Mövzu № Bankların qiymətli kağızlarla əməliyyatları plan

Qiymətli кağızlar bazarının yeni alətlərinə istehsal qiymətli kağızların müxtəlif növləri, yeni qiymətli kağızların yaradılması və formaları daxildir.

Yeni ticarət sistemlərinə alıcı və satıcı arasında bir­ba­şa əlaqələrsiz, ticarətin tam və avtomatlaşdırılmış rejimində, müa­sir rabitə vasitələrilə, kompyuterləşmə ilə həyata ke­çi­ril­mə­si daxildir.

Yeni bazar infrastrukturuna yeni informasiya siste­m­lə­ri, klirinq və hesablaşma sistemləri aiddir.

Sekyuritizasiya – pul vəsaitlərinin ənənəvi formalardan qiymətli kağızlara, həmçinin iri investorlar kütləsi üçün əl­verişli olan qiymətli kağızların bir formadan digərinə keçid meylidir.

Bu gün qiymətli кagızlar bazarının inkişafını ləngidən əsas problemlərdən biri sahibkarlıq fəaliyyəti subyektlərinin aşağı səviyyəli investisiya aktivliyinin оlmasıdır. Bu bir neçə səbəbdən meydana gəlib:

- İlk növbədə iqtisadiyyatda mövcud problemlər və özəl sektorun aşağı investisiya imkanları ilə bağlıdır;

- Aşağı investisiya aktivliyi problemi ödəməmələrin də­rin­­ləşməsi ilə daha da genişlənir;

- Bank sistemində mövcud problemlər, real sektor iş­ti­rak­çılarının kredit resurslarından lazımi səviyyədə faydalana bilməməsi ilə əlaqədardır.

Digər tərəfdən fond bazarının əsas səciyyəvi xüsu­siy­yəti aşağıdakılardır:

- Kiçikhəcmli və qeyri-likvid olması;

- Makroiqtisadi səviyyədə “düzgün tərtib” olunmaması (fond bazarında iştirakçılar arasında düzgün proporsiyaların müəyyənləşdirilməsi və s. )

- Maddi bazanın, ticarət texnologiyalarının, tənzim оlu­nan və məlumatlanma infrastrukturlarının inkişaf etməməsi;

- Dövlət tənzimləmə sisteminin parçalanması, bir çox tən­zimləmə funksiyalarının ayrı-ayrı idarəetmə orqanlarında təkrarlanması, vahid tənzimləmə konsepsiyasının hazırlan­ma­ması;

- Qiymətli kağızlarla bağlı olan bütün risklərin yüksək səviyyədə olması;

- İnvestisiya böhranının bərqərarlaşması;

- Spekulyativ dövriyyənin aradan qaldırılmaması və s.

İnvestisiya məqsədilə maliyyə resurslarının əsas hissəsi qiymətli kağızlar bazarında əsasən korporativ qiymətli kağızlar sektorunda formalaşır. Bu gün isə qiymətli kağızlar bazarının çox hissəsi dövlət qısamüddətli istiqrazların payına düşür. Bu isə, öz növbəsində, maliyyə vəsaitlərinin lazımi sə­viyyədə və düzgün yerləşdirilməsini qeyri-mümкün edir.

Qiymətli кagızlar bazarının inkişafı müxtəlif növ ka­pital bazarının fəaliyyətinin birləşməsi ilə səciyyələnir. Bir tə­rəf­dən, QKB kapitalları özünə cəlb edir, digər tərəfdən isə qiy­mətli kağızlar mexanizmi vasitəsilə kapitalları digər tərəfə yö­nəldir, beləliklə də, onların inkişafına şərait yaradır.

Lakin bütün bu problemlərin mövcudluğuna baxmaya­raq ölkəmiz üçün zəruri olan bu bazar strukturu gələcəkdə yüksək templərlə inkişaf edəcəkdir. Belə ki, özəlləşdirmə pro­se­sinin davam etməsi, iri korporasiyaların, holdinq struk­tur­la­rı­nın yaranması, bununla da iri səhmdar cəmiyyətlərinin for­malaşması qiymətli кagızlar bazarının lazımi səviyyədə bər­qərar olmasına və milli şirkətlərimizin səhmlərinin dünya birjalarında iştirakına şərait yaradacaq.