Mövzu №1: ″″″″ darəetmənin, dövlət idar
Sual 2. ctimai qayda, ictimai t
Yüklə 5,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- yürü şü formasında keçiril ərs ə, onun t əklif olunan mar şrutları v ə s. Bar əsind ə danı şılan t ədbirl
- xarakteriz ə olunur.
|
Sual 2. ctimai qayda, ictimai təhlükəsizlik və ictimai mənəviyyat əleyhinə olan inzibati xətalar 241
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 12-ci maddəsinin 1-ci bəndinə əsasən: ″ nsan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının təmin edilməsi dövlətin ali məqsədi…″ kimi müəyyən edilmişdir. Konstitusiyamızın 24-80-cı maddələrinə müvafiq olaraq insan və vətəndaşların konstitusiyon hüquqlarının, azadlıqlarının və vəzifələrinin təmin edilməsi Respublikamızda ictmai qaydanın qorunması və ictimai təhlükəsizliyin təmin edilməsi səviyyəsindən çox asılıdır. ″ Polis haqqında″ Azərbaycan Respublikası Qanununun 4-cü maddəsinə əsasən polisin fəaliyyətinin əsas istiqamətlərindən biri olan ″ictimai qaydanın qorunması və ictimai təhlükəsizliyin təmin edilməsi″ bilavasitə Respublikada ictimai qaydanın qorunmasının və ictimai təhlükəsizliyin təmin edilməsinə yönəldilmişdir. Polisin bu fəaliyyət istiqaməti ictimai qayda, ictimai təhlükəsizlik və ictimai mənəviyyat əleyhinə olan inzibati xətaların xəbərdar edilməsinə və onların qarşısının alınmasına xidmət edir. ctimai qayda, ictimai təhlükəsizlik və ictimai mənəviyyat əleyhinə olan inzibati xətalara qarşı mübarizənin daha da gücləndirilməsi, Respublikadakı ictimai-siyasi vəziyyətin sabit saxlanılması, insan və vətəndaşların istirahəti və əməyi üçün normal şəraitin yaradılması ″Polis haqında″ Qanuna ə sasən polis əməkdaşlarının vəzifələri kimi müəyyən edilmişdir. ctimai qayda, ictimai təhlükəsizlik və ictimai mənəviyyat əleyhinə olan inzibati xətalar öz həcminə görə baş verən digər inzibati xətaların həcmindən daha çoxdur. ctimai qayda, ictimai təhlükəsizlik və ictimai mənəviyyat əleyhinə olan inzibati xətalar Azərbaycan Respublikası nzibati Xətalar Məcəlləsinin 22-ci fəslində ( XM, maddə 296-309) göstərilmişdir. Bu sualda istifadə edilən ictimai qayda, ictimai təhlükəsizlik və ictimai mənəviyyat terminlərinə açıqlama vermək məqsədəmüvafiqdir. ctimai qayda – sosial-hüquqi kateqoriya kimi, sosial normalara (hüquq normalarına, ə xlaq qaydalarına, ümumqəbul olunmuş birgəyaşayış qaydalarına və s.) riayət edilməsi nəticəsində təsis edilən və toxunulmazlığına dövlət və cəmiyyətin bütün siyasi sistemi tərəfindən təminat verilən ictimai münasibətlər sistemidir. Hüquq əbədiyyatlarında ictimai qaydaya həm geniş, həm də dar mənada baxılır. ctimai qayda geniş mənada cəmiyyətdə yaranan bütün iqtisadi və ictimai münasibətlər sistemini əhatə edir. Sosial kateqoriya kimi ictimai qaydanı geniş mənada, yəni bütün sosial əlaqələr və münasibətlər sistemini qanunvericilikdə və hüquq ədəbiyyatında dar mənada olan (xüsusi mənada) ictimai qaydadan fərqləndirirlər. ctimai qayda qısa mənada hüquq normaları