197
natijalarning aktivlardagi tahminiy sodir bo‘lishi hisoblanadi. Ehtimolli
taqsimlanishni inobatga olgan holda, tasodifiy o‘zgaruvchining kutilgan qiymati
bo‘lishi mumkin bo‘lgan natijalarning o‘rtacha ulushi hisoblanadi. Ulush esa
mumkin bo‘lgan natija bilan bog‘langan tahmin hisoblanadi.
Bizning holatda esa, tasodifiy o‘zgaruvchi bu i aktivining noaniq qaytimi
hisoblanadi. Mumkin bo‘lgan qaytim foizi uchun ehtimolli taqsimlanishga ega
bo‘lgan holda, i aktivining kutilgan qaytim foizi mumkin bo‘lgan natijalarning
o‘rtacha qiymatiga teng. “Aktiv qaytimining kutilgan qiymati” terminidan ko‘ra
biz shunchaki “kutilgan qiymat” terminin ishlatamiz. Matematik ko‘rinishda
aytaydigan bo‘lsak, i aktivi qaytimining kutilgan qiymati quyidagi ko‘rinishga ega:
E(R
i
) = p
1
R
1
+p
2
R
2
+…+p
N
R
N
(4)
Bu erda:
R
n
– i aktivi qaytimining n-chi mumkin bo‘lgan foizi
P
n
- i aktivining n qaytim foiziga erishish ehtimolligi
N – qaytim foizi uchun mumkin bo‘lgan natijalar soni
Mumkin
bo‘lgan
natija
XYZ
aktividagi
qaytim(%)
ABC
aktividagi
qaytim(%)
Sodir bo‘lish
ehtimolligi
(%)
XYZ
aktividagi
qaytim
*
ehtimollik
ABC
aktividagi
qaytim
*
ehtimollik
1
12
21
18
0.0216
0.0378
2
10
14
24
0.0240
0.0336
3
8
9
29
0.0232
0.0261
4
4
4
16
0.0064
0.0064
5
-4
-3
13
-0.0052
-0.0039
Jami:
100
0.0700
0.1000
Kutilgan
qaytim
7%
10%
Ushbu jadvalda ikkita o‘ylab topilgan aktivlar (aktiv XYZ va aktiv ABC)
uchun ehtimolli taqsimlanishni ta’minladik. XYZ aktivi uchun kutilgan qaytim 7%
va ABC aktivi uchun 10% ni tashkil qildi.
Investitsiya riskini hisoblash
Lug‘atlarda riskni “yuqotishga yoki jarohatlanishga olib kelaydigan, xavf
yoki qo‘rqinch” deb tarjima qilishadi.Investitsiyalar orqali investorlar riskni
tavsiflash uchun bir qancha so‘zlar o‘ylab topishdi. Markowitz risk tushunchasini
bir qancha aralash statistic ko‘rsatkichlar orqali ifodaladi. U investitsiya riskini
investitsiyalar farqlari va investitsiyalar o‘zgarishlari yig‘indisi sifatida ta’rifladi.
Investitsiya riskini o‘lchash uchun investitsiyalar orasidagi o‘zaro ta’sir va
o‘zgarish tushunchasini kiritilishi, investitsiyalar jamiyati tushunchalarini butunlay
o‘zgartirib yubordi.
Dostları ilə paylaş: