(1)
harada ki, x- faktor əmsalı; y-məhsuldarlıq əmsalı: a və b - bərabərliyin parametrləridir.
Parametrləri tapmaq üçün ən kiçik kvadratlar üsulundan istifadə edirik və S= funksiyasının minimumunu tapırıq. S funksiyası hesablanmış qiymətlərin kvadratı olub, iki məchul a və b dən asılıdır, S=S(a,b). Bu funksiyanın ekstremumu dəyişənlərin xüsusi törəmələrinin sıfra bərabərləşdirilməsi ilə tapılır.

və ya



və ya

haradan ki,

Sonda isə sistem alırıq:

9.Qiymətləndirilmə üsulları.
Yataqların neft-qaz ehtiyatlarının miqdarının hesablanması, təxmini üçün yatağın istismar öncəsi ve istismar başlanğıcından başlayarak son işlənmə dövrünə qədər olan, müxtəlif ve fərqli zaman intervallarında proqnozu için olan təxmin metodları ümumi olaraq bir-birlərinden tətbiq olunma intervalları və onların ehtiyac duyduğu informasiyası, tətbiqindəki çətinlikləri, nəticənin dəqiqliyi, iqtisadi yöndə sərfəli olub-olmamaları və dəyişməzikləri ilə fərqlənirlər. Ümumi olaraq istifadə olunan üsullar isə sırasıyla analoji üsul, həcm üsulu, material balans üsulu, düşme əyrisi (decline curve) və müasir zamanda istifadə olunan lay simulyasiyasıdır. Aşağıda, bu metodlardan geniş istifadə edilən üsullar haqqında ətraflı məlumat verilmişdir.