və digər sosial normalarla tənzimlənən ictimai münasibətlərin bütün sistemini əhatə etmir, o yalnız ictimai həyatın müəyyən sahəsində yaranan hissəsini əhatə edir. ctimai qayda anlayışının dar mənada dərk edilməsi zəruriyyəti aşağıdakı amillərlə şə rtləndirilir: • bu və ya digər sosial sahədə yaranan ictimai münasibətlərin çox tərəfliliyi ilə; • müxtəlif növlü ictimai münasibətləri tənzimləyən xüsusi hüquqi normaların mövcudluğu ilə; • hüquqi kateqoriya kimi ictimai qaydaya qəsd edən hüquqpozmalara görə qanunvericilik tərəfindən məsuliyyətin müəyyən edilməsi ilə; • ictimai qaydanın qorunması üzrə xüsusi funksiyaların və bu funksiyaları realizə edən orqanların mövcud olması ilə və s. 242
ctimai qaydanın dar mənada, yəni xüsusi (hüquqi) mənada anlayışı haqqında qanunvericilikdə və xüsusi hüquq ədəbiyyatında vahid fikir yoxdur. ctimai qaydanın dar mənada verilmiş anlayışları içərisində müasir dövr üçün daha məqsədəuyğunu aşağıdakını hesab etmək olar: ctimai qayda dedikdə, dövlət orqanları və qeyri-hökümət təşkilatlarının fəaliyyəti, ə halinin əməyi və istirahəti üçün normal şəraitin və ictimai həyatın əmin-amanlıq vəziyyətinin təmin edilməsi məqsədi daşıyan, ictimai yerlərdə insanların ünsiyyəti prosesində yaranan, cəmiyyətin tələbatı ilə şərtləndirilən və sosial normalarla tənzimlənən ictimai münasibətlər sistemi kimi başa düşülür. ctimai qaydanın dar mənada belə anlayışı bir çox hüquq ədəbiyyatlarında və normativ aktlarda ümumiləşdirilərək işlədilir. ctimai qayda cəmiyyətin digər sahəsi olan ictimai təhlükəsizliklə sıx bağlıdır. ctimai təhlükəsizlik sahəsinə insanların həyatı və sağlamlığı, onların əmlakı üçün yaranan və ya yarana biləcək təhlükənin qarşısının alınması və ya onların qaldırılması ilə bağlı olan ictimai münasibətlər aiddir. ctimai təhlükəsizlik vətəndaşların və vəzifəli şəxslərin fəaliyyəti nəticəsində baş verə bilən və ətrafdakılar üçün yüksək təhlükəli olan hadisə və vəziyyətlərdən digər insanların həyat və sağlamlığının mühafizə edilməsi, binaların və qurğuların dağıdılmasının və ya zədələnməsinin qarşısının alınması məqsədi ilə dövlət tərəfindən müəyyən edilmiş xüsusi təşkilati-texniki qaydalara ciddi riayət edilməsinə əsaslanan münasibətlər sistemidir. ctimai mənəviyyat cəmiyyətdə yaranmış baxışlar, adətlər, şərəf, ləyaqət, vətəndaşlıq vəzifələri haqqında normalar sistemi və davranış qaydalarıdır. Mənəviyyat ərəb sözü olub, insanın mənəvi keyfiyyət normaları deməkdir. Mənəviyyat həm də yüksək əxlaq deməkdir. ctimai qayda əleyhinə olan inzibati xətalar içərisində daha geniş yayılmış xırda xuliqanlıqdır. Azərbaycan Respublikasının nzibati Xətalar Məcəlləsinin 296-cı maddəsi: «Xırda xuliqanlıq Xırda xuliqanlıq, yəni ictimai qaydanı pozan və ya fiziki şəxslər üzərində zor tətbiq olunması ilə və ya belə zorun tətbiq edilməsi hədəsi ilə, yaxud özgənin əmlakının məhv edilməsi və ya zədələnməsi ilə müşayiət edilməyən hərəkətlərə görə – şə rti maliyyə vahidinin on beş mislindən iyirmi beş mislinədək miqdarda cərimə edilir, işin hallarına görə, pozuntu törədənin şəxsiyyəti nəzərə alınmaqla bu tədbirlərin tətbiqi kifayət sayılmadıqda, on beş günədək müddətə inzibati həbs tətbiq olunur.» Xırda xuliqanlıq ictimai qaydaya qəsd edən inzibati xətadır. O, təqsirli şəxsin mədəniyyət və dünyagörüşü səviyyəsinin aşağı olmasını, onun təkəbbürlüyünü, özündən razı olmasını, onu əhatə edən insanların maraqlarına laqeydliyini və əxlaq qaydalarına məhəl qoyulmamasını sübut edir. Bu inzibati xətanın obyekti ictimai qayda, ictimai təhlükəsizlik və ictimai mənəviyyat sahələrində yaranan ictimai münasibətlərdir. Xətanın bilavasitə obyekti isə vətəndaşların ictimai yerlərdə olması ilə əlaqədar yaranan ictimai münasibətlərdir. Bu xətaların törədilməsi zamanı, hər bir halda, ictimai qaydaya, vətəndaşların şərəf və ləyaqətinə, onların normal iş şə raitinə, istirahətinə, hüquq və qanuni maraqlarına ziyan vurulur. 243
Obyektiv cəhətdən xırda xuliqanlıq ictimai qaydanı pozan hərəkətlərlə törədilir. Qanunvericilik quruluşuna görə bu maddədə göstərilən inzibati xəta formal tərkiblidir. ctimai qaydanı pozan hərəkətlər: - fiziki şəxslər üzərində zor tətbiq olunması; - zorun tətbiq olunması hədəsi; - özgənin əmlakının məhv edilməsi; -özgənin əmlakının zədələnməsi ilə müşayiət edilməməlidir. Göstərilən hallardan biri olduqda, araşdırılan əməl Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 221-ci maddəsinə əsasən, xuliqanlığa görə cinayət məsuliyyətinə səbəb olur. Xırda xuliqanlıq kimi törədilən hərəkətlərin siyahısı qanunverici tərəfindən müəyyən edilməyib. Fikrimizcə, burada müxtəlif hərəkətlər nəzərdə tutulub. Məsələn: ictimai yerlərdə nəlayiq söyüşlərin söyülməsi, vətəndaşlara təhqiramiz yanaşma, insan ləyaqətini alçaldan və ictimai mənəviyyatı təhqir edən sərxoş vəziyyətdə ictimai yerlərə gəlmə, divarlar üzərində nəlayiq söyüşlər yazma, gecə vaxtı vətəndaşların rahatlığını nümayişcəsinə pozma və s. Xırda xuliqanlıq ictimai həyatın istənilən sahəsində törədilə bilər: məişətdə, insanların olduğu yerdə, küçələrdə, mənzillərdə, meşədə və s. Adətən, xırda xuliqanlıq bilavasitə insanların yanında törədilir. Belə ki, yalnız belə şə raitdə təqsirli şəxs cəmiyyətə olan öz hörmətsizliyini daha böyük həcmdə nümayiş etdirir. Lakin əməlin xəta kimi qiymətləndirilməsi üçün nümayişlik (kütləvilik) və ya insanların iştirakı əsas tövsifedici əlamət kimi çıxış edə bilməz. Subyektiv tərəfdən xırda xuliqanlıq qəsdlə, adətən düzünə qəsdlə xarakterizə olunur. Təqsirkar şəxs başa düşür ki, onun hərəkətləri hüquqaziddir. O, əvvəlcədən görür ki, bu hərəkətlərin törədilməsi zamanı ictimai qayda və vətəndaşların rahatlığı pozulacaq və bunu da arzu edir. Lakin şəxs inzibati xəta törədilməsini bunu arzu etmirsə, lakin buna şüurlu surətdə yol verirsə, xırda xuliqanlıq yanakı qəsdlə törədilir. Xırda xuliqanlığın subyekti 16 yaşına çatmış, anlaqlı fiziki şəxsdir. Bu inzibati xətanın törədilməsinə görə şərti maliyyə vahidinin on beş mislindən iyirmi mislinədək miqdarda cərimə edilir, işin hallarına görə, pozuntu törədənin şəxsiyyəti nəzərə alınmaqla, bu tədbirlərin tətbiqi kifayət sayılmadıqda on beş günədək müddətə inzibati həbs tətbiq edilir. Bu inzibati xəta haqqında işlərə Azərbaycan Respublikası nzibati Xətalar Məcəlləsinin 360-cı maddəsinə əsasən rayon (şəhər) məhkəmələri və «Azərbaycan Respublikası nzibati Xətalar Məcəlləsinin təsdiq edilməsi, qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə 29 avqust 2000-ci il tarixli Azərbaycan Respublikası Prezidenti Fərmanının 3.3 bəndinə əsasən Azərbaycan Respublikasının Daxili şlər Nazirliyi baxır. Azərbaycan Respublikası nzibati Xətalar Məcəlləsinin 22-ci fəslinə aid olan xətalardan biri də Azərbaycan Respublikası nzibati Xətalar Məcəlləsinin 298-ci maddəsində göstərilən: «Yığıncaqların, mitinqlərin, nümayişlərin, küçə yürüşlərinin və piketlərin təşkilinin və keçirilməsi qaydasının pozulması» adlanır. Həmin norma əsasında «Yığıncaqların, mitinqlərin, nümayişlərin, küçə yürüşlərinin və piketlərin təşkili və keçirilməsinin qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydasının pozulmasına görə- xəbərdarlıq edilir və ya şərti maliyə vahidinin yeddi mislindən on üç mislinədək miqdarda cərimə edilir.» 244
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 49-cu maddəsinə əsasən insan və vətəndaşların konstitusiyon hüquq və azadlıqlardan biri də “sərbəst toplaşmaq azadlığı”dır. Lakin insan və vətəndaşların konstitusiyon azadlıqları kortəbii qaydada yox, sivil və demokratik ölkələrdə olduğu kimi qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada həyata keçirilməlidir. Bu baxımdan Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 49-cu maddəsinin 2-ci bəndinə əsasən “hər kəsin başqaları ilə birlikdə müvafiq dövlət orqanlarını qabaqcadan xəbərdar etməklə dinc, silahsız yığışmaq, yığıncaqlar, mitinqlər, nümayişlər, küçə yürüşləri keçirmək, piketlər düzəltmək hüququ vardır”. Bu hüququn sivil qaydada və demokratik prinsiplər əsasında həyata keçirilməsini təmin emək məqsədi ilə 13 noyabr 1998-ci il tarixində “Sərbəst toplaşmaq azadlığı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul edilmiş və Respublikamızda toplantıların təşkili və keçirilməsi mexanizmi müəyyən edilmişdir.
♦ yığıncaq şəxslərin hər hansı məsələni birlikdə müzakirə etmək və həmin məsələyə dair qərar qəbul etmək məqsədilə toplaşmasıdır; ♦ mitinq toplanmış şəxslərin ümumi fikirlərini ifadə etmək və (və ya) ümumi çağırışlar etmək, tələblər irəli sürmək üçün keçirilən kütləvi tədbirdir; ♦ nümayiş bir qrup şəxsin ictimai və dövlət həyatı ilə bağlı məsələlərə dair fikirlərinin ifadəsidir; ♦ küçə yürüşü müəyyən marşrutla hərəkət edən bir qrup şəxsin ictimai və dövlət həyatı ilə bağlı məsələlərə dair fikirlərinin ifadəsidir; ♦ piket ictimai və dövlət həyatı ilə bağlı məsələlərə dair fikirlərini ifadə edən şə xslərin nümayişdə iştirak edənlərdən daha kiçik bir qrupunun müəyyən yerdə toplaşmasıdır.
245
surətdə gətirilməsi Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 309-cu maddəsi ilə tövsif olunmalıdır. nzibati xətanın subyekti 16 yaşına çatmış, anlaqlı kütləvi tədbirdə iştirak edən şə
Subyektiv tərəfdən bu inzibati xəta qəsd forması ilə xarakterizə olunur. Bu inzibati xətanın törədilməsinə görə xəbərdarlıq və ya şərti maliyyə vahidinin yeddi mislindən on üç mislinədək miqdarda cərimə edilir. Bu növ inzibati xətaların baxılması Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 29 avqust 2000-ci il tarixli ″Azərbaycan Respublikası nzibati Xətalar Məcəlləsinin təsdiq edilməsi, qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə″ Fərmanının 3.3-cü bəndinə əsasən, Azərbaycan Respubikasının Daxili şlər Nazirliyinə həvalə edilib. ctimai təhlükəsizlik əleyhinə qəsd edən inzibati xətalardan biri də yaşayış məntəqələrində və xüsusi olaraq ayrılmamış yerlərdə, yaxud müəyyən edilmiş qaydaları pozmaqla odlu silahdan atəş açmadır. Bu norma Azərbaycan Respublikası nzibati Xətalar Məcəlləsinin 305-ci maddəsində qeyd olunmuşdur. Azərbaycan Respublikası nzibati Xətalar Məcəlləsinin 305-ci maddəsi: «Yaşayış məntəqələrində və xüsusi olaraq ayrılmamış yerlərdə, yaxud müəyyən edilmiş qaydanı pozmaqla odlu silahdan atəş açma Yaşayış məntəqələrində və xüsusi olaraq ayrılmamış yerlərdə və ya xüsusi olaraq ayrılmış yerlərdə müəyyən edilmiş qaydanı pozmaqla odlu silahdan atəş açmağa görə – silah və döyüş sursatı müsadirə edilməklə və ya edilməməklə, şərti maliyyə vahidinin on mislindən iyirmi mislinədək miqdarda cərimə edilir. Bu maddə ictimai təhlükəsizliyin təmin edilməsi məqsədilə odlu silahdan istifadə qaydalarının pozulmasına görə məsuliyyəti müəyyən edir. Bu maddənin dispozisiyası blanket xarakteri daşıyır. Hüquqpozmanın xarakterini müəyyən etmək üçün müxtəlif şə raitlərdə: müəssisələrin, idarələrin, təşkilatların mühafizəsi zamanı, təhsil müəssisələrində, iş yerlərində, kinofilmlərin çəkilişlərində və s. yerlərdə silahdan istifadə qaydalarını nizamlayan normativ aktlara müraciət etmək lazımdır. Bu inzibati xətanın tərkibi üçün obyektiv tərəfin aşağıdakı hərəkətlərdən birinin olması vacibdir: a) yaşayış məntəqələrində odlu silahdan atəş açma; b) xüsusi olaraq ayrılmamış yerlərdə odlu silahdan atəş açma; v) xüsusi olaraq ayrılmış yerlərdə müəyyən edilmiş qaydanı pozmaqla odlu silahdan atəş açma. «Xidməti və mülki silah haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun 2-ci maddəsinə görə odlu silah dedikdə, barıtın və ya digər alışan maddələrin yanmasıdan yaranan enerji hesabına mərmisi istiqamətlənmiş hərəkət edərək müəyyən məsafədən hədəfi mexaniki zədələmək və ya sıradan cıxarmaq təyinatına malik olan silah başa düşülür. Onlara tüfəng (yivsiz lüləli ov tüfəngindən başqa), karabin, tapanca və revolver, avtomat və pulemyot, minaatan, top, qumbaraatan və kalibrindən asılı olaraq digər odlu silahlar aid edilir. Odlu silahın funksional təyinatını müəyyən edən əsas hissələri – lülə, zərbə, buraxılış, bağlayan mexanizmlər və silahın digər hissələri kompleksdə atəş açmaga imkan verdikdə
246
