Mövzu №1: ″″″″ darəetmənin, dövlət idar
Yüklə 5,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
P L A N :
G R Ş
1. ntizam məcburetməsinin anlayışı və onun xüsusiyyətləri. 264
2. nzibati hüquqda intizam məsuliyyəti və intizam xətası. 3. nzibati hüquqda maddi məsuliyyət. NƏT CƏ
Ə
1.
2. ″Hərbi qulluqçuların dövlətə vurduqları ziyana görə maddi məsuliyyəti haqqında Ə sasnamənin təsdiq edilməsi barədə″ Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 10 yanvar 1995-ci il (sonrakı əlavə və dəyişikliklərlə). 3. ″ nsan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının təmin edilməsi sahəsində tədbirlər haqqında″ Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı. 22 fevral 1998-ci il. 4. ″Cinayətkarlığa qarşı mübarizənin gücləndirilməsi, qanunçuluğun və hüquq qaydasının möhkəmləndirilməsi tədbirləri haqqında″ Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı. 09 avqust 1994-cü il. 5. A.Abdullayev, F.Nağıyev. “ nzibati hüquq”. Dərslik. Bakı, 2008. 6. E.Abdullayev. ″ nzibati hüquq″. Dərslik. Bakı, 2007. 7. V. Abışov, A. smayılov, R. Nəcəfquliyev. ″ nzibati hüquq″ II hissə. Dərs vəsaiti. Bakı, 2006. 8. E.Abdullayev. ″Vətəndaşların inzibati məsuliyyəti″. Dərs vəsaiti. B.,1992. 9. ″ nzibati hüquq″ (sxemlərdə). Dərs vəsaiti. AR D N-in Polis Akademiyası. Bakı, 2002. 10. E.M.Kozlov, L.L.Popov. ″Administrativnoe pravo″ Dərslik.M., 2000. 11. D.N.Baxrax. ″Administrativnoe pravo Rossii″. Dərslik. M., 2000.
G R Ş
Dövlət idarəetmə sisteminin əsas vəzifələrindən biri də dövlət idarəetmə sahəsində qanunçuluğun və intizamın təmin edilməsidir. Bu günkü mühazirəmizin mövzusunun da mahiyyəti ondan ibarətdir ki, mühazirəmizin mövzusunun planına daxil edilmiş sualların açıqlanması vasitəsi ilə siz birinci növbədə dövlət idarəetmə sahəsində intizam məcburetməsi və onun xüsusiyyətləri barədə anlayışlar əldə etmiş olacaqsınız. Bundan əlavə mühazirəmizin ikinci sualının açıqlanması vasitəsi ilə dövlət idarəetmə sahəsində intizam xətası və onun törədilməsinə görə intizam məsuliyyətinin tətbiq edilməsinin əsasları və qaydası barədə nəzəri biliklər əldə etmiş olacaqsınız. Bundan əlavə bu sualın açıqlanması vasitəsi ilə intizam məsuliyyətinin ə lamətləri və onu tətbiq etməyə səlahiyyətləri olan vəzifəli şəxslərin dairəsi barədə anlayışlar veriləcək. Ə n nəhayət, mühazirəmizin üçüncü sualının açıqlanması vasitəsi ilə dövlət idarəetmə sahəsində dövlət qulluqçuları tərəfindən vurulan maddi ziyana görə maddi məsuliyyətin tətbiq edilməsinin əsasları və qaydası barədə nəzəri biliklər əldə etmiş olacaqsınız. 265
Digər tərəfdən isə sizin nəzərinizə çatdırmaq istərdim ki, bu günkü mühazirəmizin planına daxil edilmiş sualların açıqlanması vasitəsi ilə əldə etdiyiniz biliklərin həm nəzəri, həm də təcrübi cəhətdən böyük əhəmiyyət kəsb edir. Çünki siz gələcəkdə dövlət qulluqçuları kimi birinci növbədə dövlət idarəetmə sahəsində müəyyən olunmuş intizam qaydalarına ciddi riayət etməli və xidməti vəzifələrinizi yerinə yetirən zaman dövlətə, hüquqi şəxslərə və fiziki şəxslərə maddi ziyanın vurulmasına yol verməməlisiniz. Mühazirəmizin mövzusu vasitəsi ilə mənimsənilməsi zəruri olan hüquqi biliklərin ə həmiyyəti bir də ondan ibarətdir ki, onlara yiyələnməklə siz, xidməti vəzifələrinizi qüvvədə olan qanunvericiliyin və qanunçuluğun tələblərinə müvafiq olaraq yerinə yetirmiş olarsınız. Digər tərəfdən isə bu tələblərə riayət etməklə siz, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 9 avqust 1994-cü il tarixli ″Cinayətkarlığa qarşı mübarizənin gücləndirilməsi, qanunçuluğun və hüquq qaydasının möhkəmləndirilməsi tədbirləri haqqında″ Fərmanından irəli gələn tələbləri yerinə yetirmiş olarsınız.
Sual 1. ″ ″ ″ ″
ntizam məcburetməsi - icraedici - sərəncamverici fəaliyyət prosesində intizam hakimiyyəti subyektlərinin hüquq normaları əsasında tabeçiliyində olan şəxslərin intizam xətasının (həmçinin digər əməllərin) törətməsi ilə əlaqədar məcburetmə tədbirlərinin tətbiq edilməsi deməkdir. ntizam məcburetməsi - dövlət idarəetmə fəaliyyətinin növü kimi sonuncuya xas olan bütün əlamətləri özündə cəmləşdirir. Bununla yanaşı onun məzmununu əks etdirən özünə məxsus müxtəlif əlamətləri vardır. ntizam məcburetməsinin aşağıdakı əlamətləri vardır: 1. ntizam məcburetmə tədbirləri adətən intizam xətaların törədilməsinə görə tətbiq edilirlər, bundan əlavə, digər hüquqpozmalarla və hətta əxlaqsız əməllərlə mübarizədə də təbiq edilə bilərlər. 2. ntizam məcburetməsi – icraedici-sərəncamverici fəaliyyətin bir növü olmaqla məhkəmədənkənar tətbiq edilir. Əgər söhbət idarəetmə orqanlarından gedirsə, bu aşkar aydındır. Lakin prokuror da tabeçiliyində olan işçisinə töhmət elan edirsə, bu heç də prokuror nəzarəti deyil. 3. ntizam məcburetməsi nəinki dövlət təsisatlarında, həmçinin qeyri-dövlət təşkilatlarında işləyən vətəndaşlara tətbiq edilir. Məsələn: vəkillər kollegiyası, həmkarlar ittifaqları bu hüquqlara malikdirlər. Onlar bunu əmək hüququ normaları əsasında öz səlahiyyətlər çərçivəsində tətbiq edirlər. 4. ntizam məcburetməsi, yalnız daimi təşkilati-əlaqədə olan sabit kollektivlərin üzvlərinə tətbiq edilə bilər (fəhlələr, hərbi qulluqçular, tələbələr, məhkum edilmişlər və s). Adətən belə kollektivə üzvlük könüllüdür, lakin çoxları məcburi şəkildə - məhkəmənin hökmü ilə, idarəetmə aktı ilə (məsələn, intizam xarakterli hərbi hissədə saxlama, hərbi qulluğa çağırma və s.) üzv olurlar. 5. Yuxarıdakı əlamət mənəvi-hüquqi sanksiyalarının geniş istifadə edildiyini (töhmətlər) müəyyən edir və xas olan intizam təsirlərinin məzmununu açıqlayır. 266
6. ntizam məcburetmə tədbirləri intizam hakimiyyəti subyektləri tərəfindən həyata keçirilir. Adətən onlar intizam hakimiyyətinin subyektləri və ya digər rəhbərlədir. Bu qaydadan fərqli olaraq, hərbi qulluqçuların rəislərinə verilmiş intizam hakimiyyəti xüsusi normalarla və qüvvədə olan digər aktlarla müəyyən edilir. Konkret hüquqpozma törətmiş şəxsə intizam məcburetmə təsir tədbirini yalnız bilavasitə rəhbər olan şəxs və ya yuxarı rəhbər şəxs tətbiq edilə bilər. Bütövlükdə isə intizam hakimiyyəti səlahiyyətinə daha çox subyektlər malikdirlər ki, onlardan xeyli miqdarda orqanlar və vəzifəli şəxslər dairəsinə intizam məcburetmə tətbiq etmək hüququ verilmişdir. 7. ntizam məcburetmənin tətbiq edilməsi bir çox hüquq sahələri ilə - əsasən, inzibati, ə mək, cəza-icra və s. hüquqları ilə nizamlanır. Ə ksər hallarda intizam məcburetməsi qanunvericilik aktları ilə, bəzən də, dövlət idarəetmə aktları ilə (məsələn, D N-in aktları) nizamlanır. 8. Əgər mülki-hüquqi və inzibati məcburetmə tədbirləri həm fərdi, həm də kollektiv subyektlərə tətbiq edildiyi halda, cinayət təsir tədbirləri kimi də intizam məcburetmə tədbirləri yalnız fərdi subyektlərə - konkret adamlara tətbiq edilir. nitzam məcburetməsi fərdiləşdirilmişdir. Bu, öz təzahürünü onda tapır ki, həmin dairədə yalnız müəyyən qrup şə xslər üçün nəzərdə tutulmuş xeyli miqdarda sanksiya və qaydalar mövcud olsun. Buraya əsgər və matroslara, zabitlərə və generallara, tələbələrə və aspirantlara, rəhbər işçilərə, müstəntiq və prokurorlara tətbiq edilən xüsusi sanksiyaları aid etmək olar. nzibati hüquq isə üç qrup subyektlər (inzibati kollektiv üzvləri) üçün intizam təsir tədbirləri nəzərdə tutur: 1. Hərbiləşdirilmiş xidmətçilər üçün (hərbiçilər, hərbi qulluqçular (polis ə məkdaşları). 2. Təhsil alan şəxslər üçün (şagirdlər, tələbələr, müdavimlər, aspirantlar); 3.
nzibati hüquq normaları əsasında azadlıqları müvəqqəti olaraq məhdudlaşdırılmış şə xslər (cəzaçəkmə müəssisələrində, tərbiyə müəssisələrində və istintaq təcridxanalarında saxlanan şəxslər, xüsusi qəbuledici məntəqələrə yerləşdirilmiş şəxslər). Hərbi qulluqçular və attestasiyadan keçmiş daxili işlər orqanlarının əməkdaşları üçün intizam məcburetmənin (normativ) hüquqi əsası - Silahlı Qüvvələrin ntizam Nizamnaməsi, ″ Daxili şlər Orqnalarının ntizam nizamnaməsi″, ″Hərbi qulluqçuların dövlətə vurduqları ziyana görə maddi məsuliyyəti haqqında Əsasnamə″ və ″Daxili şlər Orqanlarında xidmət keçmə haqqında Əsasnamə″dir. Tələbə və aspirantlar üçün isə Təhsil Nazirliyi (yəni idarə aktı ilə) tərəfindən təsdiq edilmiş ali və orta ixtisas məktəbləri üçün nümunəvi daxili nizam qaydalarıdır. Bir çox hərbiləşdirilmiş qulluqçular üçün də intizam məsuliyyəti əsasən idarəetmə aktları ilə nizamlanır. Şagirdlər üçün intizam məsuliyyətini hansı qaydada və hansı sanksiyalar tətbiq etməyi nizamlayan normativ aktlar isə ümumiyyətlə yoxdur. Funksional əlamətlərinə və tətbiqinin bilavasitə məqsədinə görə intizam məcburetmə tədbirləri, tənbehlər, bərpaedici tədbirlər və digər xarakterli təsir tədbirləri ola bilər: - intizam tənbehləri tətbiq edildikdə intizam məsuliyyəti yaranır; - bərpaedici tədbilərinin (dəymiş maddi zərərin ödənilməsi) tətbiqi isə maddi məsuliyyəti yaradır; - digər intizam təsir tədbirləri (məsələn; işdən kənar etmə, məxfi sənədlərlə işləmək üçün icazənin verilməməsi və ya məhdudlaşdırlıması, döyüş şəraitində açıq tabesizlik göstərildikdə komandir tərəfindən silahın tətbiq edilməsi, sərxoş vəziyyətdə olan hərbiçilərin 267
qaupvaxtaya yerləşdirilməsi, həbs edilmiş hərbi qulluqçunun qaupvaxtaya nəzarət (konvoy) altında gətirilməsi və s. aid ola bilər). Yuxarıda göstərirlən misallar onu göstərir ki, ″digər intizam tədbirlərinə″ xeyli miqdarda həm sərbəst təsir tədbirlərini, həm də prosessual tədbirlərini aid emək olar. Birinci sualı yekunlaşdıraraq bir daha qeyd etmək istərdim: 1. ntizam məcburetməsi - icraedici-sərəncamverici fəaliyyət prosesində intizam (nizami) hakimiyyəti subyektləri tərəfindən hüquq normaları əsasında tabeçiliyində olan şə xslər tərəfindən intizam xətasının (xüsusi halda isə həmçinin digər əməllərin) törədilməsi ilə əlaqədar məcburetmə tədbirlərinin tətbiq edliməsi deməkdir. 2. nzibati hüquq üç qrup subyektlərə intizam təsir tədbirlərin tətbiq edilməsini nəzərdə tutur: - hərbiləşdirilmiş qulluqçular; - təhsil alan şəxslər; - inzibati-hüquqi normalar əsasında azadlıqları müvəqqəti olaraq məhdudlaşdırılmış şə xslər.
3. ntizam məcburetmə tədbirləri aşağıdakılardır: - intizam tənbeh tədbirləri; - bərpaetmə tədbirləri; - digər təsir tədbirləri
″ ″
″ nzibati hüquqda intizam məsuliyyəti və intizam xətası″″″″
ntizam məsuliyyəti - bu dövlət qulluğu qaydalarının pozulmasına görə cinayət qaydasında tətbiq edilməyən, xidməti tabeçilik qaydasında kollektivin üzvlərinə intizam təsir tədbirlərinin tətbiq edilməsi deməkdir. ntizam məsuliyyəti - intizam hakimiyyəti subyektləri tərəfindən tabeçiliklərində olan sabit kollektiv üzvlərinə intizam xətaların və digər hüquq pozuntuların törədilməsinə görə inzibati-hüquq normaları əsasında intizam təsir tədbirlərinin tətbiq edilməsidir. Onun xüsusiyyətləri aşağıdakılardır: 1. ntizam məsuliyyəti bir qayda olaraq, intizam xətalarına görə, lakin bəzən digər hüquqpozuntulara görə (məsələn, Azərbaycan Respublikasının nzibati Xətalar Məcəlləsinin 15-ci maddəsinə əsasən) və hətta əxlaqsız (ləyaqətsiz) əməllərə görə də tətbiq edilir. Belə ki, Azərbaycan Respublikasının ″Polis haqqında″ Qanunun 33-cü maddəsinə əsasən ″polis ə məkdaşı adına ləkə gətirən ləyaqətsiz hərəkət etdikdə″ polis əməkdaşı intizam məsuliyyətinə cəlb edilir. 2. ntizam məsuliyyəti intizam tənbehlərinin (sanksiyalarının) tətbiq edilməsindən ibarətdir. 3. ntizam məsuliyyətini intizam (nizami) hakimiyyətin subyektləri həyata keçirirlər. 4. ntizam məsuliyyətinin tətbiq edilməsi qaydaları və əsasarı müxtəlif hüquq sahələri ilə araşdırdığımız halda isə inzibati hüquqla nizamlanır. nzibati hüquq normaları ilə minlərlə adamlar intizam məsuliyyətinə cəlb edilə bilərlər. Buraya hərbiləşdirilmiş qulluqçular, təhsil alanlar (şagirdlər, tələbələr, aspirantlar və
268
s.) və inzibati qaydada azadlıqları məhdudlaşdırılmış digər şəxslər aiddirlər. Onların hamısı inzibati kollektivlərin üzvləridirlər. ntizam xətası hüquqpozuntuların bir növüdür, bu sabit kollektivin üzvü tərəfindən törədilmiş və şəxsin həmin kollektivdə olması ilə əlaqədar üzərinə qoyulmuş vəzifələrin pozmasından ibarət olan zərərli, cəmiyyətə zidd, təqsirli sayılan əməldir. ntizam xətalarını törətdiyinə görə təqsirli şəxslərə intizam tənbehləri (cəzası) tətbiq edilə bilər. ntizam tənbehlərinin (sanksiyalarının) növləri normativ aktlarla müəyyən edilirlər. Bunlardan istifadə edilməsinin məqsədinə xətaların ümumi və fərdi profilaktikasına, həm onların məzmunu ilə, həm də tətbiq etmə qaydası ilə nail olunur. ntizam tənbehin tətbiqi şəxsin hüquqi vəziyyətini dəyişdirir, müəyyən müddət ə rzində onun üçün ″cəzalandırma″ vəziyyətini yaradır. ntizam tənbehləri ″sabit kollektivlərin″ üzvlərinə tətbiq edildiyinə görə onların arasında xeyli əxlaqi-hüquq sanksiyaları (xəbərdarlıq, töhmət, şiddətli töhmət), şəxsin kollektivdə vəziyyətini dəyişdirən və ya tamamilə əlaqəsini kəsən sanksiyalar (işdən kənar etmək) mövcuddur. Bu tənbehlər adətən, vətəndaş yalnız kollektivdə işlədiyi (xidmət etdiyi) dövrdə qüvvədə olur. Daimi təşkilati əlaqədə olan müxtəlif kateqoriyalı subyektlər üçün intizam sanksiyalarının məcmusu müxtəlifdir. Belə ki, ali məktəblərin tələbələri, aspirantları, hazırlıq kurslarının dinləyiciləri üçün xəbərdarlıq, töhmət, şiddətli töhmət və xaric emə kimi tənbehlər tətbiq edilir. Azərbaycan Respublikasının 28 oktyabr 1999-cu il tarixli ″Polis haqqında″ Qanununa ə sasən polis əməkdaşı aşağıdakı əsaslara görə intizam məsuliyyətinə cəlb edilir: - xidmət apararkən hüquqazidd hərəkət etdikdə; - xidmət və icra intizamını pozduqda; - polis əməkdaşı adına ləkə gətirən ləyaqətsiz hərəkət etdikdə. Polis əməkdaşına aşağıdakı intizam tənbehləri tətbiq edilə bilər: - məzəmmət; - töhmət; - şiddətli töhmət; - xidməti vəzifəyə tam uyğun olmaması barədə xəbərdarlıq; - tutduğu vəzifədən aşağı vəzifəyə keçirmə; - xüsusi rütbənin bir pillə aşağı salınması; - xidmətdən xaric etmə. Polis təhsil müəssisələrində yuxarıda göstərilən intizam tənbeh növlərindən başqa növbədən kənar xidmət naryadını təyin etmə və polis təhsil müssisəsindən xaric etmə tənbeh növləri tətbiq edilə bilər. Polis əməkdaşının intizam məsuliyyətinə cəlb edilməsi qaydası Azərbaycan Respublikası D N-in 04 yanvar 2002-ci il tarixli 6 saylı əmri ilə təsdiq edilmiş ″Daxili işlər orqanlarının ntizam Nizamnaməsi″ ilə tənzimlənir. Polis əməkdaşı xidmətdən xaric edilməsi barədə tabeliyi üzrə yuxarı orqana və ya məhkəməyə muraciət edə bilər. Polis əməkdaşının xidmətdən xaric edilməsi qaydası Azərbaycan Respublikası D N-in 15 dekabr 2001-ci il il tarixli 488 saylı əmri ilə təsdiq edilmiş D O əməkdaşlarının xidmətdən xaric edilməsi qaydaları haqqında Təlimat″la tənzimlənir. 269
Hərbi qulluqçular və D N-in kiçik və rəis heyətinə bir qayda olaraq törədilmiş xəta barəsində komandirə (rəisə) məlum olduqdan 10 gün gec olmayaraq, xidməti yoxlama keçirildiyi və ya cinayət işi başlandığı halda isə onun başa çatdırıldığı gündən 1 aydın gec olmayan müddətdə təqsirkar şəxsin xəstəliyi, məzuniyyətdə və tətildə olması vaxtı nəzərə alınmamaqla intizam tənbehi verilir. ntizam məsuliyyəti səlahiyyətli vəzifəli şəxsin əmri ilə və ya kollegiyanın qərarı ilə (məsələn, D N-də kollegiyanın qərarı ilə idarə və şöbə rəisləri cəzalandırıla bilərlər) verilir. Hərbi Qüvvələrdə və daxili işlər orqanlarında intizam tənbehi ş ifahi şəkildə də verilə bilər. ntizam tənbehi verilməmişdən əvvəl işin baş vermiş vəziyyətini aydınlaşdırmaq üçün xidməti təhqiqat aparılmalı və kollektiv üzvünə şifahi və yazılı izahat verməyə imkan verilməlidir. Yazılı əmrlə elan edilmiş tənbehin çıxarılması yalnız əmrlə elan olunur. D O ə məkdaşına intizam tənbehi tədbirinin tətbiqi barədə şəxsən, sıra önündə və ya müşavirədə elan olunur. D O əməkdaşının tələbi ilə əmrin surəti ona təqdim edilməlidir. ntizam tənbehi verliməsi barədə əmrdə əməkdaşın şərəf və ləyaqətini alçaldan, onun şə xsiyyətinə və şəxsi həyatına toxunan (ləkələyən) məlumatların göstərilməsi yolverilməzdir. D O-nun əməkdaşları ezamiyyətdə, məzuniyyətdə və ya xəstə olduqları müddətə onlara intizam tənbehləri tətbiq edilmir. Bu, xidməti intizam qaydalarının pozulması barədə məlumat, yaxıd sıravi və rəis heyəti yığıncaqlarının vəsatəti qərar qəbul etmək səlahiyyətli rəisə daxil olduğu 10 gün müddətinə daxil edilmir. Həvəsləndirmə tədbiri kimi, qüvvədə olan intizam tənbehinin vaxtından əvvəl götürülməsi tənbehi vermiş rəis, yaxud ona bərabər vəzifəli və ya vəzifəcə böyük birbaşa rəis tərəfindən həyata keçirilir. Xidməti intizam qaydaları pozuntusunun törədildiyi gündən 3 ildən artıq müddət keçdikdə intizam tənbehi tətbiq edilmir. Bu halda D O əməkdaşlarının məzuniyyətdə, xəstə olduqları, həmçinin barələrindəki cinayət işinin, yaxud xidməti yoxlamanın aparılma vaxtı göstərilən müddətlərə daxil edilmir. ntizam tənbehi, törədilmiş qəbahətin ağırlığına və təqsirin dərəcəsinə müvafiq olmalıdır. Tənbeh növü müəyyən edilərkən qəbahətin xarakteri, törədildiyi şərait, təqsirkarın şə xsiyyəti, kollektivdə nüfuzu, əvvəlki davranışı, xidmətə münasibəti, xidmət müddəti, peşəkarlığı və digər xüsusiyyətlər nəzərə alınır. Vəzifəcə böyük birbaşa rəisə, əməkdaşa verilmiş tənbehin intizam pozuntusunun ağırlıq dərəcəsinə uyğun olmadığını aşkar edərsə, onu ləğv edib müvafiq qərar çıxarır. Ə məkdaş bir neçə dəfə qəbahət törətdikdə və ya qrup halında intizamın pozulmasında iştirak etdikdə, habelə qəbahət xidməti vəzifələrin icrası zamanı törədildikdə və onun nəticəsində hüquq qaydaları pozulduqda daha ciddi intizam tənbehi tətbiq edilir. ntizam qaydalarının pozulmasında bir neçə əməkdaş qrup halında iştirak etdikdə, onların hər birinin konkret əməllərinə və təqsirinə müvafiq intizam tənbehi verilir. Xidməti intizam qaydalarının pozulması hallarına görə yalnız bir intizam tənbehi verilir. Rəis, tabelikdə olana xidməti vəzifələrini xatırladarkən və ya intizam tənbehi verərkən onun şərəf və ləyaqətini alçaltmamalı, kobudluğa yol verməməlidir. Tənbeh tətbiq edilməzdən əvvəl təqsirkar əməkdaşdan izahat (şifahi və ya yazılı) verməsi tələb edilməlidir. Ə məkdaşın izahat verməkdən imtina etməsi yoxlamaya dair rəydə qeyd olunur və ona intizam tənbehi verilməsini istisna etmir. 270
