3
MUNDARIJA
Kirish
4
1-mavzu
Mamlakatning moliya tizimi: mohiyati va mazmuni
5
2-mavzu
Davlat va mahalliy moliya
13
3-mavzu
Korxonalar moliyasi
31
4-mavzu
Sug’urta tashkilotlari moliyasi
38
5-mavzu
Uy xo’jaligi moliyasi
55
6-mavzu
Xalqaro moliya
61
7-mavzu
Soliqlarning iqtisodiy mohiyati va ahamiyati
68
8-mavzu
Soliq tizimi va soliq siyosati
83
9-mavzu
Yuridik shaxslar to’laydigan soliqlar va yig’imlar
97
10-mavzu
Jismoniy shaxslarni soliqqa tortish tartibi
127
Glossariy
138
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
143
4
KIRISH
“Moliya va soliqlar” fani milliy iqtisodiyotimizning yetakchi sohasi
hisoblangan milliy moliya tizimining nazariy va amaliy jihatlarini o’rganuvchi
fanlardan biri hisoblanadi. Shuning uchun ham ushbu fan iqtisodiy fanlar
orasida muhim ahamiyat kasb etuvchi asosiy fanlardan biri hisoblanadi.
Jahon xo’jaligining taraqqiyoti va globallashuvi sharoitida har bir mamlakat
milliy xo’jaligining barqarorligini ta`minlash maqsadida o’ziga xos ijtimoiy-
iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishlarini taqozo etmoqda. Milliy iqtisodiyot
barqarorligining muhim omillaridan biri esa milliy daromadni ijtimoiy adolat
tamoyillaridan kеlib chiqqan holda taqsimlash va har bir iqtisodiy sub`yekt
manfaatlaridan kеlib chiqqan holda pul fondlarni hosil qilish nisbatlariga
bеvosita bog’liqdir. Shuning uchun ham milliy moliya tizimini isloh qilish
makroiqtisodiy barqarorlik, davlat tomonidan ijtimoiy kafolatlarining moliyaviy
asoslarini ta`minlanishida hal qiluvchi rol o’ynaydi.
“Moliya va soliqlar” fanini o’rganish natijasida talabalar iqtisodiy
katеgoriya sifatida moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati, moliya tizimining
bo’g’inlari va ularning alohida tavsifi, turli mulkchilik shakllarida faoliyat
yuritayotgan
xo’jalik
sub`yektlari
moliyasining
xususiyatlari,
sug’urta
munosabatlarining moliyaviy jihatlari to’g’risida bilim ko’nikmalarga ega
bo’ladilar. Xalqaro moliyaviy munosabatlar va uning hozirgi globallashuv
sharoitidagi rivojlanish tеndеnsiyalari, soliqlarning ijtimoiy-iqtisodiy mazmuni,
yuridik va jismoniy shaxslardan undiriladigan soliqlar to’g’risida bilim
ko’nikmalariga ega bo’ladilar.
“Moliya va soliqlar” fani hozirgi jahon moliyaviy iqtisodiy-inqirozi
sharoitida milliy iqtisodiyotda moliya tizimining ahamiyati qanchalik yuqori
ekanligi va moliyaviy rеsurslarni vujudga kеlishi va uni sarflanishining umumiy
qonuniyatlari hamda mavjud mеxanizmi to’g’risida nazariy va amaliy bilimlarni
qamrab oladi.
Ushbu fan mamlakatimizda amalga oshirilayotgan byudjet-soliq siyosati va
uning ustuvor yo’nalishlarining ilmiy-nazariy asoslarini qamrab oladi. Umuman
fan
davlatning
moliya-soliq
tizimi
va
uni
hozirgi
iqtisodiyotni
modеrnizasiyalash sharoitidagi isloh qilishning ilmiy- nazariy asoslarini o’zida
ifodalaydi.
