“moliya” fanidan O’quv-uslubiy qo'llanma bilim sohalari

Kutilayotgan inflyatsiya = 5% 
Kutilayotgan YaMM o’zgarishi = 2% 
va: 
Foiz stavkasidagi kutilayotgan o’zgarishlar = 0% 
Bozorda kutilmagan voqea hodisalar natijasida haqiqiy o’zgarishlar va 
kutilyotgan o’zgarishlar o’rtasidagi farq 
F
1
= Kutilmagan voqea hodisalar natijasida inflyatisya o’zgarishi 
= Haqiqiy inflyatsiya – Kutilayotgan inflatsiya 
= 7 % - 5 % 
= 2 % 
Shunga o’xshash: 
F
YaMM
= Kutilmagan voqea hodisalar natijasida YaMM o’zgarishi 
= Haqiqiy YaMM – Kutilayotgan YaMM 
= 1 % - 2 % 
= -1 % 
va: 
F
r
= Kutilmagan voqea hodisalar natijasida foiz stavkasi o’zgarishi 
= Haqiqiy foiz stavkasi – Kutilayotgan foiz stavkasi 
= - 2 % - 0 % 
= - 2 %
 
Aksiyalar daromadining tizimli riskga umummiy ta’siri, qo’yidagicha 
hisoblanadi: 
m = Daromadning tizimli riskdagi qismi 
= β
l
 * F
l
+ β
YaMM
*F
YaMM
 + β
r
*F
r
 
= [2 * 2 %] + [1*(-1 %)] + [(-1,8)*(-2%)] 
= 6,6 % 
Aksiyalarning umummiy riskli qismining tizimsiz risk qismiga bog’liqligi: 

---

165 
m
 + e = 6.6% + 5% = 11.6% 
Oxirgi, yil uchun aksiyalardan kutilayotgan daromad 4 % bo’lsa, umummiy 
daromad 3 ta komponentlardan qo’yidagicha bo’ladi: 
R = R+ m + 
e
 
= 4% + 6.6% + 5% 
= 15,6% 
Biz izlayotgan model 
faktor modeli
deb ataladi va risklarning tizimi 
manbasi, bizdagi F, faktorlar deb ataladi. Aniqroq aytadigan bo’lsak, har bir 
aksiyaning daromadini ishlab chiqaradigan model 
k – factor model
deyiladi.