Xidmətdən xaric edilmə istisna olmaqla, daxili işlər orqanlarının əməkdaşlarına verilmiş digər intizam tənbehləri 1 il müddətində qüvvədə olur və bu müddət keçdikdən sonra qüvvədən düşmüş heçab olunur. Şifahi verilmiş tənbeh 1 ay müddətində qüvvədə qalır. Bir neçə intizam tənbehi olan əməkdaşın ən ciddi intizam tənbehi böyük rəis tərəfindən vaxtından əvvəl götürüldükdə, digər intizam tənbehləri də qüvvədən düşmüş hesab olunur. ntizam tənbehinin qüvvədə olduğu müddətdə təkrar intizam pozuntusuna yol vermiş ə məkdaş barədə daha ciddi intizam tənbehi tətbiq edilir. ntizam məsuliyyətinə cəlb edildikdən sonra, xidməti və icra intizamının il ərzində yenidən kobudcasına pozulması, əməkdaşın daxili işlər orqanlarından xaric olunmasına səbəb olur. Növbətçilik, qarovul və post-patrul xidməti zamanı törədilmiş qəbahətlərinə görə ə məkdaşlara intizam tənbehi növbətçilik qarovul və post-patrul xidməti başa çatdıqdan və ya onlar başqa şəxslərlə əvəz edilidkən sonra verilir. Sərxoş halda olan əməkdaşa intizam tənbehinin verilməsi, habelə hər hansı izahatın alınması onun ayılmasına qədər təxirə salınır. Tutduğu vəzifədən aşağı vəzifəyə keçirilmə və ya xüsusi rütbənin bir pillə aşağı salınması kimi intizam tənbehi tədbirləri, bir qayda olaraq, başqa intizam tənbehinin təqsirkara lazımi təsir göstərmədiyi halda tətbiq edilir. Tutduğu vəzifədən aşağı vəzifəyə keçirmə intizam tənbehi verilmiş şəxsin xidmətdə irəli çəkilməsi məsələsinə 1 ildən tez olmayan müddətdə ümumi əsaslarla baxıla bilər. Xüsusi rütbənin bir pillə aşağı salınması intizam tənbehi tətbiq olunmuş əməkdaşın ə vvəlki xüsusi rütbəsi ümumi qaydada 1 ildən sonra, mükafat qaydasında isə müstəsna hallarda göstərilən müddətdən tez bərpa edilə bilər. Ə məkdaş təqsirləndirilən şəxs qismində cinayət məsuliyyətinə cəlb olunduğu halda cinayət işi üzrə yekun qərar qəbul edilənədək vəzifədən kənarlaşdırıla bilər. Ə məkdaş vəzifə borcunun icrasını davam etdirməyi mümkünsüz edən pozuntulara yol verdiyi hallarda 2 ay müddətinədək vəzifədən kənarlaşdırıla bilər. Ə məkdaşın vəzifədən kənarlaşdırılması nomenklatura üzrə onu vəzifəyə təyin və vəzifədən azad etmək səlahiyyətinə malik vəzifəli şəxs tərəfindən həyata keçirilir. ntizam tənbehi dərhal, müstəsna hallarda isə veridiyi gündən 1 aydan gec olmayan müddətdə elan edilir (icra olunur) və bu barədə əməkdaşın şəxsi işində qeydiyyat aparılır (şifahi intizam tənbehi barədə şəxsi işdə qeydiyyat aparılmır). Tutduğu vəzifədən aşağı vəzifəyə keçirmə, xüsusi rütbənin bir pillə aşağı salınması və xidmətdən xaric etmə kimi intizam tənbehlərinin icrası intizam əmri əsasında verilmiş şəxsi heyət üzrə əmrlə həyata keçirilir. ntizam tənbehindən şikayət verilməsi onun icrasının dayandırılması üçün əsas yaratmır. ntizam tənbehi vaxtında icra edildmədikdə yalnız əməkdaşın şəxsi işində qeyd olunmaqla kifayətlənilir və təqsirkar əməkdaşlar intizam məsuliyyətinə cəlb edilirlər. Ə məkdaş qanunçuluğun pozulması, sui-istifadələr, işdəki nöqsanlar və daxili işlər orqanlarının xidməti fəaliyyətinə mənfi təsir göstərən başqa çatışmazlıqlardan aşkar etdikdə, bu barədə bilavasitə rəisinə məruzə etməli, zəruri hallarda yuxarı rəisə məlumat verməlidir. Ə məkdaş ona verilmiş intizam tənbehindən ardıcıllıqla yuxarı vəzifəli şəxslərə şikayət edə bilər. Əməkdaş xidmətdən xaric edilməsi barədə həmçinin məhkəməyə müraciət edə bilər.
