“moliya” fanidan O’quv-uslubiy qo'llanma bilim sohalari

Foydalilik funksiyasi va egri chiziqlar

---

195 
20.1-rasmdagi 3 ta egri chiziqlardagi investor qabul qilaydigan foyda 
gorizontal o‘q bo‘yicha kattarib boradi, chunki har bir egri chiziq quyidagisidan 
ko‘ra ko‘proq foyda qaytaradi har bir risk darajasiga ko‘ra. SHunaqa qilib, u3 da 
ko‘rsatilgan foydalilik eng kattasi va u1 dagi eng kichigi hisoblanadi.
118
Berilgan risk darajasidagi eng katta tahminiy foyda qaytaraydigan investitsiya 
samarali investitsiya deyiladi. Samarali investitsiya qurish uchun investorlar o‘zini 
investitsiya kiritish jarayonida qanday tutishini faraz qilish lozim. Eng asosiy faraz 
esa bu investorlar riskka qarshi insonlardir. Riskka qarshi investor degani bu bir xil 
tahminiy foydali ikki xil riskli investitsiyani tanlash kerak bo‘lganda riski kamini 
tanlaydigan investorlardir. 
Tanlangan investitsiyada investor o‘zining riskka bo‘lgan normasini belgilab 
olgan holda foydasini maksimallashtirish choralarini izlaydi. Boshqachasiga esa, 
investor foydani kamaytirmagan holda riskni minimallashtirish yullarini qidiradi. 
Taklif qilingan samarali investitsiyalar ichida investor tomonidan ko‘proq ma’qul 
ko‘rilgani optimal investitsiya deyiladi. 
2 Riskli aktivli investitsiyasini tanlash 
Riskli aktiv degani kelajakda foyda kelishi aniq emas aktiv degani. 
Qimmatbaho qog‘ozlar bozori riskli aktivlar ustiga qurilgan, sababi kelajak 
dividendlari haqida aniq ma’lumot bo‘lmaydi va investor sotishni hohlaganda 
qanchaga sota olishini bilmaydi. Obligatsiyalar uchun ham bu fikr o‘zgarmaydi 
sababi buning ham foyda kelishini to‘xtab qolishi riski mavjud. 
SHuningdek, kelajakda foyda qaytishi aniq bo‘lgan aktivlar ham mavjud. 
Bunaqa aktivlar risksiz aktivlar hisoblanadi.Risksiz aktivlar AQSH hukumatidagi 
qisqa muddatli obligatsiyalar ka’bi ta’riflashimiz mumkin. Masalan, investor 
AQSH hukumati garovini satib olsa bir yillik muddatga va uni bir yil saqlashga 
reja qilsa, foyda haqida hech qanday tushunmovchilik bo‘lmaydi. CHunki investor 
biladiki, garovning so‘nggi muddati bir yil va shu bir yilni oxirida hukumat 
oldindan belgilangan summani to‘lab beradi. 
Hozir biz riskli aktivlarning haqiqiy va kutilgan foydalarini va riskli aktivlar 
investitsiyasini aniqlash va o‘lchashga tayyormiz.