odlu silah kimi qəbul edilməlidir. Odlu silah həm sənaye, həm də kustar üsulla istehsal edilə bilər. Atəş açmaq üçün xüsusi ayrılmış yerlər dedikdə, atəş tirləri, atəş sahələri, ə trafdakıların təhlükəsizliyini təmin edən şərtlərə əməl etməklə D N-in icazəsi ilə açılmış dövlət və ictimai təşkilatların atıcılıq stendləri, ov yerləri başa düşülür. Müəyyən edilmiş qaydanı pozmaqla odlu silahdan atəş açma dedikdə, hər hansı bir konkret yerdə təhlükəsizlik tələblərinə riayət etməməklə odlu silahdan atəş açma başa düşülür. Məsələn: təlim rəhbərinin əmri olmadan və ya ″Azad″ komandasından sonra atəş açma; hədəflər olan sahədə adamlar, maşınlar və heyvanlar olduqda atəş açma; nasaz silahdan və ya təhlükəli istiqamətlərdə atəş açma; silahın başqa şəxslərə verilməsi və s. başa düşülür. Nəzərə almaq lazımdır ki, pnevmatik silahlar, siqnal verən, idman-tikinti silahları, qaz tapançaları, siqnal raketlərini atan tapançalar, partlayan raketlər və digər imitasiya-pirotexnik və işıqlandırıcı vasitələr – odlu silaha aid edilmir. Bu inzibati xətanın subyekti 16 yaşına satmış, anlaqlı, fiziki şəxsdir. Xidməti vəzifələrini yerinə yetirməklə əlaqədar verilən odlu silah və ya idarələrin, təşkilatların müvəqqəti istifadəsinə verilən, habelə müəyyən olunmuş qaydaları pozmaqla, bu silahdan istifadə edən və onlara sahib olan şəxslər ola bilər. 16 yaşından 18 yaşına qədər olan şəxslər odlu silahdan istifadə qaydalarını pozduqlarına görə ümumi əsaslarda inzibati məsuliyyət daşıyır. nzibati xətanın subyektiv tərəfi qəsd və ya ehtiyatsızlıqla xarakterizə olunur. Təqsirkar bilərəkdən odlu silahdan istifadə qaydalarını pozur və bunları arzu edir. Əməlin tövsif edilməsi üçün motiv və məqsəd əhəmiyyət kəsb etmir. Bu inzibati xətanın tərkibi hüquqazidd əməlin törədilməsi nəticəsində zərərli nəticələrin yaranmasını nəzərdə tutmur. Buna görə də, zərərli nəticələr yaradan həmin hərəkətlər onların ağırlıq dərəcəsindən asılı olaraq (şəxsiyyətə zərər vurma, mülkiyyətə zərər vurma və s.) Azərbaycan Respublikası CM-in müvafiq maddələri ilə tövsif olunmalıdır. Bu inzibati xətanın törədilməsinə görə silah və döyüş sursatı müsadirə edilməklə və ya edilməməklə şərti maliyyə vahidinin on mislindən iyirmi mislinədək miqdarda cərimə edilir. Yalnız təqsirli şəxsin mülkiyyətində olan silah və döyüş sursatı müsadirə edilə bilər. Ə sas dolanacaq mənbəyi ov olan şəxslərin odlu silahı, döyüş sursatı və digər ov alətləri müsadirə edilə bilməz. Bu inzibati xəta haqqında protokol polis əməkdaşı tərəfindən tərtib olunur. şin baxılmasına qədər odlu silah və döyüş sursatının sayı və növü haqqında protokolda qeydlər edilir. Təqsirkar könüllü olaraq odlu silahı və sursatı təhvil verməkdən imtina etdikdə, polis ə məkdaşı şəxsi axtarış, fiziki şəxsdə olan şeyləri yoxlama və şeylərin və sənədlərin götürülməsi kimi müxtəlif tədbirlər keçirə bilər. Bu inzibati xəta haqqında işlərə Azərbaycan Respublikası nzibati Xətalar Məcəlləsinin 360-cı maddəsinə əsasən rayon (şəhər) məhkəmələri və «Azərbaycan Respublikası nzibati Xətalar Məcəlləsinin təsdiq edilməsi, qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə 29 avqust 2000-ci il tarixli Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanının 3.3 bəndinə əsasən, Azərbaycan Respublikasının Daxili şlər Nazirliyi baxır. ctimai mənəviyyat əleyhinə olan inzibati xətalardan biri Azərbaycan Respublikası nzibati Xətalar Məcəlləsinin 308-ci maddəsində göstərilmiş «Fahişəliklə məşğul olma»dır.