271
Ə məkdaşın şikayətində və müraciətində göstərilmiş məsələləri həll etmək səlahiyyətinə malik olmayan rəislər onu beş gün müddətində aidiyyəti üzrə göndərməli və bu barədə müraciət edən əməkdaşa bildirməlidirlər. Şikayəti baxılması üçün hərəkətlərindən ş ikayət edilən orqanlara və ya vəzifəli şəxslərə göndərmək qadağandır. Tabelikdə olan əməkdaş barəsində qanunsuz və ya ədalətsiz qərar qəbul etmiş rəis intizam məsuliyyəti daşıyır. Ə məkdaş və onun ailə üzvlərinin müraciətlərinə, daxil olduğu gündən etibarən 15 gün ə rzində baxımalıdır. Müraciətə baxılması üçün xüsusi yoxlama keçirmək, əlavə materiallar tələb etmək, yaxud başqa tədbirlər görmək lazım gəldikdə orqan rəisi və ya onun müavini tərəfindən müraciətə baxılma müddəti müstəsna hallarda 1 ayadək uzadıla bilər. Bu barədə müraciət edən şəxsə yazılı məlumat verilməlidir. Bilərəkdən qərəzli və həqiqətə uyğun olmayan məlumatlar göstərilmiş ərizə və ş ikayətlərlə müraciət edən əməkdaşlar məsuliyyət daşıyırlar. Suala yekun olaraq bir daha göstərmək istərdim ki: 1. ntizam məsuliyyəti - intizam hakimiyyəti subyektləri tərəfindən tabeçiliklərində olan sabit kolektivlərin üzvlərinə intizam və digər xətaların törətməsinə görə inzibati hüquq normaları əsasında intizam təsir tədbirlərinin tətbiq edilməsidir. 2. ntizam xətası - hüquqpozuntuların bir növüdür, bu sabit kollektivin üzvü tərəfindən törədilmiş və şəxsin həmin kollektivdə olması ilə əlaqədar üzərinə qoyulmuş vəzifələrin pozmasından ibarət olan zərərli, cəmiyyətə zidd təqsirli sayılan əməldir. 3. Polis əməkdaşı aşağıdakı əsaslara görə intizam məsuliyyətinə cəlb edilir: - xidmət apararkən hüquqazidd hərəkət etdikdə; - xidmət və icra intizamını pozduqda; - polis əməkdaşı adına ləkə gətirən ləyaqətsiz hərəkət etdikdə. 4. Polis əməkdaşına aşağıdakı intizam tənbehləri tətbiq edilə bilər: − məzəmmət; − töhmət; − şiddətli töhmət; − xidməti vəzifəyə tam uyğun olmaması barədə xəbərdarlıq; − tutduğu vəzifədən aşağı vəzifəyə keçirmə; − xüsusi rütbənin bir pillə aşağı salınması; − xidmətdən xaric etmə. −
Yüklə 5,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|