247
Azərbaycan Respublikası nzibati Xətalar Məcəlləsinin 308-ci maddəsi: «Fahişəliklə məşğul olma Fahişəliklə məşğul olmağa görə – şə rti maliyyə vahidinin otuz beş mislindən qırx mislinədək miqdarda cərimə edilir.» Araşdırdığımız inzibati xətanın obyekti ictimai mənəviyyat, ictimai qayda və əhalinin sağlamlığıdır. Fahişəliyin ictimai təhlükəliliyi zöhrəvi xəstəliklərin və ya H V-in (insanın immunçatışmamazlığı virusu) kütləvi yayılmasıdır. nzibati xətanın obyektiv tərəfi fahişəliklə məşğul olmaqdır. Lakin maddə hansı hüquqazidd hərəkətlərin olduğunu açıqlamır. Maddənin məzmunundan belə çıxır ki, fahişəlik cinsi əlaqədə olmaqdan maddi gəlir götürülməsinə yönəldilmiş sistematik hərəkətlər kimi başa düşülür. Buna görə də, mükafatlandırmaya görə ayrılıqda bir dəfə cinsi ə laqəyə girmə faktı şərhini verdiyimiz maddənin əlamətlərini yaratmır. Gəlir əldə etmək fahişəliyin əsas əlamətidir. Bununla yanaşı, hər bir fakta görə alınan mükafatın həcmi və növü tövsif üçün əhəmiyyət kəsb etmir. Maddi mükafat kimi yalnız milli manat və xarici valyuta deyil həmçinin, maddi aləmin müxtəlif əşyaları da çıxış edə bilər (qiymətli əşyalar, spirtli içkilər və s.). Subyektiv tərəfdən bu inzibati xəta düzünə qəsdlə xarakterizə olunur, yəni təqsirli şəxs öz hərəkətlərinin hüquqazidd olmasını dərk edir və bunları törətməyi arzulayır. Bundan başqa, təqsirli şəxsdə dəqiq ifadə olunan məqsəd - maddi gəlirin əldə edilməsi mövcuddur. Maddi gəlirin alınması fahişəliyin əsas əlamətidir. Burada məqsəd təqsirli şəxsdə cinsi ə laqəyə girməmişdən əvvəl yaranır. Buna görə də, maddi xeyir götürülmədiyi hallarda fahişəlik olmur. nzibati xətanın subyekti 16 yaşına çatmış anlaqlı, fiziki şəxslər ola bilər. nzibati xətanın törədilməsinə görə fahişəliklə məşğul olan şəxslər şərti maliyyə vahidinin otuz beş mislindən qırx mislinədək miqdarda cərimə edilir. Bu inzibati xəta haqqında işlərə «Azərbaycan Respublikası nzibati Xətalar Məcəlləsinin təsdiq edilməsi, qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə 29 avqust 2000-ci il tarixli Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanının 3.3 bəndinə əsasən, Azərbaycan Respublikasının Daxili şlər Nazirliyi baxır. kinci sualı yekunlaşdıraraq bir daha qeyd etmək istərdim ki: 1. Xırda xuliqanlıq, yəni, ictimai qaydanı pozan və ya fiziki şəxslər üzərində zor tətbiq olunması ilə və ya belə zorun tətbiq edilməsi hədəsi ilə, yaxud özgənin əmlakının məhv edilməsi və ya zədələnməsi ilə müşayiət edilməyən hərəkətlərdir. Bu inzibati xətanın törədilməsinə görə şərti maliyyə vahidinin on beş misilindən iyirmi mislinədək miqdarda cərimə edilir, işin halarına görə, pozuntu törədənin şəxsiyyəti nəzərə alınmaqla, bu tədbirlərin tətbiqi kifayət sayılmadıqda, on beş günədək müddətə inzibati həbs tətbiq edilir. Bu növ inzibati xətaların baxılması Azərbaycan Respubikası Daxili şlər Nazirliyinə və rayon (şəhər) məhkəmələrinə həvalə edilib 2. Müəyyən edilmiş qaydanı pozmaqla odlu silahdan atəş açma dedikdə – hər bir konkret yerlə təhlükəsizlik tələblərinə riayət etməməklə odlu silahdan atə açma başa düşülür. Bu inzibati xətaya görə silah və döyüş sursatı müsadirə edilməklə və ya edilməməklə şə rti maliyyə vahidinin on mislindən iyirmi mislinədək miqdarda cərimə edilir. 248
Bu növ inzibati xətanın baxılması Azərbaycan Respublikasının Daxili şlər Nazirliyinə və rayon (şəhər) məhkəmələrinə həvalə edilib. 3. Fahişəlik – cinsi əlaqədə olmaqdan maddi gəlir götürülməsinə yönəlmiş mütəmadi hərəkətlər kimi başa düşülür. Buna görə də, mükafatlandırmaya görə ayrılıqda bir dəfə cinsi ə laqəyə girmə faktı şərhini verdiyimiz inzibati xətanın tərkibini yaratmır. nzibati xətanın törədilməsinə görə fahişəliklə məşğul olan şəxslər şərti maliyyə vahidinin otuz mislindən qırx mislinədək miqdarda cərimə edilir. Bu növ inzibati xətaların baxılması Azərbaycan Respublikası Daxili şlər Nazirliyinə həvalə edilmişdir. Yüklə 5,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|